خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- زینب کامرانی: امروز شنبه بیستم دی 1393 روزنامه‌های ایران، اطلاعات اعتماد، شرق و مردم سالاری مطالبی از دنیای کتاب منتشر کرده‌اند.
کتاب در روزنامه ایران
عصر شکوفایی شعر زنان
روزنامه ایران در صفحه شعر با دکتر نرگس باقری، زبان‌شناس گفت‌وگو کرده که باران را چه جوری ببافم، نمکو، یک پرتقال کال کوچولو، سوسکچه و برق برقی، اثر پژوهشی زنان در داستان و مجموعه شعر از هزاره ترنج از آثار اوست و دومین مجموعه شعر وی با عنوان نزدیک به نبض ماهی‌ها نیز به تازگی مجوز انتشار گرفته است.
او می گوید: در دوره معاصر، وضعیت شعر زنان متحول شده است. تعداد شاعران زن بیشتر شده و جایگاه خیلی خوبی پیدا کرده‌اند. ما در تاریخ ادبیات ایران از رابعه تا فروغ فرخزاد شاعران زن معدودی داریم، بعضاً بدون کارنامهای پررنگ و تأثیرگذاری قابل توجه. حضور شعری فروغ فرخزاد به نسبت شاعران مرد معاصر خودش چون نیما، شاملو، اخوان، سهراب، احمدرضا احمدی و دیگران حضوری منحصر به‌فرد است به لحاظ کمی. اما قطعاً در تاریخ ادبیات معاصر نسبت شاعران زن به مرد بسیار قابل توجه است، هم از نظر کمی هم کیفی. علاوه بر آن همپای فرم و ساختار، مضامین و مفاهیم شعر زنان نیز متحول شده است. مضامین سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مؤلفه های زنانه در شعر جای خود را باز کرده‌اند و این نشان از آگاهی شاعران زن دارد. آگاهی مهمترین مؤلفه ای است که می تواند شعر را از خطاها، لغزشها و آشفتگی نجات دهد.
اما یک نکته هست که باید همواره مورد توجه قرار گیرد و آن نگاه منتقد شعر است. اگر نگاه منتقد تعریف ثابت و ساکنی از شعر ارائه دهد و همواره به همان تأکید کند و دیگر اشعار را با آن بسنجد و این نگاه مردانه باشد؛ دیدگاه‌های شاعر زن را از سمت و سوی طبیعی خود خارج می کند و این اهمیت نگاه نقادانه و تیزبین زنان را نشان می دهد تا شعر را از شکل‌دهی ها و قالب بندی های یکسویه محافظت کنند و بیش از پیش به جهان درونی خود و نگاه شخصی نزدیک شوند.
شرح منظومه
روزنامه ایران در صفحه اندیشه مطلبی به مناسبت درگذشت آیت‌الله یحیی انصاری شیرازی منتشر کرده که از جمله کتاب‌های او می‌توان به مجموعه چهار جلدی تقریرات «شرح منظومه» اشاره کرد، که با تأکید و به سفارش علامه حسن‌زاده آملی از روی سخنان درسی وی پیاده‌سازی و منتشر شده است. همچنین گفتارهای اخلاقی و عرفانی وی در قالب کتاب «حکمت ناب» نیز تدوین شده است. از وی به عنوان استاد فلسفه و معرفت یاد کنند، وی را استاد اخلاق می‌دانند. این در حالی است که کتابی اخلاقی را با عنوان «حکمت» نیز در کارنامه خود دارند. گرایش ایشان به عرفان نیز تنها در چارچوب حکمت متعالیه است و تا به حال به تأییداتی از ایشان پیرامون تصوف مصطلح برخورد نکرده‌ام.
کتاب در روزنامه اطلاعات
در خدمت و خيانت روشنفکران
روزنامه اطلاعات در شماره امروز خود یادداشتی درباره اميرکبير و دارالفنون از نگاه آل احمد منتشر کرده که در آن آمده است: زنده ياد جلال آل احمد، يکي از محصلين و فارغ التحصيلان مدرسة دارالفنون بود. اين مدرسه حدود صد و شصت سال پيش، يعني در دي ماه 1230شمسي (برابرباربيع‌الاول 1268 قمري) تأسيس شد و همانند دروازه اي بود براي ورود علوم و انديشه هاي جديد به ايران و مرکزي براي پرورش نسل تازه‌روشنفکر کشور. به همين علت، آل احمد در کتاب تحقيقي خود راجع به مسايل روشنفکري که با عنوان"در خدمت و خيانت روشنفکران"چاپ شده، اين مدرسه را به عنوان يکي از خاستگاه هاي روشنفکري کشور معرفي کرده و مبتکر و مؤسس آن، يعني ميرزا تقي خان فراهاني ملقب به اميرکبير را هم جزو دسته سوم روشنفکران ايراني قرار داده است، يعني دسته اي که بابزرگمهرحکيم دردوره قبل ازاسلام شروع مي شود و دردوره اسلامي به خاندان برمکي وسپس به حسنک وزير و ساير وزراي اهل خراسان مي رسد، يعني کساني همچون خواجه نظام الملک وخواجه نصيرالدين طوسي. نفر آخر اين دسته هم دکتر محمد مصدق است.
براساس تحليل ها و تعابير خاص زنده ياد آل احمد که مشروحش را بايد در کتاب خودش خواند، اين دسته از روشنفکران «برِ دست قدرت نشينندگانند، يعني نه در کلام خود آن قدرت را و نه در انديشه خود آن جذبه راداشته اند که حمل بار امانت را به تنهايي کفايت کند و نيزنه آن منزه طلبي صِرف راداشته اند که تحمل بار زندقه و ارتداد را بياورد تا از اين راه عاقبت کارشان به شهادت بکشد، و ناچار مستعاني مي خواسته اند براي اثرکردن، و ياوري براي حمل بار امانت...»
کتاب در روزنامه اعتماد
ديگر بعد از ناباكف چي بنويسم
روزنامه اعتماد در صفحه ادب و هنر با آيدين آغداشلو، نقاش، نويسنده، منتقد فيلم و طراح هنرمند معاصر ايران در كتابفروشي آينده گفت‌وگو کرده که می گوید: من يك دوست تراز اول نويسندهاي داشتم كه مدتها نمينوشت و هنوز هم كم مينويسد. آن موقع جواني وقتي ميپرسيدم چرا نمينويسي، ميگفت ديگر بعد از ناباكف، من چي بنويسم. اين سوالي است كه هر كسي ميتواند بكند ولي اين علت كه آدم بعد از ناباكف چيز مينويسد يا بغل گوشش كارهاي گرهارد ريختر است و بعد رو به روي خانه هنرمندان نمايشگاه ميگذارد، شايد تسلاي اصلياش اين باشد كه اصلا اين طوري به قصه نگاه نكنيم.
از اندوههاي زندگي من اين بوده كه همراه بچههايم نبودم. بزرگ شدن تدريجي آنها را نديدم. هر بار رفتم ديدن‌شان، ديدم قدشان دو سانت بلندتر شده و اين يك دريغ عظيمي است و تنها دريغ زندگي من است. من دريغ ديگري ندارم. اين دريغ براي من باقي ماند. دختر من كه به قول مرحوم مينوي «ستيهنده»، چالشگر است، بارها اين را به من تذكر داده كه وقتي من لازمت داشتم و بايد پيش من بودي، نبودي.
کتاب در روزنامه شرق
از مشروطه ژاپنی تا مشروطه ایرانی
روزنامه شرق در صفحه اندیشه با شهریار خواجیان به بهانه ترجمه کتاب «ظهور ژاپن مدرن» گفت و گو کرده که در پاسخ به سوال «عنوان فرعی کتاب و مقدمه شما بر کتاب به مقایسه مشروطه ژاپنی با مشروطه ایرانی می‌پردازد. تا چه حد این دو رویداد از نظر تاریخی به یکدیگر شباهت دارند؟» می گوید: روند اصلاحات و نوسازی در ژاپن در دوران میجی تقریبا دودهه پس‌از اصلاحات امیرکبیر در ایران آغاز شد. با وجود اینکه سابقه ارتباط و رفت‌و‌آمد ایرانی‌ها با غربی‌ها بیشتر و قبل از ژاپنی‌ها و از دوران صفویه آغاز شده بود و باوجود اینکه مقاومت ژاپنی‌ها در برابر مدرنیزاسیون و نوسازی در آغاز کمتر از ما نبود، اما آنها این روند را با حوصله و پیوستگی بیشتری پیمودند. درحالی که حرکت ما با افت‌و‌خیز فراوان همراه بود. ژاپن هرچند مثل ایران کشوری فئودالی و واپس‌مانده بود، اما نظام زمینداری آن با ما متفاوت بود. ما انقلاب‌مشروطه کردیم، اما آنها با اینکه انقلابی نکردند، توانستند روند نوسازی را تقریبا بدون توقف ادامه دهند. اصلاحات در ژاپن برخلاف ایران تقریبا هیچ‌گاه دچار گسست و انقطاع نشد. تاریخ ایران، تاریخ گسست و بازگشت است و تاریخ پیوست و تداوم نیست و به نظر من یکی از علل اصلی واپس‌ماندگی ایران همین موضوع است. در کتاب «میلاد زخم» به ترجمه این قلم، خسرو شاکری به مساله گسست و تداوم و ارتباط آن با عدم توسعه‌یافتگی ایران به تفصیل اشاراتی دارد. اگر هرمرحله‌ای از تاریخ ایران ادامه مرحله قبل و نفی دیالکتیکی آن می‌بود و نه نفی مکانیکی مرحله پیشین، اوضاع شاید به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. هرسلسله‌ای که آمده آثار سلسله‌های قبل از خود را از بین برده و نه‌فقط بعد از ورود اسلام که پیش از آن هم اوضاع کمابیش چنین بوده است. اشکانیان دیرپا‌ترین سلسله حکومتی تاریخ ایران بودند و ٤٩٨سال بر ایران سلطنت و حکومت کردند. اما امروز اطلاعات زیادی از آن دوران نداریم. حتی از هخامنشیان اطلاعات بیشتری از اشکانیان در دست است. چرا؟ چون ساسانیان که بعد از اشکانیان به قدرت رسیدند، تقریبا همه آثار آن سلسله را به بهانه اینکه اشکانیان یونان‌مدار بودند، از بین بردند. علاوه بر مساله گسست در ایران، اکتشاف و استخراج نفت نیز که همزمان با انقلاب‌مشروطه (١٩٠٨) آغاز شد، سرنوشت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ما را به‌تدریج نه‌تنها از ژاپن که از همسایه‌هایی مثل ترکیه و هند نیز جدا کرد. مساله مهم دیگری که وجود دارد، این است که ژاپنی‌ها تجانس و همگرایی قومی و فرهنگی داشتند و ما نداشتیم. گوناگونی قومی، زبانی، مذهبی و فرهنگی که در ایران وجود دارد، شرایط پیچیده‌ای ایجاد می‌کرده که امکان هر‌گونه تغییر و تحول را مبهم و دشوار می‌ساخته است.
کتاب در روزنامه مردم سالاری
تاريخ نقاشي در ايران
روزنامه مردم سالاری در صفحه آخر مطلبی به مناسبت سالروز درگذشت ابوالقاسم سحاب منتشر کرده که در آن نوشته شده است: از وي بيش از 72 عنوان کتاب که برخي از آنها در چند مجلد تاليف شده باقي مانده‌است واز جمله مي توان به فرهنگ خاورشناسان، مفتاح الاعلام در شرح حال دانشمندان و شخصيت‌هاي علمي و ادبي در 7 مجلد، زندگاني حضرت اباعبدالله الحسين سيدالشهداء(ع)، زندگاني حضرت علي بن موسي‌الرضا(ع)، تاريخ نقاشي در ايران و گلچين سحاب (ديوان اشعار) اشاره کرد.
از جمله کارهاي بزرگ استاد تاسيس موسسه جغرافيايي و کارتوگرافي سحاب در سال 1315 شمسي با همکاري فرزندش عباس سحاب بود که اکنون با مديريت محمدرضا سحاب (نسل سوم خاندان سحاب) و کمک همسر و فرزندانش اداره مي‌شود و فعاليت گسترده‌اي در زمينه تهيه نقشه‌ها و انتشارات تاريخ و جغرافيا برعهده دارد.
کتاب در روزنامه ایران
عصر شکوفایی شعر زنان
روزنامه ایران در صفحه شعر با دکتر نرگس باقری، زبان‌شناس گفت‌وگو کرده که باران را چه جوری ببافم، نمکو، یک پرتقال کال کوچولو، سوسکچه و برق برقی، اثر پژوهشی زنان در داستان و مجموعه شعر از هزاره ترنج از آثار اوست و دومین مجموعه شعر وی با عنوان نزدیک به نبض ماهی‌ها نیز به تازگی مجوز انتشار گرفته است.
او می گوید: در دوره معاصر، وضعیت شعر زنان متحول شده است. تعداد شاعران زن بیشتر شده و جایگاه خیلی خوبی پیدا کرده‌اند. ما در تاریخ ادبیات ایران از رابعه تا فروغ فرخزاد شاعران زن معدودی داریم، بعضاً بدون کارنامهای پررنگ و تأثیرگذاری قابل توجه. حضور شعری فروغ فرخزاد به نسبت شاعران مرد معاصر خودش چون نیما، شاملو، اخوان، سهراب، احمدرضا احمدی و دیگران حضوری منحصر به‌فرد است به لحاظ کمی. اما قطعاً در تاریخ ادبیات معاصر نسبت شاعران زن به مرد بسیار قابل توجه است، هم از نظر کمی هم کیفی. علاوه بر آن همپای فرم و ساختار، مضامین و مفاهیم شعر زنان نیز متحول شده است. مضامین سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مؤلفه های زنانه در شعر جای خود را باز کرده‌اند و این نشان از آگاهی شاعران زن دارد. آگاهی مهمترین مؤلفه ای است که می تواند شعر را از خطاها، لغزشها و آشفتگی نجات دهد.
اما یک نکته هست که باید همواره مورد توجه قرار گیرد و آن نگاه منتقد شعر است. اگر نگاه منتقد تعریف ثابت و ساکنی از شعر ارائه دهد و همواره به همان تأکید کند و دیگر اشعار را با آن بسنجد و این نگاه مردانه باشد؛ دیدگاه‌های شاعر زن را از سمت و سوی طبیعی خود خارج می کند و این اهمیت نگاه نقادانه و تیزبین زنان را نشان می دهد تا شعر را از شکل‌دهی ها و قالب بندی های یکسویه محافظت کنند و بیش از پیش به جهان درونی خود و نگاه شخصی نزدیک شوند.
شرح منظومه
روزنامه ایران در صفحه اندیشه مطلبی به مناسبت درگذشت آیت‌الله یحیی انصاری شیرازی منتشر کرده که از جمله کتاب‌های او می‌توان به مجموعه چهار جلدی تقریرات «شرح منظومه» اشاره کرد، که با تأکید و به سفارش علامه حسن‌زاده آملی از روی سخنان درسی وی پیاده‌سازی و منتشر شده است. همچنین گفتارهای اخلاقی و عرفانی وی در قالب کتاب «حکمت ناب» نیز تدوین شده است. از وی به عنوان استاد فلسفه و معرفت یاد کنند، وی را استاد اخلاق می‌دانند. این در حالی است که کتابی اخلاقی را با عنوان «حکمت» نیز در کارنامه خود دارند. گرایش ایشان به عرفان نیز تنها در چارچوب حکمت متعالیه است و تا به حال به تأییداتی از ایشان پیرامون تصوف مصطلح برخورد نکرده‌ام.
کتاب در روزنامه اطلاعات
در خدمت و خيانت روشنفکران
روزنامه اطلاعات در شماره امروز خود یادداشتی درباره اميرکبير و دارالفنون از نگاه آل احمد منتشر کرده که در آن آمده است: زنده ياد جلال آل احمد، يکي از محصلين و فارغ التحصيلان مدرسة دارالفنون بود. اين مدرسه حدود صد و شصت سال پيش، يعني در دي ماه 1230شمسي (برابرباربيع‌الاول 1268 قمري) تأسيس شد و همانند دروازه اي بود براي ورود علوم و انديشه هاي جديد به ايران و مرکزي براي پرورش نسل تازه‌روشنفکر کشور. به همين علت، آل احمد در کتاب تحقيقي خود راجع به مسايل روشنفکري که با عنوان"در خدمت و خيانت روشنفکران"چاپ شده، اين مدرسه را به عنوان يکي از خاستگاه هاي روشنفکري کشور معرفي کرده و مبتکر و مؤسس آن، يعني ميرزا تقي خان فراهاني ملقب به اميرکبير را هم جزو دسته سوم روشنفکران ايراني قرار داده است، يعني دسته اي که بابزرگمهرحکيم دردوره قبل ازاسلام شروع مي شود و دردوره اسلامي به خاندان برمکي وسپس به حسنک وزير و ساير وزراي اهل خراسان مي رسد، يعني کساني همچون خواجه نظام الملک وخواجه نصيرالدين طوسي. نفر آخر اين دسته هم دکتر محمد مصدق است.
براساس تحليل ها و تعابير خاص زنده ياد آل احمد که مشروحش را بايد در کتاب خودش خواند، اين دسته از روشنفکران «برِ دست قدرت نشينندگانند، يعني نه در کلام خود آن قدرت را و نه در انديشه خود آن جذبه راداشته اند که حمل بار امانت را به تنهايي کفايت کند و نيزنه آن منزه طلبي صِرف راداشته اند که تحمل بار زندقه و ارتداد را بياورد تا از اين راه عاقبت کارشان به شهادت بکشد، و ناچار مستعاني مي خواسته اند براي اثرکردن، و ياوري براي حمل بار امانت...»
کتاب در روزنامه اعتماد
ديگر بعد از ناباكف چي بنويسم
روزنامه اعتماد در صفحه ادب و هنر با آيدين آغداشلو، نقاش، نويسنده، منتقد فيلم و طراح هنرمند معاصر ايران در كتابفروشي آينده گفت‌وگو کرده که می گوید: من يك دوست تراز اول نويسندهاي داشتم كه مدتها نمينوشت و هنوز هم كم مينويسد. آن موقع جواني وقتي ميپرسيدم چرا نمينويسي، ميگفت ديگر بعد از ناباكف، من چي بنويسم. اين سوالي است كه هر كسي ميتواند بكند ولي اين علت كه آدم بعد از ناباكف چيز مينويسد يا بغل گوشش كارهاي گرهارد ريختر است و بعد رو به روي خانه هنرمندان نمايشگاه ميگذارد، شايد تسلاي اصلياش اين باشد كه اصلا اين طوري به قصه نگاه نكنيم.
از اندوههاي زندگي من اين بوده كه همراه بچههايم نبودم. بزرگ شدن تدريجي آنها را نديدم. هر بار رفتم ديدن‌شان، ديدم قدشان دو سانت بلندتر شده و اين يك دريغ عظيمي است و تنها دريغ زندگي من است. من دريغ ديگري ندارم. اين دريغ براي من باقي ماند. دختر من كه به قول مرحوم مينوي «ستيهنده»، چالشگر است، بارها اين را به من تذكر داده كه وقتي من لازمت داشتم و بايد پيش من بودي، نبودي.
کتاب در روزنامه شرق
از مشروطه ژاپنی تا مشروطه ایرانی
روزنامه شرق در صفحه اندیشه با شهریار خواجیان به بهانه ترجمه کتاب «ظهور ژاپن مدرن» گفت و گو کرده که در پاسخ به سوال «عنوان فرعی کتاب و مقدمه شما بر کتاب به مقایسه مشروطه ژاپنی با مشروطه ایرانی می‌پردازد. تا چه حد این دو رویداد از نظر تاریخی به یکدیگر شباهت دارند؟» می گوید: روند اصلاحات و نوسازی در ژاپن در دوران میجی تقریبا دودهه پس‌از اصلاحات امیرکبیر در ایران آغاز شد. با وجود اینکه سابقه ارتباط و رفت‌و‌آمد ایرانی‌ها با غربی‌ها بیشتر و قبل از ژاپنی‌ها و از دوران صفویه آغاز شده بود و باوجود اینکه مقاومت ژاپنی‌ها در برابر مدرنیزاسیون و نوسازی در آغاز کمتر از ما نبود، اما آنها این روند را با حوصله و پیوستگی بیشتری پیمودند. درحالی که حرکت ما با افت‌و‌خیز فراوان همراه بود. ژاپن هرچند مثل ایران کشوری فئودالی و واپس‌مانده بود، اما نظام زمینداری آن با ما متفاوت بود. ما انقلاب‌مشروطه کردیم، اما آنها با اینکه انقلابی نکردند، توانستند روند نوسازی را تقریبا بدون توقف ادامه دهند. اصلاحات در ژاپن برخلاف ایران تقریبا هیچ‌گاه دچار گسست و انقطاع نشد. تاریخ ایران، تاریخ گسست و بازگشت است و تاریخ پیوست و تداوم نیست و به نظر من یکی از علل اصلی واپس‌ماندگی ایران همین موضوع است. در کتاب «میلاد زخم» به ترجمه این قلم، خسرو شاکری به مساله گسست و تداوم و ارتباط آن با عدم توسعه‌یافتگی ایران به تفصیل اشاراتی دارد. اگر هرمرحله‌ای از تاریخ ایران ادامه مرحله قبل و نفی دیالکتیکی آن می‌بود و نه نفی مکانیکی مرحله پیشین، اوضاع شاید به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. هرسلسله‌ای که آمده آثار سلسله‌های قبل از خود را از بین برده و نه‌فقط بعد از ورود اسلام که پیش از آن هم اوضاع کمابیش چنین بوده است. اشکانیان دیرپا‌ترین سلسله حکومتی تاریخ ایران بودند و ٤٩٨سال بر ایران سلطنت و حکومت کردند. اما امروز اطلاعات زیادی از آن دوران نداریم. حتی از هخامنشیان اطلاعات بیشتری از اشکانیان در دست است. چرا؟ چون ساسانیان که بعد از اشکانیان به قدرت رسیدند، تقریبا همه آثار آن سلسله را به بهانه اینکه اشکانیان یونان‌مدار بودند، از بین بردند. علاوه بر مساله گسست در ایران، اکتشاف و استخراج نفت نیز که همزمان با انقلاب‌مشروطه (١٩٠٨) آغاز شد، سرنوشت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ما را به‌تدریج نه‌تنها از ژاپن که از همسایه‌هایی مثل ترکیه و هند نیز جدا کرد. مساله مهم دیگری که وجود دارد، این است که ژاپنی‌ها تجانس و همگرایی قومی و فرهنگی داشتند و ما نداشتیم. گوناگونی قومی، زبانی، مذهبی و فرهنگی که در ایران وجود دارد، شرایط پیچیده‌ای ایجاد می‌کرده که امکان هر‌گونه تغییر و تحول را مبهم و دشوار می‌ساخته است.
کتاب در روزنامه مردم سالاری
تاريخ نقاشي در ايران
روزنامه مردم سالاری در صفحه آخر مطلبی به مناسبت سالروز درگذشت ابوالقاسم سحاب منتشر کرده که در آن نوشته شده است: از وي بيش از 72 عنوان کتاب که برخي از آنها در چند مجلد تاليف شده باقي مانده‌است واز جمله مي توان به فرهنگ خاورشناسان، مفتاح الاعلام در شرح حال دانشمندان و شخصيت‌هاي علمي و ادبي در 7 مجلد، زندگاني حضرت اباعبدالله الحسين سيدالشهداء(ع)، زندگاني حضرت علي بن موسي‌الرضا(ع)، تاريخ نقاشي در ايران و گلچين سحاب (ديوان اشعار) اشاره کرد.
از جمله کارهاي بزرگ استاد تاسيس موسسه جغرافيايي و کارتوگرافي سحاب در سال 1315 شمسي با همکاري فرزندش عباس سحاب بود که اکنون با مديريت محمدرضا سحاب (نسل سوم خاندان سحاب) و کمک همسر و فرزندانش اداره مي‌شود و فعاليت گسترده‌اي در زمينه تهيه نقشه‌ها و انتشارات تاريخ و جغرافيا برعهده دارد.
نظر شما