به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) دانشمندان سال‌هاست که با تحقیق در زمینه تاثیر مطالعه بر روند مغز نشان داده‌اند که همواره ورزش مغز، مطالعه است و اصولا یکی از را‌ه‌های مبارزه با پیری مغزو پیشگیری از بیماری‌هایی چون آلزایمر خواندن کتاب و مطالعه است. آن‌ها معتقدند نوع سبک زندگی در این زمینه اهمیت بسیاری دارد. آشنا کردن کودکان با کتاب و علاقه‌مند شدن آنان به مطالعه تاثیر بسیار زیادی در زندگی این افراد در سنین بزرگسالی دارد.
قاسم کیانی‌مقدم، پزشک متخصص کودکان و نوزادان در گفت‌وگویی که با خبرنگار ایبنا درباره تاثیر و اهمیت مطالعه بر مغز و رشد کودکان داشته معتقد است؛ فعالیت مغز در کودکانی که مرتب برایشان کتاب خوانده می‌شود، بالاتر است. شرح این گفتوگو را در ادامه می‌خوانید.
ابتدا از تأثیر مطالعه بر مغز کودکان یا انسان از سنین کم بگویید؟ اصولا کتاب و مطالعه چه تأثیری می‌تواند در یادگیری فرد در سنین کودکی بگذارد؟
کتاب خواندن بچه‌ها و کتاب خواندن برای بچه‌ها غیر از تأثیر واضحی که از نظر مهارت‌های زبانی و یادگیری دارد، بر تکامل مغز کودک هم تأثیر می‌گذارد. مطالعاتی که با استفاده از روش‌های تصویربرداری کارکردی مغز انجام شده، نشان داده است که کتاب خواندن موجب تحریک قسمتی از مغز می‌شود که مربوط به تصویرسازی ذهنی، درک مطلب، و پردازش زبان است و فعالیت مغز در کودکانی که مرتب برایشان کتاب خوانده می‌شود، بالاتر است.
نکته جالب این است که در کودکانی هم که مستعد ناهنجاری‌های روانی مانند اضطراب و یا اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی هستند، تحریکِ شناختیِ مکرر از طریق خواندن کتاب موجب کُند شدن روند پیشرفت اختلال روانی می‌شود. حتی مطالعات نشان داده است که کتاب خواندن موجب برطرف شدن استرس می‌شود. باید توجه داشته باشیم که شش سال اول زندگی اهمیت خیلی زیادی از نظر تکامل مغز دارد، و یکی از عواملی که تأثیر قابل‌توجهی در این زمینه دارد، تحریکات ذهنی و تجربیات جدید است که موجب رشد سلول‌های مغزی و افزایش ارتباطات آن‌ها می‌شود. بر این اساس، توصیه می‌شود که پدر و مادر هر روز برای بچه‌ها کتاب بخوانند و عشق به کتابخوانی را در آن‌ها تقویت کنند.
با توجه به اینکه نوزادان و کودکان جزو اقشار آسیب‌پذیر از لحاظ جسمی هستند، به نظر شما جای خالی چه نوع محتوایی برای اطلاع‌رسانی عموم در این حوزه وجود دارد و باید چه کتاب‌هایی با چه محتوایی برای مادران و خانواده‌ها برای مراقبت بیشتر از کودکان و نوزادانشان منتشر شود؟
سطح آگاهی والدین در زمینه مسایل بهداشتی کودکان اهمیت زیادی در موفقیت آن‌ها در فرزندپروری دارد. دوران کودکی و به‌خصوص نوزادی از نظر رشد و تکامل بسیار حساس است و آگاهی‌های بهداشتی خانواده‌ها نقش مهمی در سلامت کودک دارد. به نظر من، کتاب‌هایی در مورد ابعاد مختلف سلامت جسمی و روانی کودکان برای خانواده‌ها مورد نیاز است، ولی نکته مهم این است که توصیه‌های بهداشتی باید «مبتنی بر شواهد» باشد، یعنی از تحقیقات بالینی معتبر در تدوین مطالب استفاده شود. امروزه شاخه‌های مختلف علمی، از جمله پزشکی، به سرعت در حال پیشرفت و تحول است و بجاست که اطلاعات جدید علمی از طریق ترجمه و تألیف کتاب‌های مناسب در اختیار عموم قرار گیرد تا بتوانند آگاهی خود را در این زمینه‌ها افزایش دهند.
به نظر شما کتاب‌های فعلی در حوزه تألیف و ترجمه چیست چه روندی را دنبال می‌کند هم آن دسته از کتاب‌های آکادمیک و دانشگاهی و هم کتاب‌هایی که برای عموم منتشر شده است؟
به نظر من، ترجمه کتاب‌های علمی نسبت به دهه‌های گذشته، حداقل از نظر کمیت، خیلی رشد داشته است. البته در بعضی زمینه‌ها به نظر می‌رسد که بیشترِ توجه متمرکز بر کتاب‌هایی است که به‌اصطلاح برای شب امتحان مناسب است و به کتاب‌های علمی پایه و زیربنایی کمتر توجه می‌شود. روشن است که ناشران مجبورند در انتخاب کتاب‌ها مسائل اقتصادی را لحاظ کنند، ولی در دنیای امروز که پیشرفت علم سرعت سرسام‌آوری پیدا کرده، اگر بخواهیم که از قافله علم و دانش عقب نمانیم، باید به کتاب‌های علمی جدی توجه بیشتری داشته باشیم.
باور من این است که در انتخاب کتاب برای ترجمه، نباید فقط بازار داشتن کتاب مد نظر قرار گیرد، بلکه باید به نیازهای علمی جامعه و مخاطبان توجه کرد. یکی از اهداف مترجمان کتاب‌های دانشگاهی، پرورش روحیه دانش‌پژوهی و پژوهشگری در خوانندگان است، به‌طوری که همواره در خط مقدم علم روز قرار داشته باشند. در مجموع، فکر می‌کنم روند انتشار کتاب‌های علمی و دانشگاهی رو به پیشرفت است و شاهد پیشرفت‌های خوبی در این زمینه از سوی ناشران مختلف بوده‌ایم. اخیرا اقدامات در خور توجهی در زمینه انتشار کتاب‌های علمی انجام شده است خصوصا کتاب‌های عامه‌پسند که برای همگان قابل استفاده است. برای مثال از آن‌جا که در چند سال گذشته با انتشارات مازیار همکاری داشته‌ام، می‌توانم به مجموعه «قلمرو علم» این انتشارات اشاره کنم که فکر می‌کنم مجموعه بسیار مفید و ارزشمندی است که کتاب‌های علمی روز دنیا را به خوانندگان علاقه‌مند عرضه می‌کند و البته ناشران دیگر هم در این زمینه فعال هستند.
به نظر شما اصلی‌ترین دانشی که یک مادر باید در مراقبت از نوزاد و کودک خود داشته باشد، چیست؟
سلامتی یک موضوع چندوجهی است و در صورتی که اعتدال در تمام ابعاد رعایت شود، شاهد یک کودک سالم خواهیم بود. مثلاً با وجود اهمیتی که برای تغذیه و رشد کودک قائلیم، ولی اگر کالری دریافتی و مصرف کربوهیدرات و چربی بیش از حد باشد، ممکن است اضافه‌وزن و چاقی بروز کند که یکی از معضلات دنیای امروز به شمار می‌رود. در مجموع، فکر می‌کنم آگاهی از رشد و نمو طبیعی، تغذیه سالم، بهداشت روانی، و نحوه مقابله با بیماری‌های شایع کودکان برای پدران و مادران ضروری است.
یکشنبه ۶ مرداد ۱۳۹۸ - ۰۹:۰۵
نظر شما