به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نمایشگاه کتاب پاریس از سال 1981 همه ساله در محل نمایشگاه‌های «پورت دو ورسای» با مشارکت نهادهای مختلف از جمله وزارت فرهنگ فرانسه، شهرداری پاریس، بنیاد ملی کتاب، کتابخانه ملی در چهار روز کاری از 25 تا 28 اسفندماه برگزار می‌شود.

امسال سی و هشتمین دوره نمایشگاه با شرکت 1200 موسسه انتشاراتی‌، فرهنگی و ادبی از کشور فرانسه و 45 کشور دیگر، از جمله ایران، و با حضور بیش از 2000 نویسنده از سراسر جهان در بخش های مختلف: نمایشگاهی، کپی رایت، فورم‌ها، نشست‌های تخصصی،مراسم رونمایی کتاب،جشن‌های امضا و جوایز ادبی برگزار شد.

نمایشگاه کتاب پاریس در مقایسه با دیگر نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب یک رویداد ادبی منحصر بفرد و خلاق به حساب می‌آید، بگونه‌ای که با برگزاری 360 برنامه در بخش‌های مختلف(stages) می‌تواند نویسندگان و دیگر اصحاب قلم و عوامل نشر و کتاب را از سراسر جهان کنار هم جمع بیاورد و جریان‌های ادبی و نشر در دنیا را احصا و شاید راهبری کند. این نمایشگاه توانسته است بستری مناسب برای ارتباط گیری نویسندگان و خالقان آثار با مخاطبین و همچنین ناشران فراهم آورد.

از  نمایشگاه امسال پاریس155000 بازدیدکننده،از جمله 33000 نفر از عوامل حرفه‌ای نشر و کتاب ، بازدید کردند.

فعالیت‌های امسال نمایشگاه کتاب پاریس در چهار قسمت اصلی: نمایشگاهی، رویدادهای فرهنگی و ادبی، کپی رایت و نگاه ویژه (spotlight) سازماندهی شده بود که در هر کدام فعالیت‌ها و برنامه‌های مختلفی، از جمله معرفی و نقد کتاب، جشن امضا، نشست‌های تخصصی، رونمایی کتاب، مصاحبه، جایزه ادبی و .......... انجام پذیرفت:

الف-رویدادهای فرهنگی و ادبی(Events):
برنامه‌های این قسمت در 9 بخش‌: اصلی، ادبیات اروپا، بخش عمومی کودک و نوجوان، بخش ویژه ادبیات نوجوان، بخش آگورا، بخش پولار، بخش کمیک، بخش علم برای همه، بخش فراتر از نشر سازماندهی شده بود و 800 نشست تخصصی و 3000 جشن امضا در بخش‌های مختلف اجرا شد.

ب- بخش نگاه ویژه (Spotlight):
همه ساله در نمایشگاه کتاب پاریس بررسی جریان نشر و ادبیات در حوزه‌های جغرافیایی خاص مورد توجه ویژه قرار می‌گیرد. در نمایشگاه امسال نیز بررسی بازار نشر و کتاب در کشورهای اروپایی،کشور عمان (به‌عنوان کشور مهمان افتخاری)، شهر براتیسلاوا (به‌عنوان شهر مهمان افتخاری) و استان «ایله دو فرانس» از کشور فرانسه در بخش نگاه ویژه نمایشگاه قرار داشتند.

ج-بخش نمایشگاهی(Exhibition):
در نمایشگاه امسال 1200 موسسه انتشاراتی، فرهنگی و ادبی از کشور فرانسه و 45 کشور دیگر در غرفه‌های مستقل و غرفه‌های جمعی (Collective) آثار و تازه‌های نشر خود را در معرض نمایش، معرفی و فروش مخاطبان قرار دادند. ویژگی بخش نمایشگاهی نمایشگاه کتاب پاریس در مقایسه با نمایشگاه‌های مشابه در دنیا نمایش و معرفی حجم زیادی از آثار در فضایی محدود (فقط یک سالن) است. اغلب ناشران در قالب گروه‌های انتشاراتی در غرفه‌های جمعی آثار خود را در معرض نمایش و فروش قرار می‌دهند، همچنین ناشران هر استان در غرفه‌های جمعی آن استان حضور پیدا می‌کنند.
ویژگی دیگر این بخش حضور تعدادی زیادی از نویسندگان و دیگر خالقان آثار در غرفه‌های ناشران کتاب‌هایشان است که امکان ملاقات و گفت‌و‌گوی رودروی نویسندگان با علاقه‌مندان و خوانندگان آثارشان را فراهم می‌آورد. وجود صف‌های طولانی مخاطبین در مقابل غرفه‌ها برای گرفتن امضا از نویسندگان مورد علاقه‌شان صحنه‌های جالبی را در محل نمایشگاه به نمایش می‌گذارد.

د-بخش کپی رایت(Right Hall):
در بازار نشر فرانسه نکوداشت حق معنوی(کپی رایت) نویسندگان از اهمیت ویژه برخوردار است. رابطه نویسندگان با ناشران اغلب مستقیم است و آژانس‌های ادبی نقش چندانی در این رابطه بازی نمی‌کنند. بدین معنی که نویسندگان اغلب کپی رایت آثارشان را در همه زبان‌ها به ناشران فرانسوی واگذار می‌کنند و ناشران علاوه از چاپ و انتشار نسخه فرانسوی اثر و فروش آنها در بازار نشر فرانسه و دیگر کشورهای فرانسوی زبان، وظیفه بازاریابی برای واگذاری کپی رایت اثر به زبان‌های دیگر را نیز بر عهده می‌گیرند.در سال‌های اخیر تعداد اندکی آژانس ادبی در فرانسه فعال شده‌اند که اغلب نمایندگی مدیریت کپی رایت آثار بعضی نویسندگان و ناشران نه چندان معروف فرانسوی را عهده‌دار هستند.

از این رو سالن رایت در نمایشگاه کتاب پاریس در مقایسه با نمایشگاه‌های مشابه از رونق چندانی برخوردار نیست. در نمایشگاه امسال بخش رایت به عنوان بخشی از برنامه‌های انجمن ناشران بین الملل فرانسه، در فضایی محدود با 12 میز گفت‌وگو در دل فضای اختصاصی این انجمن جانمایی شده بود  و اغلب خالی بودند و مورد استقبال چندانی قرار نگرفته بودند.

حضور ایران در نمایشگاه کتاب پاریس:
موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال‌های اخیر با تابلوی غرفه نمایشگاه کتاب تهران در این نمایشگاه شرکت می‌کند و فعالیت‌هایی از قبیل: نمایش و معرفی برخی آثار ایرانی، معرفی نمایشگاه کتاب تهران، معرفی طرح‌های حمایت از ترجمه و نشر آثار ایرانی در خارج، دیدار و گفت‌وگو با برخی از مقامات ادبی و فرهنگی کشور فرانسه، ملاقات با بعضی از روسا و مسولان نمایشگاه‌های کتاب در خارج و اجرای برخی برنامه‌های فرهنگی و ادبی را در دستور کار قرار می‌دهد.
در نمایشگاه امسال نیز غرفه ایران در فضایی به مساحت 26 متر مربع برای اجرای فعالیت‌ها به شرح زیر برپا شد. رایزنی فرهنگی ایران در فرانسه و آژانس ادبی و ترجمه پل در برپایی غرفه ایران در پاریس همکاری نزدیکی با موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی داشتند. از جمله فعالیت‌های صورت گرفته در غرفه ایران به موارد زیر اشاره می‌شود:

1-نمایش برخی از آثار ایرانی در موضوعات مختلف و همچنین عرضه نسخه فرانسوی چندین کتاب ایرانی ترجمه و چاپ شده توسط ناشر ایرانی و انتشار یافته با لوگوی مشترک ناشر ایرانی و فرانسوی.
2- دیدار و گفت‌وگوی مدیر عامل و مسول غرفه ایران در نمایشگاه کتاب پاریس با برخی از مدیران و مقامات در حوزه نشر و کتاب، از جمله ملاقات و گفت‌وگو با:
- رییس نمایشگاه کتاب فرانکفورت
- رییس اتحادیه نشر فرانسه،
- رییس دفتر توسعه نشر بین الملل فرانسه،
- مسول موسسه لیبرتو از ایتالیا
- مسول بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب ابوظبی

3-معرفی بیش از 400 عنوان کتاب ایرانی در موضوعات مختلف، در قالب کاتالوگ‌ها و بروشورهای ویژه به زبان انگلیسی توسط آژانس ادبی و ترجمه پل به نمایندگی از بیش از 50 ناشر و نویسنده ایرانی.

4-ملاقات و گفت‌وگوی مدیرعامل آژانس ادبی و ترجمه پل با 42 مدیر نشر و آژانس ادبی از کشور فرانسه و دیگر کشورهای خارجی شرکت‌کننده در نمایشگاه از جمله:

• مدیر آژانس ادبی لستر از کشور فرانسه
  مدیر انتشارات ورتیکل از فرانسه
  مدیر انتشارات مارشالی از فرانسه
  مسول کپی رایت انتشارات دنو ال از فرانسه
  مدیر انتشارات مرتیده از فرانسه
  مدیر انتشارات وربا اولانت از ایتالیا
  مدیر انتشارات فانی دستامپس از بلژیک
  مسول کپی رایت انتشارات حماد بن خلیفه از قطر
  مسول کپی رایت انتشارات زولما از فرانسه
  مدیر انتشارات ایکس او از فرانسه
  مدیر انشارات او ایکس دی از فرانسه
  مدیر انتشارات شین از فرانسه
  مسول بخش فارسی انتشارات اکت سود از فرانسه
  مدیر انتشارات لمانی فست از مراکش
  مسول کپی رایت انتشارات پلانته از کانادا
  مدیر انتشارات گرانادا از فرانسه
  مدیر آژانس ادبی پاتریکا از فرانسه
  مدیر انتشارات گاسیا از الجزایر
  مدیر انتشارات ایرنیمی از تونس
  مدیر انشارات نقوش عربیه از تونس
  ......

5- توافق فی مابین آژانس ادبی پل از ایران و آژانس ادبی پاتریکا از کشور فرانسه برای معرفی و بازاریابی جهت فروش کپی رایت آثار ایرانی در بازار نشر فرانسه توسط آژانس ادبی فرانسوی.

6- توافق فی مابین آژانس ادبی پل از ایران و انتشارات لمانی فست از کشور مراکش،انتشارات نقوش عربیه از تونس، انتشارات حماد بن خلیفه از قطر، انتشارات وربااولانت از ایتالیا، انتشارات ورسانت سود از بلژیک، انتشارات اکت سود، دنوال،ورتیکل، تریپولی و اینگیج از فرانسه برای مبادلات کپی رایت آثار ایرانی.

نگاهی به بازار نشر در فرانسه و سابقه و وضعیت موجود آثار ایرانی در این بازار:
بازار نشر در کشور فرانسه در ژانر ادبیات از جمله بازارهای پر محتوا و مهم در جهان به شمار می‌رود. حدود 4000 ناشر فرانسوی‌، با همکاری 5 شرکت بزرگ پخش و توزیع پروسه خلق و تولید کتاب در فرانسه را مدیریت می‌کنند. آثار فرانسوی، بویژه در موضوع ادبیات، علاوه از برخورداری از استقبال توسط مخاطبین در فرانسه، از اقبال عمومی در جهان بهره می‌برند و اکثر اثار ادبی فرانسوی به زبان‌های دیگر ترجمه و در کشورهای مختلف در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرند. بازار نشر فرانسه در حوزه مبادلات کپی رایت رابطه خوبی با بازارهای نشر در کشورهای دیگر دارد و تلاش می‌کند از طریق فروش کپی رایت آثارش به ناشران در کشورهای مختلف اقتصاد نشر خود را پویا نگه دارد. ناشران فرانسوی به محتوا و متن خلق شده توسط نویسندگان فرانسوی و همچنین نویسندگان از کشورهای مختلف بهای زیادی می‌دهند و سعی می‌کنند از طریق مبادلات کپی رایت آثار خود را در به دست مخاطبان در گستره جهانی برسانند و از طرف دیگر آثار ارزنده خلق و تولید شده در زبان‌های دیگر را در دسترس جامعه بزرگ کتابخوان فرانسه قرار دهند.

از دیر باز آثار ادبی فرانسه جایگاه ویژه‌ای در بازار نشر ایران داشته است و اغلب آثار نویسندگان مطرح و صاحب سبک فرانسوی در ایران ترجمه و انتشار یافته‌اند. رابطه بازار نشر ایران با بازار نشر فرانسه اغلب یک سویه بوده است و ما بیشتر وارد‌کننده آثار فرانسوی بوده‌ایم. اندک آثار ایرانی که توانسته‌اند به بازار نشر فرانسه راه یابند، معمولا نتیجه تعامل برخی نویسندگان و مترجمان ایرانی، اغلب مقیم در فرانسه، با برخی از ناشران فرانسوی بوده است. از جمله انتشار آثاری از صادق هدایت، غلامحسین ساعدی، زویا پیرزاد، سرور کسمایی و ... به زبان فرانسه توسط ناشران فرانسوی. همچنین برخی آثار دیگر در تعامل رایزنی فرهنگی ایران در فرانسه و دیگر نهادها و انجمن‌های فرهنگی و ادبی دولتی و گاها خصوصی توانسته‌اند در بازار نشر فرانسه حضور کم جانی داشته باشند.

متاسفانه بین بازار نشر فرانسه و بازار نشر ایران رابطه ضابطه‌مند، هدفمند و حرفه‌ای برقرار نبوده و نیست و از قاعده رایج تبادلات کپی‌رایت و ترجمه پیروی نمی‌کند. ناشران ایرانی شناخت و رابطه حرفه‌ا‌ی با ناشران فرانسوی ندارند و بیشتر به فکر ترجمه و نشر آثار ادبی فرانسوی با اجازه یا اغلب بدون اجازه و اطلاع صاحبان آثار در فرانسه بوده‌اند و هستند.

معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای کمک به توسعه نشر ایران در بازارهای نشر بین الملل در سال‌های اخیر فعالیت‌ها و اقداماتی را برای بسترسازی جهت معرفی آثار و بازار نشر ایران در فرانسه انجام داده است که از جمله آنها می‌توان به حضور در نمایشگاه کتاب پاریس اشاره کرد. موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی به نمایندگی از معاونت امور فرهنگی با برپایی غرفه‌ای‌ در نمایشگاه کتاب پاریس تلاش کرده است برنامه‌هایی برای معرفی آثار و نویسندگان ایرانی در این نمایشگاه تدارک ببیند. با احترام به تلاش‌های صورت گرفته باید اذعان داشت که اقدامات انجام گرفته علی رغم توفیق در بعضی حوزه‌ها،خروجی قابل لمسی در برقراری رابطه حرفه‌ای‌ بین بدنه نشر ایران با بازار نشر فرانسه نداشته است‌. عدم وجود قرارداهای مبادله کپی‌رایت و یا همکاری‌های مشترک بین ناشران ایرانی و ناشران فرانسوی مصداقی براین ادعا می‌تواند باشد.

به نظر می‌رسد حمایت از حضور عوامل نشر ایران در بازار نشر فرانسه و دیگر رویدادهای مرتبط، بویژه شرکت در نمایشگاه کتاب پاریس و بسترسازی برای ایجاد تعامل بیشتر فی مابین عوامل نشر در بازارهای نشر دو کشور مبتنی بر برنامه‌ریزی‌، هدایت و حمایت از بازیگری موثر عوامل نشر در بخش خصوصی می‌تواند در رسیدن اهداف معاونت فرهنگی برای کمک به توسعه نشر ایران در فرانسه مفید فایده قرار گیرد. با توجه به اهمیت بازار نشر فرانسه و ورود و حضور هدفمند بازار نشر ایران در این عرصه شایسته است سیاستگذاری و برنامه‌ریزی ویژه‌ای‌ برای بهره‌مندی از امکان‌ و فرصت بازار نشر فرانسه در کمک به توسعه نشر ایران در عرصه‌های بین‌المللی نشر صورت پذیرد.