جایگاه متون کهن در ادبیات کودک و نوجوان / 8
ملامحمدی: بازنویسیها مطابق سلیقه پدیدآورندگان تولید میشوند / نقش مراکز فرهنگی و هنری در حمایت از نویسندگان این حوزه
مجید ملامحمدی، نویسنده کتابهای کودک و نوجوان، معتقد است که در تولید بیشتر آثار بازنویسی و بازآفرینی موجود در بازار، بیش از آنکه به معیارهای لازم طبق قاعده و تعریف توجه شود، سلیقه و ذوق شخصی نویسندگان و ناشران مورد توجه واقع میشود.
این نویسنده کودک و نوجوان ادامه داد: بچههای ما وقتی با گذشته تاریخی و شخصیتها و بزرگان تاریخ خود آشنا شوند، چیزهای زیادی یاد میگیرند و اینکار بسیار بهتر و تأثیرگذارتر از ترجمه آثار غیرایرانی است، چراکه با ترجمه آثار غیرایرانی میخواهیم همین مطالب را از جاهای دیگر بیاوریم و به خورد بچههایمان دهیم با اینکه فرهنگها، شرایط زندگی، زبان و گویشها کاملا متفاوت و حتی بعضاً نامناسب است. چه خوب است به سراغ متون کهن خودمان رویم و بخشهایی که مناسب بچهها است و خیلی هم زیاد هستند را با زبان روز و قلم نو در اختیار بچهها قرار دهیم.
وی با اشاره به لزوم ایجاد لذت خواندن متون کهن گفت: امروزه کودکان و نوجوانان علاقه زیادی به ژانر وحشت، تخیلی و ترسناک دارند و آثار ترجمه زیادی هم در این حوزه منتشر شده که بچهها را به خود جذب کرده، زیرا این نوع آثار بهوسیله ساخت فیلمها و تبلیغات فضای مجازی گسترش مییابند و بازار در تسخیر این آثار است. البته این مساله فقط مربوط به ایران نیست، بلکه همه جای دنیا با این معضل روبهرو است.
نقش مراکز فرهنگی و هنری در حمایت از نویسندگان
ملامحمدی با تاکید بر نقش مراکز فرهنگی و هنری در حمایت از نویسندگان عنوان کرد: بزرگان ادبیات و هنر کودک و نوجوان باید بیاندیشند که چگونه میتوانیم از داشتههای غنی خودمان استفاده کنیم تا بچهها را به سمت و سوی درستی ببریم و با آشنایی نسبت به متون گذشته و کهن خود برای بچهها، بتوانیم فضای تازه و جذابی را برای بچهها ایجاد کنیم. بهعنوان مثال اخیرا بهصورت محدود بازیهای رایانهای و فیلمهای انیمیشن استخراج شده از همین متون کهن به بازار آمده که برخی از آنها بسیار خوب است. البته تعداد آثار فاخر آنها محدود و انگشتشمار است و باید تلاش شود وسعت بیشتری پیدا کند.
خالق مجموعه «قصه ستارهها» افزود: باید توجه داشت که نویسنده به خودی خود نمیتواند به سراغ این متون رود و آنها را استخراج و باز آفرینی کرده و با قلم شیوا و هنرمندانهاش بیافریند، زیرا صرفاً نوشتن نیست که به کمک یک نویسنده میآید، مراحل بعدی مثل چاپ اثر و حمایتهای مادی و معنوی از آن و استفاده از کتاب در فضای مجازی و ساخت انیمیشن نیز از اهمیت ویژهای در استقبال از یک اثر برخوردار است و میطلبد مراکز فرهنگی و هنری که امکانات و قدرت خوبی در تولید و پخش این آثار دارند، پا به میدان بگذارند و از نویسندگان دعوت به همکاری کنند. ما در حیطه کودک و نوجوان، نویسندگان برجسته و خوشفکر و خوشقلمی داریم که تا به حال کارهای باارزشی از آنها دیدهایم و میتوانیم انتظار داشته باشیم که از این به بعد هم به تولید اینگونه آثار بپردازند؛ فقط باید از سوی اینچنین مراکزی مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و سوره مهر دعوت بهکار شوند و از آنها حمایت کنند.
آثاری که برای بچهها تولید میشود باید بهروز باشد
ملامحمدی در ادامه سخنانش به میزان توجه به معیارهای لازم در تولید بازنویسیها و بازآفرینیها پرداخت و گفت: در بازار کتاب ما هم کتابهای بازاری، سطحی، پولساز و ضعیف و هم کتابهای خوب و قوی و شکیل به قاعده وجود دارد. مقوله بازآفرینی متون کهن آنقدر وسعت ندارد که نتوانیم درباره آن تحقیق و صحبت کنیم. متون باید ساده و روان باشند، چون بنای اصلی ما بر آن است که محتوای حکایات و پندها را به بچهها منتقل کنیم و همین هم شاید بعضی از بچهها را تشویق کند در سنین بالاتر به سراغ متون اصلی بروند. البته کلا بچهها به این سادگیها به سراغ متون اصلی کهن نمیروند، چون شبکههای اجتماعی مانع از کتاب و کتابخوانی میشود، چه برسد به خواندن کتابهای کهن و قدیمی.
وی ادامه داد: با نگاهی اجمالی به آثار این حوزه متوجه میشویم که بیشتر این نوشتهها با ذوق و سلیقه خود نویسندگان و ناشران تولید شدهاند و فکر شخصی داشتهاند و بیش از آنکه به معیارهای لازم طبق قاعده و تعریف در تولید این آثار دقت شود، مطابق با سلیقه نویسندگان و ناشران تولید میشوند. آثاری که برای کودکان و نوجوانان تولید میشود، باید به زبان روز باشد، زبانی که به کودک و نوجوان امروزی نزدیک است و بچهها به راحتی با آنها ارتباط برقرار میکنند. اما گاهی میبینیم آثاری که مانند بازآفرینی بعضی داستانهای شاهنامه که از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان توسط برخی نویسندگان و تصویرگران خلق شد، براساس قاعده و معیارهای لازم تولید شده یا آثار بازآفرین متون کهنی که در سوره مهر تولید شد نیز بسیار خوب است و این کتابها براساس معیارهای تعریف شدهای تدوین شدهاند.
نویسنده مجموعه «قصههای قرآن» درباره آثار تولیدیاش در این حوزه نیز اظهار کرد: من «قابوسنامه» و «داستانهای زهرالربیع» برای سوره مهر که براساس یکی از متون طنز قدیمی است و من داستانهایی از آن را که برای بچهها بدآموزی نداشته و پندآموز بوده را انتخاب و بازآفرینی کردم. همچنین «قصههای پندآموز ملانصرالدین» در انتشارات محراب قلم را دست چاپ دارم. سعی کردم این قصهها را به شکل پندآموز و در مسیر درست برای بچهها بازنویسی کنم و صرفا شکل خنده و طنز و شوخیهای بیجا نباشد.
معرفی کوتاه از مجید ملامحمدی
مجید ملامحمدی در سال 1347 در قم متولد شد. نخستین اثر داستانی جدی وی در سال 1368 در مجله سلام بچهها چاپ شد و نخستین شعرش هم با عنوان «مترسک و کلاغ» در همان سال در مجله کیهان بچهها انتشار یافت. ملامحمدی هم اکنون عضو تحریریه مجلههای سلام بچهها، سردبیر مجله پوپک و مسئول شعر مجله ماهانه ملیکا است.
وی تاکنون تعداد زیادی کتاب در حوزه کودک و نوجوان منتشر کرده که از میان آنها میتوان به مجموعه هفت جلدی «قصه ستارهها»، «شما اسماعیل را ندیدید؟»، «نامهای برای یک دوست»، «مهمانهای ناخوانده ترسو»، «آرزوی بزرگ، خیلی بزرگ»، «من ماه را بوییدم»، «تیمور لنگ»، «مثل گل یاس»، «آن سواران سیاهپوش»، «خوابی پر از شکوفه و شاپرک»، «من بی تو هرگز»، «خداحافظ مدینه»، «اویس، تنهاترین ستاره»، «رنگین کمانی از نور» و «مردی مثل کوه» اشاره کرد.
نظر شما