ورود علوم متجددانه و غیر دینی به جوامع اسلامی، محیط‌های علمی این جوامع را با نوعی دوگانگی روبرو ساخت. از یک سو میل به حفظ ارزش‌های دینی و اسلامی وجود داشت و از سوی دیگر، علومی آموزش داده می‌شد که مجال چندانی برای پایبندی به باورها و ارزش‌های دینی باقی نمی‌گذاشتند.
کتاب حاضر بر اساس اهداف آن، از نوع تحقیقات کیفی و بنیادی است. مولف در این تحقیق با جمع‌آوری و پیدا کردن منابع گوناگون آنها را به دقت مطالعه کرده و رویکردهای سنت‌گرایی و پساساختارگرایی امکان و ایجاز علم دینی را بررسی و از میان منابع فیش‌برداری کرده و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.
در این کتاب از منابع دسته اول (نظریات و دیدگاه‌های متفکران و بانیان آن نظرات) و از منابع دسته دوم (کتاب‌ها، مقالات و پایان‌نامه‌هایی که به بررسی رویکردهای سنت‌گرایی و پساساختارگرایی پرداخته‌اند) استفاده شده است. فصل اول کتاب به کلیات اختصاص دارد و در فصل دوم معناشناسی و تعاریف مختلف علم و دین ارائه شده است.
سنت‌گرایی در فصل سوم کتاب مطرح شده است. در تعریف سنت‌گرایی آمده است: «سنت‌گرایی نوعی نظریه‌پردازی وآموزه‌ها و اصول کسانی است که از قبول و تبعیت سنت دفاع می‌کنند و سنت را قابل اعتمادتر از افکار و احساسات و افعالی می‌دانند که بر اثر تجربه و تفکر شخصی حاصل شده‌اند.»
امکان علم دینی از دیدگاه سنت‌گرایان فصل چهارم کتاب است که به نگاه مسلمانان به متون معتبر دینی کتاب و سنت اشاره دارد. نویسنده اشاره دارد مهم‌ترین مشکل در این عرصه، شفاف نبودن بسیاری از مبانی علم‌شناسی و دین‌شناسی بحث است. برای مثال برخی از مدافعان علم دینی، گاه بر مبانی فلسفه‌ای تکیه می‌کنند که علم را بیشتر، امری فرهنگی معرفی می‌کند تا امری معرفتی.
در این زمینه به تعبیر دکتر نصر اشاره می‌شود و تأکید می‌شود در میان متفکرانی که به بحث از علم دینی پرداخته‌اند سید حسین نصر عمیق‌ترین آشنایی را نسبت به ماهیت علم غربی دارد.
در بخشی از این فصل آمده است: «از نظر نصر، اشتباه محوری تجدد این است که مبنای فکری خویش را واقعیت جهان خارجی قرار داده است. واقعی ندانستن غیر مادیات، پوچگرایی ونسبیت‌گرایی که از ویژگیهای جهان متجدد است، نتایج همان اشتباه محوری است. اما در تمام سنت‌ها، محور اصلی واقعیت خداوند به مثابه حق است وهرچه غیر اوست.»
فصل پنجم و ششم کتاب به امکان علم دینی از دیدگاه پساساختارگرایان ومطالعه تطبیقی امکان علم دینی از نظر سنت گرایان و پساساختارگرایان اختصاص دارد و توضیح می‌دهد پساساختارگرایی یک مکتب فکری منسجم یا تئوری مشخص در حوزه خاصی از علوم نیست که بتوان به سادگی آن را توضیح داد یا تفسیر نمود.
کتاب «انسانیت وسنت‌گرایی» تألیف حسین فکری در 122 صفحه به بهای 30 هزارتومان از سوی موسسه فرهنگی انتشاراتی اندیشه کامیاب ایرانیان منتشر شده است.
نظر شما