حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مقامی، مدیر موسسه تدبر در قرآن و سیره در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره تاکید بر موضوع فهم و تدبر در قرآن اظهار کرد: موضوع تدبر و فهم قرآن، مورد تاکید ویژه آیات قرآن و روایات معصومین (ع) است. حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری نیز همواره در بحث‌هایشان بر اهمیت تدبر در قرآن تاکید داشته‌اند و این موضوع در سال‌های اخیر یکی از نقاط ثقل سخنان رهبری بوده است. ولی متاسفانه فعالیت زیادی در این زمینه دیده نشده و هنوز تا نقطه اوج فاصله زیادی داریم.
 
انس با ظاهر الفاظ و عبارات آيات قرآن کريم
وی افزود: تدبر فعاليتی است برای انس هر چه بيشتر با ظاهر الفاظ و عبارات آيات قرآن کريم که موجب فهم هر چه بهتر آيات، سوره‌ها و دريافت پيام هدايتی آن‌ها می‌شود. اين مهم با نگاه مجموعی به آيات حاصل می‌شود؛ به عبارت ديگر تدبر عبارت است از تفهم روشمند مجموعی منسجم ظاهر عبارات قرآن کريم.
 
نویسنده کتاب «وظايف امت نسبت به قرآن و عترت» گفت: کتاب و متون مکتوب از محورهای مهم برای فهم و تدبر در قرآن است اما تاکنون درباره آن به تعداد انگشتان دست کتاب نوشته نشده و این مساله بزرگی است. نویسندگان، فعالان قرآنی، نهادها و موسسه‌ها باید با ورود به این عرصه به ندای قرآن و اهل بیت (ع) و مقام معظم رهبری لبیک بگویند.
 
حجت‌الاسلام مقامی ادامه داد: برای درک موضوع تدبر در قرآن ابتدا باید تفکیکی از تعریف درست «تدبر» و «تفسیر» داشته باشیم. «تدبر» نگاهی منسجم به لایه اولیه فهم قرآن است مانند شنا کردن روی سطح آب ولی «تفسیر» ورود به لایه‌های عمیق قرآن کریم است مانند غواصی در عمق دریا. فن تفسیر نیاز به تخصص و مبانی اجتهادی دارد. درک و فهم معارف عمیق و دقیق سوره‌ها و آیات قرآن کار مفسر است و از عموم مردم انتظار نمی‌رود ولی تدبر در قرآن برای عموم ممکن است و می‌توان با حداقل سواد قرآنی از محضر قرآن بهره برد. البته تدبر درست هم یک فن و مهارت قرآنی است که نیاز به آموزش در مراکز، نهادها و سازمان‌هایی با شرح وظایف قرآنی دارد.
 
بومی‌سازی، کاربردی و روان‌سازی محتوای آثار
وی درباره تولید محتوا با رویکرد تدبر در قرآن اظهار کرد: در هر یک از آیات قرآن مفاهیم و موضوعات بسیاری برای تدبر وجود دارد که باید در قالب محتوایی به آن پرداخت از جمله موضوعاتی مانند شفاعت در قرآن، حجاب و پوشش در قرآن و مواردی که در زندگی روزمره مردم دیده می‌شود. البته نکته بسیار مهمی که در این زمینه باید به آن توجه داشت زبان و ادبیات آن‌هاست. این آثار باید برای استفاده و فهم عموم جامعه نوشته شوند.
 
این نویسنده حوزه قرآن و سیره با تاکید بر توجه به ادبیات و نیازسنجی در تالیف کتاب در این حوزه افزود: امروزه بسیاری از مردم از کتاب‌ها فراری هستند و دلیل عمده آن این است که ادبیات آن‌ها مناسب عموم جامعه نبوده و زبان آن چندان قابل فهم نیست. گاهی نیز محتوای کتاب خوب است ولی در راستای نیازهای جامعه تدوین نشده است.
 
مدیر موسسه تدبر در قرآن و سیره گفت: در بسیاری از دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و بخش‌های حوزوی، موضوعات قرآنی بسیار مهمی در قالب‌ پژوهشی، رساله‌‌های ارشد و دکترا در زمینه‌های علوم دینی و قرآنی انجام می‌شود که صرفا نظری بوده و جنبه کاربردی ندارند. این پژوهش‌ها اگر به کتاب تبدیل شوند، متناسب با نیاز و فهم عامه مردم نبوده و درک اصطلاحات ثقیل آن‌ها نیاز به تخصص دارد. در واقع ادبیات این آثار بومی‌سازی، کاربردی و روان‌سازی نشده‌اند.
 
این فعال قرآنی ادامه داد: ما در کنار این‌که موظف به تلاوت و قرائت و تکریم قرآن هستیم، باید قرآن را بفهمیم، در آن تدبر و تفکر و در نهایت به آن عمل کنیم چون قرآن را نمی‌فهمیم، از عمل به آن محروم می‌شویم و این ریشه بسیاری از مشکلات دنیای امروز است. فهم و تدبر و تفسیر قرآن، آموزش مفاهیم و تولید محتوا درباره قرآن همه برای این است که بتوانیم به قرآن عمل کرده و آن‌را در همه امورات زندگی فردی و اجتماعی به‌کار بندیم. در روایات آمده که مردم را با عمل به قرآن به سوی خدا دعوت کنید. تدبر، گامی مهم و ضروری در فعاليت‌های قرآنی است که از يک‌سو تکميل‌کننده مهارت‌هايی همچون قرائت، تجويد و تلاوت بوده و از سويی مقدمه عمل به قرآن است.
 
ايمان‌افزايی در جبهه‌ قرآنی ولايی
حجت‌الاسلام مقامی درباره فعالیت‌های موسسه تحت مدیریت خود در زمینه تدبر در قرآن عنوان کرد: موسسه تدبر در قرآن و سيره، مجموعه‌ای مردمی - حوزوی و هدف آن ايمان‌افزايی در جبهه‌ قرآنی ولايی و بيش از يک دهه‌ است در راستای مسئوليت‌پذيری دستور صريح قرآن و عترت نسبت به تدبر در این دو و پاسخ به ندای رهبر معظم انقلاب، گام نهاده است، از این‌رو، فعاليت‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی خود را در عرصه‌ تدبر در قرآن و سيره اهل بیت (ع) آغاز کرده است. برای عمل به سيره اهل بيت (ع) و استمرار حرکت تدبر در قرآن و سيره، همه امتيازات و امکانات موسسه در سال 1393 وقف شد.
 
وی افزود: موسسه تدبر در قرآن و سیره، برای برگزاری دوره‌های تخصصی و عمومی تدبر در قرآن و سيره با بيش از 450 موسسه، نهاد و مرکز قرآنی تعامل دارد. پیشنهاد و تصویب مواد و رشته‌های تحصیلی و برگزاری طرح‌های متعدد آموزشی در سطح استانی (خراسان رضوی) و ملی از دیگر فعالیت‌های موسسه بوده است.
 
مدیر موسسه تدبر در قرآن و سیره مشهد درباره بخش پژوهشی این موسسه نیز گفت: تولید و چاپ 27 جلد کتاب و بیش از 15 مقاله پژوهشی در زمینه تدبر نیز بخش دیگری از فعالیت‌های موسسه است. از جمله کتاب‌های منتشر شده می‌توان به «تدبر در قرآن (مبانی، مبادی و روش)»، «تدبر در قرآن از منظر قرآن، اهل‌بيت (ع)، امام و رهبری»، «ولایت و امامت در قرآن» و «سیر عمل به قرآن» اشاره کرد. دو عنوان کتاب «درسنامه تدبر در قرآن (جزء 24 و 25)» و «تأسيس تمدن وحيانی (سيره پيامبر اعظم (ص))» نیز در دست چاپ است.