دکتر محمدتقی راشدمحصل، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره مقاله‌ای که در مجموعه بیست جلدی «تاریخ جامع ایران» نوشته به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: بنده درباره مطالعات متون اوستایی در این مجموعه یک مقاله ارائه دادم که به تقسیم متون اوستایی و فلسفه آن پرداخته‌ام.
 
نیاز به یک مجموعه متقن و مفصل تاریخ ایران داشتیم
وی درباره ضرورت تالیف مجموعه منسجم از تاریخ ایران اظهار کرد: ما به مجموعه‌ای مانند تاریخ جامع ایران نیاز داشتیم چون چنین مجموعه‌ای در حوزه فرهنگ و تمدن ایران نداشتیم. تا پیش از این فرنگی‌ها کتاب‌هایی درباره تاریخ ما نوشتند که این نوشته‌ها ترجمه شده، اما در حوزه تاریخ و تمدن ایران ما نیاز به یک مجموعه منسجم و با تکیه بر منابع متقن و مطمئن داشتیم.
 
این عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به برخی جزئیات مجموعه «تاریخ جامع ایران» افزود: از همین رو مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی با کمک پژوهشگران و استادان تاریخ و برخی رشته‌های دیگر شروع به تدوین و تالیف این مجموعه کرد. این مطالعات درباره ایران به دوره پیش از اسلام یعنی ایران باستان و پس از اسلام و تا دوره قاجار ادامه دارد و دوره باستان در پنج جلد تدوین شده است. بنابراین ضرورت وجود چنین مجموعه‌ای تقریبا روشن است.
 
راشدمحصل در پاسخ به پرسشی درباره حضور مورخان غیرایرانی در تالیف مجموعه تاریخ جامع ایران توضیح داد: ممکن است در برخی حوزه‌ها یا دوره‌ها ما متخصص چندان قوی نداشته باشیم و اگرچه هدف این نبوده که این مجموعه فقط از سوی متخصصان و پژوهشگران حوزه تاریخ ایرانی نوشته شود اما درباره برخی تالیفات فرنگیان امکان دارد برخی مطالب جانبدارانه نوشته شده باشد اما این به معنی این نیست که تمام مطالبی که فرنگی‌ها نوشتند جانبدارانه است.
 
وی با اشاره به حضور پژوهشگران برتر در حوزه تاریخ در تالیف این مجموعه بیان کرد: در عین حال ما هم که در حوزه تاریخ قلم می‌زنیم از تحقیقات مولفان حوزه تاریخ غیرایرانی استفاده می‌کنیم. در این مجموعه تا جایی که بنده می‌دانم هدف این نبوده که تاریخ ما حتما به وسیله ایرانیان نوشته شود بلکه دست‌اندرکاران تهیه و تدوین این مجموعه تلاش کردند تا در تالیف آن از زبدگان و نخبگان پژوهش در حوزه تاریخ ایران بهره برده شود، در غیر این صورت از محققان برتر خارجی استفاده شود.
 
پژوهش‌های زبان اوستایی چندان تخصصی نیست
این پژوهشگر زبان‌های باستانی درباره برخی نارسایی‌ها در تالیفات تاریخی عنوان کرد: این مجموعه با تکیه بر این اصل تدوین شده که افراد متخصص هر رشته در تدوین آن به کار گرفته شوند. در برخی حوزه‌ها کتاب‌هایی که به زبان فارسی تالیف شده چندان قوی نیست و بنابراین به ناچار باید از متون ترجمه شده و در نتیجه از پژوهشگران خارجی که آثار قابل تاملی ارائه دادند و در برخی دوره‌ها دارای تحقیق و پژوهش درخوری هستند استفاده کرد، ضمن این‌که تعداد این پژوهشگران غیرایرانی نیز چندان زیاد نیست.
 
راشدمحصل درباره پیش‌بینی استقبال از این مجموعه اظهار کرد: من فکر می‌کنم با توجه به این که تا کنون چنین مجموعه منسجمی تالیف نشده برای ما بسیار ارزشمند است. برای مثال در گذشته در حوزه تاریخ ادبیات کتاب «تاریخ ادبیات پیش از اسلام» به کوشش دکتر احمدتفضلی و دکتر ژاله آموزگار نوشته شده که نیاز به پژوهش بیشتری در این حوزه وجود دارد زیرا این کتاب دارای مطالب بسیار مختصری است. به دلیل همین مشکلات در مجموعه «تاریخ جامع ایران» این نوع کمبودها رفع شده است. این مجموعه ویژگی‌های بسیاری دارد و امیدوارم استقبال مناسبی از طرف اهالی فرهنگ و دوستداران تاریخ و تمدن ایران داشته باشد.
 
وی با اشاره به مفید بودن مجموعه «تاریخ جامع ایران» برای بیشتر فارسی زبان‌ها افزود: همچنین برخی پژوهش‌ها که از سوی فرنگیان انجام شده تقریبا در زمره مجموعه کتاب‌های عمومی است و برای کسانی است که در حوزه زبان‌شناسی کار می‌کنند. برای مثال کتابی که درباره زبان باستانی نوشته شده قابل استفاده برای محقق و پژوهشگر این حوزه نیست بلکه برای مطالعه فردی مناسب است که می‌خواهد در این زمینه اطلاعاتی به دست بیاورد.
 
این عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیان کرد: از این رو در حوزه زبان اوستایی پژوهش‌های متقن کمی انجام شده که در این مجموعه این کمبودها رفع شده است. بنابراین مجموعه «تاریخ جامع ایران» برای اهل تحقیق و دانشجویان رشته‌های تاریخ و ادبیات لازم و ضروری است. با این وجود برای عموم فارسی زبان‌ها نیز اطلاعاتی دارد که بسیار سودمند است.
 
راشدمحصل درباره کتاب در دست چاپش نیز گفت: در پژوهشگاه یک پژوهشی از بنده با عنوان «درآمدی بر دستور زبان اوستایی» در حال انتشار است که البته قبلا این پژوهش چاپ شده بود و اکنون این کار با افزودن برخی تحقیقات جدید در حال انتشار مجدد است.  

* خبرهای مرتبط با مجموعه تاریخ جامع ایران

خبر رونمایی مجموعه بیست جلدی تاریخ جامع ایران

گفت‌وگو با سیدصادق سجادی، سر ویراستار بخش تاریخ بعد از اسلام مجموعه تاریخ جامع ایران

نویسندگان مشهور «تاریخ جامع ایران» که روی در نقاب خاک کشیدند

گفت‌وگو با مدیر اجرایی، پروژه «تاریخ جامع ایران»

گفت‌وگو با علی بهرامیان، عضو شورای عالی علمی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی