خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، هدی فیروزان، مترجم: فعالیت مترجم رسمی در هر کشور تابع قوانین و مقررات خاصی است و الزامات متفاوتی دارد. مترجم رسمی در ایران مانند بسیاری از کشورها زیرنظر قوه قضائیه فعالیت می‌کند. ترجمه رسمی مهمترین شغل ثبت شده و درآمدزایی است که رسما در صنعت ترجمه ایران تعریف شده است.
فرد واجد شرایط اسناد و مدارک را ترجمه کرده و صحت و اصالت متن ترجمه شده و مدارک پیوست را تأیید کرده و ذیل آن را مهر و امضا می‌کند. ترجمه مذکور در سایر کشورها از نظر قانونی به همان میزان سند اصلی نافذ خواهد بود و این امر مسئولیت مترجم رسمی را چند برابر می‌کند و انتخاب وی را دشوارتر.
حال نکته مهم این است که مترجم رسمی چگونه انتخاب می‌شود و اساسا چه کسانی واجد شرایط خواهند بود؟ چه مرجعی متولی نظارت بر این امر است؟
این فرآیند در هر کشوری متفاوت است و در ایران قوه قضاییه مجری آن است. اداره‌کل اسناد و امور مترجمان رسمی قوه قضاییه، مسئول مستقیم رسیدگی به این امر است. مترجمین رسمی بعد از گذراندن مراحل آزمون کتبی، مصاحبه علمی، تایید شدن از طرف مراجع امنیتی و گذراندن دوران کارآموزی در مراسم تحلیف شرکت کرده و مشغول به‌کار می‌شوند. در ادوار گذشته، اداره فنی قوه قضاییه واقع در کاخ دادگستری، مرجع برگزارکننده امتحان مترجمی رسمی بوده است. متأسفانه برخلاف آزمون وکالت، این امتحان در فواصل مشخص زمانی برگزار نمی‌شود و برگزاری آن بسته به شرایطی مانند کمبود مترجم متفاوت است. به گفته سید علی کاظمی، مدیرکل سابق اداره اسناد و امور مترجمان رسمی، آخرین تاریخ برگزاری آزمون مترجمان رسمی، 20 بهمن 1385 بوده و در آن تاریخ از میان چند هزار شرکت‌کننده حدود 250 نفر پذیرش شدند.
این آزمون از دو مرحله تستی و تشریحی تشکیل شده است؛ آزمون تستی در سطح تافل است و هرکسی که در تست نمره بیاورد واجد شرایط تصحیح آزمون تشریحی خواهد بود. معمولا افرادی که در رشته زبان دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند از آزمون تستی معافند. در آزمون کتبی هم یک یا دو متن برای ترجمه از انگلیسی به فارسی و یک یا دو متن هم برای ترجمه از فارسی به انگلیسی (یا هر زبان دیگری که داوطلب ثبت نام کرده) داده می‌شود که عموما متون از موارد حقوقی، قراردادها، وکالت‌نامه‌ها و پروتکل‌های سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان ملل متحد است. اشخاصی که مایل به شرکت در آزمون مترجمی رسمی هستند باید به متون حقوقی (فارسی و زبان خارجه مربوطه) اِشراف کلی داشته باشند. یکی دیگر از راه‌های جذب مترجم رسمی از بین هیات‌های علمی دانشگاه‌هاست.
چندین سال تقاضای بسیاری برای برگزاری این آزمون به ادره‌کل اسناد و امور مترجمان رسمی قوه قضائیه منعکس می‌شد تا آنکه سرانجام سال گذشته پس از 9 سال بلاتکلیفی و علی‌رغم تمام فشارها و چانه‌زنی‌ها، تصمیم بر آن شد که فضای جدید کار برای مترجمان فراهم شود، سپس خبر برگزاری آزمون، در تاریخ 9 مرداد 1394 منتشر شد و به علت اعتراضات و مشکلات ادوار گذشته ناشی از برگزاری آزمون توسط خود اداره‌کل (که هنوز هم ادامه دارد) قرار بر این شد که از مرحله آزمون‌سازی تا مرحله اعلام نتایج نهایی آزمون 1394 برعهده سازمان سنجش کشور قرار گیرد. بنابراین، پس از فراخوان رسمی بیش از هفت هزار نفر در آزمون کتبی مردادماه به‌عنوان داوطلب در رشته زبان‌های آلمانی، انگلیسی، ایتالیایی، ترکی استانبولی، ترکی آذری، چینی، اسپانیایی(اسپانیولی)، عربی، فرانسه و کردی ثبت‌نام کردند.
مسئله مهم این است که در آزمون 1394 بر چه اساسی اعلام ظرفیت شده است؟ و فرآیند آزمون چگونه بوده است؟ مدیرکل سابق اسناد و امور مترجمان رسمی در مصاحبه‌ای که پیش از آزمون با ایسنا داشته چنین گفته بود: «فرمول تعیین تعداد مورد نیاز در تهران عبارت است از تعداد مترجمان الگویی بعلاوه تعداد مترجمان خبره و تعداد مترجمان مورد نیاز در زبان‌های نادر که بر این اساس آمار اعلام شده است». وی ادامه داد: «در جهت کمک به وضعیت بازار ترجمه حتی تعداد مترجمان جایگزین مترجمان غیرفعال یا فوت شده را در این فرمول درنظر نگرفتیم. در استان‌ها عامل درخواست دادگستری استان که با میزان اسناد موجود در آن استان ارزیابی می‌شد، نیز ملاک تعیین تعداد بوده است. در این آزمون تعداد افراد مورد نیاز بالا است، اما در آزمون‌های بعدی قطعا این تعداد بسیار تنزل خواهد یافت و صرفا در حد جذب مترجم جایگزین مترجمان غیرفعال شده و فوت شده خواهد بود.»
وی درباره تاریخ اعلام نتایج آزمون جذب مترجمان رسمی گفت: «در مرحله اول نتایج آزمون تستی از طرف سازمان سنجش به اداره‌کل اعلام می‌شود. با توجه به وضعیت داوطلبان و نتایج اولیه نقطه برشی از طرف اداره‌کل فنی در هر زبان تعیین می‌شود، مثلا ممکن است در زبان انگلیسی با توجه به تعداد داوطلب و کیفیت آزمون نقطه برش نمره 70 از 100 باشد، اما در آزمون زبان دیگری 50 تعیین شود. برای این امر یک ماه فرصت نیاز است، سپس اوراق تشریحی افراد مورد تأیید تصحیح خواهد شد و نتایج به تفکیک کیفیت به اداره اعلام می‌شود. این تفکیک نیز کمی موجب کندی کار خواهد شد؛ چراکه ما وضعیت هر داوطلب را از جهت واژگان، قواعد دستوری و درک مطلب بررسی می‌کنیم تا اگر نمره قبولی کلی را آورد ولی در یکی از این حوزه‌ها ضعیف‌تر بود تا زمان مصاحبه و یا تحلیف خود را تقویت کند.»
طبق پیش‌بینی‌های اعلام شده بازه زمانی دوساله برای برگزاری آزمون تعریف شده بود، اما متأسفانه امروز حتی با گذشت یک سال و نیم داوطلبان همچنان در بلاکلیفی بسر می‌برند.
دکتراسدیان، مدیرکل جدید اسناد و امور مترجمان رسمی قوه قضاییه، در مصاحبه‌ای که 18 مهر با ایسنا داشت، گفت تلاش می‌کنیم تا یک ماه آینده نتایج آزمون مترجمان اعلام شود. اما در مصاحبه جدیدش در آبان‌ماه اعلام کرد: « قبلا گفته بودیم که تا یک ماه دیگر نتایج را اعلام می‌کنیم، ولی در حال حاضر نمی‌توانیم زمان قطعی را مشخص کنیم، یکسری استعلامات انجام داده بودیم که هنوز پاسخ استعلامات نیامده است.»
ابهامات زیادی درباره برگزاری این آزمون وجود داشته که بسیاری از آن‌ها همچنان به قوت خود باقی است.
1- چرا بازه زمانی خاصی برای برگزاری چنین آزمون مهم و سرنوشت‌سازی وجود ندارد؟
2- حال آنکه پس از 9 سال آزمونی برگزار شده، چرا مانند ادوار گذشته فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد از آزمون عمومی معاف نبوده‌اند؟
3-چرا هیچ محدودیتی برای داوطلبان وجود نداشته و هر شخصی با هر سطح تحصیلاتی می‌توانسته در آن شرکت کند؟
4-حال که داوطلبی تمامی این هفت‌خوان رستم را طی کرده و یک سال و اندی از برگزاری آن می گذرد، چرا همچنان هیچ خبری از نتایج آزمون نیست؟
5-آیا حقیقتا هیچ نیازی به ایجاد فضای جدید برای مترجمان نیست؟ پس چرا چنین آزمونی برگزار شد؟
6-آیا همچنان افراد به اصطلاح فرم زن که بخش عمده کار را انجام می‌دهند باید در ناامیدی به سر ببرند؟
7-آیا همچنان باید شاهد آن باشیم که برخی مترجمان رسمی تنها به صرف داشتن مهر و سربرگ و نه توانایی و دانش به‌روز درآمدی چند ده میلیونی دارند؟
8-آیا در جامعه ترجمه رسمی هیچ نیازی به پالایش و روزآمدی مترجمان رسمی فعلی احساس نمی‌شود؟
9-آیا دست‌های پنهانی در کار است که مانع ساماندهی جامعه ترجمه رسمی می‌شوند؟
10-آیا همین معدود پذیرفته‌شدگان تا تاریخی نامعلوم باید منتظر اعلام نتایجی بمانند که قرار بوده ظرف سه ماه اعلام شود؟
11-چرا کانون مترجمان رسمی که می‌بایست حامی حقوق مترجمان رسمی حاضر و آینده باشد، در این زمینه سکوت اختیار کرده است؟
پرسش‌های بسیاری وجود دارد که در این یادداشت نمی‌گنجد. با توجه به اقدامات مثبت دوره ریاست دکتر کاظمی از جمله برچیدن بسیاری از دفاتر ترجمه رسمی متخلف، دستگیری باندهای جاعل حرفه‌ای و برگزاری آزمون پس از 9 سال بلاتکیفی و... حداقل انتظار جامعه ترجمه اعلام نتایج چنین آزمون سرنوشت ساز و مبهمی است.
در پایان، امیدواریم مسئولین مربوطه هر چه زودتر و پیش از آنکه دیر شود و ناامیدی بیش از پیش جوانان ما را در خود غرق کند، فکری بکنند و آن‌ها را از بلاتکلیفی رها سازند.
دوشنبه ۶ دی ۱۳۹۵ - ۱۴:۳۲
نظرات