خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ جامعه فرهنگی و هنری ایران در سال 1394 نیز شاهد اتفاقات خوب و ناگواری بود. چهره‌های مهم و تاثیرگذاری از جمله زنده‌یادان ابوالحسن نجفی، مصطفی اسلامیه، منصور نریمان و ایرج کریمی به دیار باقی شتافتند. طبق روال سال‌های گذشته جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران نیز در موعد مقرر برگزار شد که تنها کارگردان اسکاری سینمای ایران، اصغر فرهادی، یکی از برگزیدگان بخش هنر آن بود.
همچنین پنجمین دوره جایزه کتاب سال سینما، با مدتی تاخیر در اسفند گذشته برگزیدگان خود را شناخت. در ذیل نگاهی اجمالی داشته‌ایم به مهمترین رخدادهای حوزه هنر در سال 1394.
بزرگانی که جامعه هنری ایران را در سال 1394 تنها گذاشتند
منصور نریمان، (متولد 1314) عودنواز برجسته، ردیف‌دان و پژوهشگر موسیقی کلاسیک ایرانی چهارشنبه 23 تیر بر اثر عارضه ریوی در تهران درگذشت. «پدر عود ایران» لقبی است که منتقدان و پژوهشگران موسیقی ایران در زمان حیات به نریمان داده بودند.
«شیوه بربط نوازی»، «42 قطعه برای عود (بربط)» و «ردیف موسیقی ایرانی برای عود» از جمله کتاب‌های شاخص منصور نریمان است.
ایرج کریمی، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، مترجم و منتقد سینمایی ایران نیز در چهارشنبه 11 شهریور بر اثر بیماری سرطان مغز استخوان در تهران درگذشت. «باغ‌های کندلوس» مهمترین و مشهورترین فیلم ایرج کریمی است که در سال 1383 با بازی مسعود کرامتی، محمدرضا فروتن، خزر معصومی و شاهرخ فروتنیان ساخته شد.
زنده‌یاد ایرج کریمی در حوزه کتاب نیز یادگاری‌های بسیاری از خود برجای گذاشت که از جمله آنها می‌توان به کتاب‌های تالیفی «ادبیات از چشم سینما»، «عباس کیارستمی فیلمساز رئالیست»، رمان «هوسی به نام قطار» و نمایشنامه «از خانه تا رودخانه: به یاد آذربایجان» و همچنین ترجمه‌های «سینمای میکلوش یانچو»، «شناخت سینما»، «برگمان و خدا در پرتو نور زمستانی»، فیلمنامه «روکو و برادرانش» و «10 سال با هملت» اشاره کرد.
استاد ابوالحسن نجفی، زبان‌شناس و مترجم شهیر ایرانی و نویسنده کتاب «غلط ننویسیم» جمعه دوم بهمن، جامعه فرهنگی ایران را تنها گذاشت. وی بر اثر بیماری عفونت ریوی در بیمارستان مهر تهران در سن 86 سالگی درگذشت.
کتاب‌های منتشر شده ابوالحسن نجفی (تالیف و ترجمه) هرکدام اهمیت خاصی دارند. از جمله مهمترین ترجمه‌های وی در عرصه نمایشنامه می‌توان به «شیطان و خدا»، «گوشه نشینان آلتونا» هر دو از ژان پل سارتر، «کالیگولا» آلبر کامو و «استاد تاران» آرتور آداموف اشاره کرد.
درگذشت مصطفی اسلامیه نیز یکی از رویدادهای ناگوار سال 1394 بود. مترجم کتاب‌های «تئاتر تجربی: از استانیسلاوسکی تا پیتر بروک»، «چهار نوشته درباره کوبیسم»، «فراسوی ایمان: هنر مدرن و تخیل مذهبی»، نمایشنامه «اویدیپوس» و «تاریخ هنر مدرن: نقاشی، پیکره‌سازی و معماری در قرن بیستم» صبح یکشنبه 11 بهمن در سن 74 سالگی در تهران از دنیا رفت.
از تالیفات منتشر شده زنده‌یاد اسلامیه نیز می‌توان به «ایبسن و استریندبرگ: نقد و تفسیر نمایشنامه‌‌نویسان نروژی و سوئدی» و نمایشنامه‌های «رستم و سهراب»، «رض‍اخ‍ان م‍اک‍س‍ی‍م: نمایشنامه در هفت پ‍رده» و «ماجرای شگفت‌انگیز دیوید نیوسام» اشاره کرد.
مهمترین رویدادهای کتاب هنر
سی‌وسومین دوره جایزه کتاب سال ایران در روز یکشنبه 18 بهمن با حضور و سخنرانی حجت الاسلام‌والمسلمین دکتر حسن روحانی در تالاروحدت برگزار شد. در این دوره از جایزه کتاب «هفت فیلمنامه» اصغر فرهادی به عنوان یکی از دو برگزیده بخش هنر معرفی شد. فرهادی، تنها کارگردان اسکاری سینمای ایران، اکنون به عنوان تنها کارگردان برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران نیز شناخته می‌شود. «هفت فیلمنامه» از سوی نشر چشمه در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
«گذری بر معماری متقدم مسلمانان» تالیف آرچیبالد كمرون كرسول، بازنگری: جیمز الن و ترجمه مهدی گلچین عارفی، منتشر شده از سوی مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» فرهنگستان هنر دیگر کتاب برگزیده در بخش هنر بود. ترجمه این کتاب اثرگذار را نیز می‌توان به عنوان یکی از مهمترین رویدادهای هنری در سال 1393 محسوب کرد.
همچنین اسامی کتاب‌های شایسته تقدیر این دوره در بخش هنر نیز به این شرح است: «درآمدی بر زیباشناسی اسلامی» تالیف اولیور لیمن، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، منتشر شده از سوی نشر ماهی، «شکل‌‌شناسی و گونه‌شناسی فیلم مستند» تالیف احمد ضابطی جهرمی، منتشر شده از سوی نشر رونق، «جشن و موسیقی در فرهنگ‌های شهری ايرانی» تالیف ساسان فاطمی، منتشر شده از سوی نشر ماهور، «هارمونی جامع کاربردی: از ابتدا تا ورود به موسيقی آتونال» تالیف کامبیز روشن‌روان، منتشر شده از سوی انتشارات معین و مجموعه نمایشنامه «گاهی اوقات برای زنده ماندن باید مرد» نوشته نصرالله قادری، منتشر شده از سوی انتشارات کتاب نیستان.
برگزاری پنجمین دوره جایزه کتاب سال سینما با دبیری اکبر نبوی نیز یکی دیگر از مهمترین اتفاق‌های هنری در سال 1394 بود. آیین اختتامیه این دوره چهارشنبه پنجم اسفند در موزه سینما برگزار شد. کتاب «تاریخ اجتماعی سینمای ایران» تالیف سعید نفیسی و ترجمه محمد شهبا و فرهنگ فیلمنامه» تالیف محمد گذرآبادی به ترتیب برگزیدگان بخش ترجمه و تالیف این دوره از جایزه کتاب سال سینما بودند.
همچنین «هنر دقت: کلام و تصویر در مردم‌نگاری» نوشته مایکل اوپیتس و احمد الستی با ترجمه محمد همتی در بخش ترجمه و «شکل‌‌شناسی و گونه‌شناسی فیلم مستند» نوشته احمد ضابطی جهرمی نیز در بخش تالیف این دوره از جایزه کتاب سال سینمای ایران به عنوان آثار شایسته تقدیر انتخاب شدند.
در سالی که گذشت، موسسه خانه کتاب هم‌اندیشی «170 سال کتابخوانی با هزار و یک‌شب» و نمایشگاه تصویرسازی از «هزار و یک‌شب» را برگزار کرد. این نخستین هم‌اندیشی برگزار شده در چند دهه اخیر درباره متن مهم «هزار و یک‌شب»بود.
در هم‌اندیشی «170 سال کتابخوانی با هزار و یک‌شب» که چهارشنبه 12 اسفند برگزار شد پژوهشگران مطرحی چون الریش مارزولف، محمد جعفری قنواتی، علی بوذری، زهرا معینی‌فرد و بهروز بهزادی به ارائه مقالات خود پرداختند.
همچنین نمایشگاه تصویرگری از «هزار و یک‌شب» نیز دوشنبه 17 اسفند در فرهنگسرای نیاوران افتتاح شد. در این نمایشگاه 300 اثر از 100 هنرمند تصویرساز به مخاطبان ارائه شد. همچنین مجموعه این آثار در قالب یک کتاب نیز منتشر شد و در دسترس علاقه‌مندان به «هزار و یک‌شب» قرار گرفت.
چهارشنبه ۲۶ اسفند ۱۳۹۴ - ۱۳:۰۰
نظر شما