دکتر رجبی کبودچشمه در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره آسیبشناسی کتاب‌های حوزه طب سنتی اظهار کرد: برخلاف عده‌ای که تصور می‌کنند فرآیند ترجمه متون کهن طب سنتی با کُندی صورت می‌گیرد و این موضوع را عاملی در تألیف بی‌کیفیت کتاب‌های این حوزه می‌دانند، معتقدم جریان ترجمه متون کهن به خوبی در جریان است.
تلاش معاونت علمی ریاست‌جمهوری در حوزه طب سنتی
وی با اشاره به برخی تلاش‌ها در حوزه ترجمه و تصحيح متون کهن افزود: متخصصانی مانند دکتر محسن ناصری، عضو هیأت علمی و مدیرگروه طب سنتی دانشگاه شاهد، مجری طرح ترجمه و تصحيح متون کهن حوزه طب سنتی نیز در قالب طرحی با عنوان «احیای میراث مکتوب طب سنتی ایران» در حال فعالیت در این حوزه هستند. معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و برخی دانشگاه‌ها مانند علوم پزشکی تهران نیز در این حوزه به فعالیت مشغولند.
رجبی کبودچشمه ادامه داد: به‌عنوان مثال مجموعه «دکتر سیدجلال مصطفوی کاشانی» در سه جلد هرچند به تاریخچه عملکرد این محقق اشاره دارد، در «طرح احیای میراث مکتوب طب سنتی ایران» تصحیح شده است. کتاب بی‌نظیر «مخزن‌الادويه» اثر عقيلی خراسانی نیز با سرپرستی دکتر محمدرضا شمس اردکانی، رئیس دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصحیح شده است. کتاب «شرح اسباب و علامات» ابن‌نفیس عوض کرمانی نیز از جمله منابعی محسوب میشود که در دانشگاه علوم پزشکی تهران به همت دکتر منوچهر کشاورز تصحیح شده است.
نویسنده کتاب «مسایل علمی در قرآن» گفت: در مقایسه با يک دهه گذشته، وضعیت ترجمه و تصحیح متون کهن طب سنتی متحول شده است. به‌عنوان مثال پیش از این «ذخیره خوازمشاهی» فقط به‌صورت تصحیح و تایپ نشده قابل دسترس بود. بعد از سال 85 با تأسیس دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشكی تهران، شاهد تحول بزرگی در حوزه تصحیح نسخ خطی در حوزه طب سنتی هستیم.
تایید 10 منبع کهن طب سنتی از سوی وزارت بهداشت
عضو انجمن داروهای طبيعی آمريكا، با تأکید بر تلاش مصححان متون طب سنتی افزود: 10 منبع کهن طب سنتی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌عنوان مرجع اصلی در این حوزه معرفی شده است. «خلاصه‌الحکمه»، «الحاوی رازی»، «تحفه حكيم مؤمن» و «قانون در طب» از جمله منابع مورد تأیید وزارت بهداشت هستند.
وی تصحیح متون کهن را خالی از اشکال ندانست و عنوان کرد: یکی از نقاط ضعف در بحث تصحیح متون کهن طب سنتی، روزآمد نشدن محتوای این متون براساس علوم روز پزشکی است. به‌عنوان مثال موضوعاتی در کتاب داروسازی «قرابادین كبير» آمده که در حال حاضر قابل اجرا نیست.
رجبی در ادامه گفت: اگر بخواهیم نسخه‌ای مطابق این کتاب که مورد تأیید وزارت بهداشت است بسازیم، باید هزینه زیادی صرف کنیم. به‌عنوان مثال در این کتاب بر استفاده از «ميعه سائله» برای درمان برخی اختلالات توصیه شده است. تهیه این مفرد در زمان تألیف این کتاب بسیار آسان و کم هزینه بوده و این در حالی است که امروز بسیار گران و تقريبا ناياب است.
متون طب سنتی کاربردی‌تر شوند
این نویسنده حوزه طب سنتی عنوان کرد: مفرداتی مانند «سورنجان اصل مصری» یا «پادزهر معدنی اصل» كه در اين منابع از آن‌ها ياد شده، به زحمت در دسترس است، بنابراین نسخه با این شرایط ناقص میشود. این موارد البته به معنای بی‌ارزش بودن فرایند تصحیح متون کهن نیست، اما این تصحیح کفایت نمی‌کند و بايد اين متون كاربردی‌تر شوند.
وی درباره دلیل بازار آشفته در نشر طب سنتی با وجود تلاش مصححان در تصحیح متون کهن این حوزه افزود: متونی مانند «ذخیره خوارزمشاهی» یا «قانون» جزو امهات طب سنتی هستند؛ به‌عبارتی دیگر محتوایی بسیار تخصصی دارند. افرادی که با مبانی طب سنتی آشنایی ندارند، نمی‌توانند درک درست علمی از «قانون» ابن‌سینا داشته باشند. فهم این متون، نیازمند سپری کردن دوره‌های تخصصی است. مؤلفان نوظهور که موجب آشفتگی بازار نشر طب سنتی شده‌اند، امر بر ايشان مشتبه شده که بعد از گذراندن یک دوره کوتاه آشنایی با مبانی طب سنتی، توانایی لازم را برای تألیف در این حوزه پیدا کرده‌اند.
تاثیرات منفی کتاب‌های نامعتبر طب سنتی در سلامت مردم
نویسنده کتاب «رایحه سلامتی» ادامه داد: در چند سال اخیر شاهد افزایش استقبال مردم به درمان براساس طب سنتی هستیم كه شاید هزينه‌های سنگين درمانی و عوارض جدی داروهای شيمیایی موجب ایجاد این تمایل شده است. افراد علاقه‌مند به درمان‌های طب سنتی با مراجعه به بازار کتاب، با انبوهی از کتاب‌های طب سنتی مانند درمان‌های خانگی مواجه می‌‌شوند و براساس دستور‌العمل این کتاب‌ها به درمان اقدام می‌کنند؛ کتاب‌هایی که علاوه بر نداشتن مرجع معتبر، حاوی محتوایی براساس تجربیات شخصی نگارنده هستند. چه کسی جوابگوی صدمات جسمانی مخاطب این کتاب‌هاست؟
این گیاه درمانگر، درباره ممیزی کتاب‌های طب سنتی نیز اظهار کرد: برخلاف عده‌ای از فعالان حوزه طب سنتی که بر دخالت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حوزه نشر طب سنتی تأکید دارند معتقدم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نهاد اصلی در بررسی محتوایی کتاب‌هاست.
لزوم تشکیل کارگروه تخصصی طب سنتی در وزارت ارشاد
رجبی گفت: به جای انتقال وظیفه ممیزی کتاب‌های طب سنتی به وزارت بهداشت، باید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارگروه تخصصی طب سنتی تشکیل شود. افرادی مانند استاد اسماعیل ناظم، حکیم مومن تبریزی، آيت‌الله آل اسحاق (ابن سينای زمان)، سيدمحمد موسوی و مهدی صيادی که سال‌هاست در حوزه طب سنتی فعالیت داشته‌اند، باید به‌کار گرفته شوند.
عضو انجمن طب گياهی انگلستان، درباره دلایل خود برای دخالت نکردن وزارت بهداشت در بررسی کتاب‌های حوزه طب سنتی ادامه داد: وزارت بهداشت هرچند معاونت طب سنتی ایجاد کرده و افراد متخصصی را به‌کار گرفته، اما بدنه این وزارتخانه رویکرد و باور جدی به طب سنتی ندارد.
نیازمند تشکیل یک نهاد قانونی و مستقل طب سنتی هستیم
وی افزود: با وجود توجه جدی و علمی جوامع بین‌المللی به مباحثی مانند حجامت، فصد و زالو درمانی، در کشور ما هنوز یک کلینیک رسمی حجامت یا زالو درمانی وجود ندارد. حجامت در كشور ما فقط در قالب طرح‌های پژوهشی قابل اجرا و انجام است. به‌نظر میرسد با تقویت مراکزی که تا حدودی در سطح کشور ایجاد شده، منافع برخی تهدید میشود.
رجبی در پايان تاکید کرد: ما نیازمند تشکیل یک نهاد قانونی مستقل و برآمده از متن طب سنتی با اعضای متخصص معتقد به اين حوزه هستیم تا شاهد مديريت بهتر و پويايی هر چه بيشتر طب سنتی نسبت به گذشته در كشور باشيم.
مروری بر پرونده
نویسنده و متخصص طب سنتی، با اشاره به وضعیت آشفته نشر حوزه طب سنتی در ایران گفت: در دو بخش نشر دولتی و دانشگاهی، ممیزان آشنا با موضوع طب سنتی در کشور وجود ندارد. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد دریایی را اینجـــــــــا بخوانید.
عضو گروه مؤلفان دائره‌المعارف تاریخ پزشکی اسلام و ایران در فرهنگستان علوم با تأکید بر لزوم دخالت وزارت بهداشت در فرایند تولید کتاب در حوزه طب سنتی گفت: امروزه جریان‌هایی در حوزه کتاب‌های طب سنتی شکل گرفته که موجب ایجاد بازار سودجویی برای برخی افراد شده است. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر یوسف بیگ‌بابا‌پور را اینجــــــــــا بخوانید.
ناشر، مترجم و مصحح کتاب‌های حوزه طب سنتی معتقد است: افرادی که می‌خواهند در این حوزه دست به قلم ببرند، علاوه بر آشنایی با زبان مبداء یعنی عربی، باید به زبان مقصد یعنی فارسی نیز با هدف انتقال بهتر مفاهیم این حوزه آشنایی کامل داشته باشند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار ایبنا با دکتر احسان مقدس را اینجـــــــــــــا بخوانید.
انتشارات آرمان رشد، دو کتاب «دفاع از حریم طب سنتی ایرانی» و «ویژگی‌های طب اسلامی ایرانی» را به قلم محمد دریایی، متخصص حوزه طب سنتی منتشر کرد. گزارش کامل معرفی این دو کتاب جدید حوزه طب سنتی در (ایبنا) را اینجــــــــــا بخوانید.
شنبه ۶ تیر ۱۳۹۴ - ۰۹:۲۰
نظرات