خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- کتاب «علوم انسانی و اجتماعی در ایران؛ چالش‌ها، تحولات و راهبردها» نوشته نعمت‌الله فاضلی به همت انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد.
پرداختن به مقوله علوم انسانی و اجتماعی در ایران نیازمند دقت نظری خاص و به کارگیری روشی متفاوت از تحلیل‌های صوری و متکی بر آمارهای رسمی است. آن چه کتاب حاضر بر پایه رویکردی کاملا دیگرگون و براساس روش خودمردم‌نگاری بیان کرده تلاشی برای پرکردن خلاء روش‌شناختی و غنابخشیدن به تحلیل و نقدهای نظام آموزشی در کشور است.
کتاب حاضر از هفت فصل به شرح زیر تشکیل شده است؛ 1- مسئله علوم انسانی و اجتماعی ایران 2- فرهنگ دانشگاهی: چالش‌ها و مسائل 3- رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی و اجتماعی؛ کارکردها، کژکارکردها و تحولات آن در ایران 4- چالش‌ها و آسیب‌شناسی علوم انسانی و اجتماعی در ایران 5- چالش‌های فرهنگی آموزش علوم انسانی و اجتماعی در ایران 6- نقش دولت در توسعه علوم انسانی و اجتماعی در ایران 7- ایده‌ها یا راهبردهایی برای سیاست‌گذاری علمی برای رفع موانع توسعه علوم انسانی و اجتماعی در ایران.
در فصل نخست کتاب تجربه زیسته نگارنده به گونه‌ای طرح شده است که مسئله اصلی که چالش‌های فراروی علوم انسانی و اجتماعی در ایران است از منظر یک عامل کنش‌گر با ساخت‌ها. رویه‌ها و تعاملات میان‌فردی دانشگاهیان نشان داده می‌شود. این مسئله در فصول بعدی کتاب به گونه‌ای مشروح کالبدشکافی می‌شود و هر فصل با زبانی خاص به تقریر چالش‌های علوم انسانی و اجتماعی در ایران می‌پردازد و در نهایت در فصل پایانی کتاب راهبردهایی برای مواجهه با این چالش‌ها طرح می‌شود.
نویسنده در فصل دوم چالش‌ها و مسائل فرهنگی گفتمان‌های دانشگاهی را مطرح می‌کند. او در این فصل تلاش می‌کند نشان دهد که نهاد دانشگاه در ایران یکی از نیروهای مولد تجدد در ایران بوده است و از این حیث احساسات، افکار و واکنش‌های مردم، نخبگان و روشن‌فکران با نهاد دانشگاه آمیختگی دارد.
در فصل سوم به کارکردها، کژکارکردها و تحولات رشته‌های دانشگاهی پرداخته شده است. طرح سه کارکرد عمده در قالب هویت‌آفرینی و تمایزبخشی رشته، نظم‌آفرینی و انتظام‌بخشی و ساماندهی به روابط گفتمانی توسط رشته محتوای این فصل را تشکیل داده است.
نویسنده در فصل چهارم به طرح چالش‌ها و آسیب‌های علوم انسانی و اجتماعی در ایران معطوف شده است. در این فصل رویکردهای مختلف جامعه‌شناسی آموزشی، مدیریتی، توسعه‌ای، تاریخی، معرفت‌شناختی و سیاسی علاوه بر طرح مناقشات و دیدگاه‌های مختلف بین اندیشمندان علوم انسانی و جامعه‌شناسان درباره بحران در علوم انسانی و اجتماعی چالش‌ها و آسیب‌های آن را مطرح کرده است.
نویسنده معتقد است که فصل چهارم مقدمه و باب آغازین بحث اصلی کتاب یعنی رویکردی فرهنگی به این چالش‌هاست که در فصل پنجم به آن پرداخته است. در واقع آنچه موضوع چالش‌ها و آسیب‌های علوم انسانی و اجتماعی را در نظام دانشگاهی خاص و ویژه می‌کند همین خصلت فرهنگی«مسئله دانشگاه» است. موضوعی که پرداختن به آن علاوه بر دانش دانشگاهی به مهارت علمی زیستن در بین مردم که «خالق فرهنگ» هستند نیازمند است.
در فصل نهایی، نگارنده رویکردی مسئله‌نگر که در طول کتاب آن را به وضوح می‌توان دید؛ چاره راه‌هایی را برای کاستن از چالش‌های فراروی نظام آموزشی و تقویت توان نهاد سیاست‌گذار به شکل برنامه‌ای بلکه در قالب راهبردهایی قابل تامل پیش‌روی می‌گذارد.
کتاب «علوم‌انسانی و اجتماعی در ایران؛ چالش‌ها، تحولات و راهبردها» از سری کتاب‌هایی است که پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی در راستای اهداف و ماموریت‌های خود تلاش دارد تا با پژوهش در زمینه آموزش‌عالی و توسعه علمی و تحلیل و روندشناسی وضع موجود، چشم‌اندازها و افق‌های پیش‌روی دانشگاه ایرانی را ترسیم کند.
در این راستا سری کتاب‌های «تاملات صاحب‌نظران ایرانی درباب آموزش عالی» به دنبال آن است که ایده‌ها و دیدگاه‌های صاحب‌نظران ایرانی در باب آموزش عالی و علم که پیشتر در قالب مقاله، یادداشت و مصاحبه منتشر شده‌اند در مجموعه‌ای گردآوری کند تا ضمن ارائه تصویری از وضعیت ایده و تجربه دانشگاه در ایران، بستری برای توسعه گفت‌وگوی انتقادی اندیشمندان در این زمینه فراهم شود.
کتاب «علوم انسانی و اجتماعی در ایران؛ چالش‌ها، تحولات و راهبردها» به قلم نعمت‌الله فاضلی با شمارگان 1200 نسخه در 359 صفحه و به بهای 18 هزار تومان از سوی انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شده است.
شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۳:۱۶
نظر شما