به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) از شیراز، روح الله سلطانی، كارشناس مسئول واحد شابک موسسه خانه کتاب و مدرس این کارگاه ابتدا به بیان پیشینه‌ای از شابک پرداخت و گفت: کتابفروشان همواره به دنبال ایجاد یک کد بودند تا جایگزین اطلاعات کتاب شود تا اینکه برای اولین بار چند کتابفروشی انگلستان در اقدامی هماهنگ برای هر کتاب یک شماره (SBN) درج کردند که مخفف شماره استاندارد کتاب بود.

وی ادامه داد: پس از تجربه موفق این کدگذاریِ واحد برای کتاب، در دهه  70 میلادی، اروپا و آمریکا هم علاقه نشان دادند و ISBN یا شماره استاندارد بین المللی کتاب شکل گرفت و سازمانی به همین نام در برلینِ آلمان تأسیس شد.

سلطانی افزود: ایران در سال 1372 به صورت آزمایشی به عضویت این سازمان به مدت یکسال درآمد و سپس عضویت خود را با مرکزیت خانه کتاب دائمی کرد.

این کارشناس موسسه خانه کتاب ادامه داد: یکی از وظایف واحد شابک خانه کتاب ایران عضوگیری از ناشران است که تقریباً همه ناشران ایران عضو این شبکه هستند. در واقع اطلاعات ناشران توسط واحد گردآوری شده و پس از ترجمه به زبان لاتین به سازمان حهانی ارسال و در پایگاه اینترنتی آن بارگذاری می‌شود با این کار ناشران جهان می‌توانند رقبا و شرکای خود را شناخته و اموری مثل خرید و فروش مالکیت معنوی را  نیز به آسانی دنبال کنند.

«کمک به راه اندازی شابک در کشور تاجیکستان، برگزاری نشست سالانه شابک از سال 2004، ایجاد زیرساخت اطلاع رسانی، فروش و توزیع مکانیزه کتاب» از دیگر فعالیت‌های واحد شابک خانه کتاب ایران است که سلطانی به آن‌ها اشاره کرد.

وی یکی از کاربردهای مهم شابک را توانایی مکانیزه و مدرن کردن فروش کتاب در نمایشگاه‌ها دانست و گفت: این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفته است اما اگر همه ناشران به درج با کیفیتِ بارکد شابک روی جلد کتاب‌ها توجه کنند علاوه بر راحتی کار در کتابفروشی‌ها برای کنترل شبکه توزیع و انبارگردانی می‌توان نمایشگاه‌های کتاب را مثل یک فروشگاه زنجیره‌ای با چند صندوق‌دار برگزار کرد که در نیروی انسانی و هزینه‌های جاری نمایشگاه بسیار تأثیرگذار است.

کارشناس واحد شابک خانه کتاب ایران ادامه داد: بدون شابک عملاً طرح‌های حمایتی مثل عیدانه یا پاییزه کتاب که هم اکنون نیز در حال اجرا است، عملی نمی‌شد. ضمن اینکه با استفاده از ظرفیت‌های آن و کنترل شبکه توزیع می‌توان از قاچاق کتاب تا حد زیادی کاست.

به گفته سلطانی «فروش، کنترل موجودی، سفارشات، اطلاعات فروش، توزیع، آمار تولید، مدیریت حق کپی رایت و ...» از کاربردهای شابک است و همه کارهای چاپی، مکتوبات بریل، مقالات خاص، نقشه‌ها، کتاب صوتی و الکترونیکی، میکروفرم‌ها و نرم افزارهای چندرسانه ای مبتنی بر متن باید شابک دریافت کنند.

او به تعداد زیاد ناشران ایران که حدود 14 هزار عنوان را شامل می‌شود، اشاره کرد و گفت: این آمار از کل اتحادیه اروپا بیشتر است تا آنجا که سازمان جهانی شابک از میزان عرضه شابک در ایران شگفت زده می‌شود.

سلطانی تأکید کرد: با این حال واحد شابک خانه کتاب با حذف بروکراسی‌ها و استفاده از پایگاه اینترنتی قدرتمند در تمام طول شبانه روز به ارائه خدمات به ناشران و پدیدآورندگان می‌پردازد.