به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،  نشست نقد و بررسی کتاب «درآمدی بر فولکلور ایران» نوشته محمد جعفری قنواتی عصر امروز (4 اسفندماه) با حضور پگاه خدیش، شهرام زرگر،‌ حمیدرضا دالوند و محمد جعفری‌قنواتی در سرای اهل قلم برگزار شد.

فرهنگ عامه وارد دوره جدیدی شده است
حمیدرضا دالوند،  با ابراز خوشحالی از انتشار این کتاب اظهار کرد: این کتاب جایگاه و شان رفیعی در حوزه مردم‌شناسی دارد چراکه پدید آمدن چنین کتابی این امید را به ما می‌دهد که شاهد اتفاقات مثبتی در آینده باشیم.

وی ادامه داد:‌ کار در حوزه مردم‌شناسی ابتدا با شناسایی اطلاعات و گردآوری آنها انجام شد تا با حوزه مربوطه آشنا شویم و زمانی از این مرحله گذشتیم که وارد نگارش کتاب‌های آموزشی شدیم. کتاب دکتر جعفری جزو اولین کتاب‌های آموزشی است و به نظرم با نوشتن آن فرهنگ عامه وارد دوره جدیدی شده است.

این پژوهشگر حوزه مردم‌شناسی با اشاره به تاریخچه فعالیت در حوزه فولکلور گفت: در سال‌های گذشته افرادی مانند فروغی، ‌هدایت، انجوی و بلوک‌باشی در این حوزه کار و کتاب‌هایی منتشر کرده‌اند. از این آثار که بگذریم، کار جعفری قنواتی به‌عنوان یک چهره دانشگاهی بسیار ارزشمند است؛ این کتاب شاید کاستی‌هایی داشته باشد اما نقاط قوتش خیلی بیشتر است.

وی افزود:‌ یکی از ویژگی‌های این اثر اطلاعات درست و دقیق آن است و شاید کسی بتواند از این کتاب ایراد ساختاری بگیرد اما ایراد محتوایی نمی‌توان از این اثر گرفت و شاهد حرف‌های من کتاب‌نامه‌ای است که در پایان کتاب آمده است. به نظرم این چند صفحه بعد از کاری که کریم امامی و بلوک‌باشی در دهه 50 انجام دادند یکی از بهترین کتاب‌شناسی‌های انجام شده در حوزه فرهنگ عامه است.

دالوند در توضیح اقدامات انجام شده برای نگارش این کتاب اظهار کرد:‌ معمولا در حوزه فرهنگ مردم، ذهن گرایش به تحقیقات میدانی دارد. این کتاب حاصل تحقیقاتی است که از گذشته تا به امروز انجام شده است و نویسنده سعی کرده در این کتاب تمام قلمرو را تحت پوشش قرار دهد.

وی ادامه داد: در هر بخش از فرهنگ ایران میراثی جاوید وجود دارد که جعفری قنواتی به دلیل تسلط بر این حوزه از هر بخش بهترین آنها را انتخاب کرده و آورده است. کتاب از سه بخش تاریخچه و کلیات، آئین‌ها و آداب‌ها و ادبیات عامیانه تشکیل شده است.

«درآمدی بر فولکلور ایران» انقلابی در عرصه ادبیات شفاهی
پگاه خدیش، دیگر سخنران این نشست در توضیح این اثر گفت: همیشه عادت داشتم که به‌عنوان شاگرد در محضر استاد جعفری قنواتی حاضر باشم و در این جلسات نیز درس‌های زیادی از او یاد گرفته‌ام؛ به همین دلیل برایم سخت است که در حضور وی درباره این کتاب ارزشمند صحبت کنم، بنابراین نکاتی را به‌عنوان شاگردی که برایش سوال پیش‌ آمده مطرح می‌کنم.

وی افزود: انتشار این کتاب انقلابی در عرصه ادبیات شفاهی ما ایجاد کرده است چراکه جای خالی چنین کتابی در حوزه ادبی ما خالی بود. اینکه چرا کار زیادی در این حوزه انجام نشده است به دلیل سهل و ممتنع بودن کار در حوزه فولکلور است زیرا کار کردن در این بخش نیاز به اقدامات بسیار زیاد و دشواری دارد.

این پژوهشگر حوزه ادبیات با اشاره به تلاش‌های انجام شده توسط جعفری‌قنواتی اظهار کرد:‌ هنر جعفری قنواتی، در جمع‌آوری این اطلاعات و استفاده صحیح او از این مطالب است. این اثر برای من یک کتاب درسی است و همیشه در کنارم هست و از آن استفاده می‌کنم.

خدیش با اشاره به برخی ایرادهای این کتاب گفت: به دلیل آنکه نویسنده کتاب تسلط کافی روی مباحث بیان شده دارد از توضیح برخی کتاب‌ها یا اصطلاحات صرف نظر کرده و از کنار آنها گذشته است که شاید بهتر بود این اتفاق نمی‌افتاد و مانند سایر اصطلاحات، توضیح این موارد نیز بیان می‌شد.

وی ادامه داد: همچنین اسم کتاب خیلی عام‌تر از آن چیزی است که در کتاب آمده و فولکلور حوزه وسیع‌تری است که امیدوارم جعفری قنواتی به فکر جلد‌های بعدی این کتاب باشد و نگارش این کتاب ادامه یابد و تنها به این یک جلد ختم نشود.
 
تقلید، تعزیه و نمایش‌های زنانه شامل ادبیات نمایشی نمی‌شوند
شهرام زرگر نیز گفت: تشکر می‌کنم از جعفری قنواتی که این مطالب را استخراج کرده و در جایی که لازم بوده، به بهترین شکل ممکن استفاده کرده است. تقسیم‌بندی این کتاب بر پایه ادبیات بوده است و کاملا به چشم می‌آید.

وی ادامه داد:‌ فهرستی که به‌عنوان زیرشاخه ادبیات نمایشی در کتاب مطرح شده است شامل بخش‌های مختلفی است که به نظر من سه بخش تقلید، تعزیه و نمایش‌های زنانه شامل ادبیات نمایشی نمی‌شوند و نمایش‌های مردمی هستند. به اعتقاد من تقلید و نمایش‌های زنانه مبتنی بر بداهه هستند و تعزیه روی متن اجرا می‌شود. البته تعزیه را شاید با تبصره‌هایی بتوان جزو ادبیات نمایشی قلمداد کرد.

حجم اصلی کتاب ادبیات شفاهی‌ است
محمد جعفری قنواتی، نویسنده کتاب «درآمدی بر فولکور ایران» در توضیح این کتاب گفت: این کتاب حاصل چندین سال پژوهش من در حوزه ادبیات عامه است و قرار بود با همکاری پگاه خدیش منتشر شود اما وی لطف کرد و فیش‌هایش را در اختیار من قرار داد. مطالب در حوزه انسان‌شناسی به مفاهیم و محتوای فولکلور و در بخش ادبیاتی به ژانرها و قالب‌های ادبی تقسیم‌بندی شده‌اند.

وی ادامه داد:‌ حجم اصلی این کتاب شامل ادبیات شفاهی‌، ویژگی‌ها‌، نوع‌شناسی و ارتباط آن با ادبیات کتبی است. افزون بر این در فصل‌هایی نیز که به فولکلور مراسمی اختصاص دارد کوشش بر آن بوده است که توجه ویژه‌ای به ادبیات این مراسم شود. این کتاب طی همین مدت کوتاه در دانشگاه‌های مختلف به‌عنوان کتاب درسی تدریس شده است.

در ادامه این نشست افراد حاضر در نشست به سوال و جواب از نویسنده کتاب و سخنرانان حاضر در نشست پرداختند.