خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): صنعت نشر در یک سال اخیر به‌شکل چشمگیری تحت تاثیر آشفتگی‌های بازار ارز و به‌تبع آن بازار مواد اولیه تولید کتاب قرار گرفت؛ بحرانی که حالا کم‌کم آرام گرفته و می‌توان تبعاتی که در طول این یک‌سال به‌جای گذاشته، دقیقتر دید: افزایش 60درصدی قیمت کتاب!

بانک اطلاعاتی خانه کتاب امکان بررسی تطبیقی وضعیت بازار نشر در بازه‌های زمانی مختلف را ایجاد کرده است و بر اساس این اطلاعات، قیمت کتاب در هفت‌ماهه نخست سال جاری(98) نسبت به بازه زمانی مشابه در سال گذشته(97) با افزایش چشمگیری مواجه بوده است. قیمت میانگین هر جلد کتاب در این بررسی 57درصد و قیمت هرصفحه کتاب به‌صورت میانگین، 67درصد افزایش داشته است.

نکته قابل توجه این است که بحران تامین مواد اولیه تولید کتاب؛ خصوصا آغاز تورم قیمت کاغذ تقریبا به نیمه نخست سال 97 بازمی‌گردد که تاثیرات آن بر بازاهای کتاب را از آغاز شش ماه دوم سال گذشته به مدت یک‌سال (تا مهرماه 98) قابل بررسی می‌کند.

سال	1397	1398	درصد تغيير
قيمت كل (هزار ريال)	12،575،041،914	19،231،724،286	53%
ميانگين قيمت هر كتاب (ريال)	205،777	323،838	57%
ميانگين قيمت هر صفحه (ريال)	1،229	2،047	67%

دغدغه افزایش قیمت کتاب و پایین‌آمدن قدرت خرید کتاب نزد اهالی مطالعه، با انتشار این اطلاعات به‌شکل شفافی عینیت می‌یابد: قیمت میانگین هرجلد کتاب به 32هزار و 383تومان رسیده است؛ رقمی که قطعا تاثیر مستقیمی بر سبد خرید کالاهای فرهنگی خانواده‌ها خواهد گذاشت. یادآوری می‌شود که این رقم در سال گذشته، 20هزار و 577تومان محاسبه می‌شد.

ادامه بررسی‌ها نشان می‌دهد متغیرهای دیگری نیز در حوزه نشر و در بازه‌های مورد اشاره،‌ تغییرات قابل توجهی داشته‌اند. به‌عبارت دیگر، افزایش قیمت کاغذ و آشفتگی‌های مربوط به آن، تاثیری روی شمارگان متوسط کتاب ایجاد نکرده است و این فیلد آماری با وجود تغییر برخی پارامترها، همچنان 1399 نسخه برای هر کتاب را نشان می‌دهد.
 

سال	1397	1398	درصد تغيير
شمارگان كل	68،795،101	72،597،982	6%
میانگین شمارگان	1،399	1،399	0 %

 البته ذیل این جدول، باید به جدول تعداد عناوین و نوبت‌های چاپی در موارد تجدید چاپی توجه کرد که در بازه‌های زمانی هفت‌ماهه سال‌های 97 و 98 در دسته‌بندی دیویی به‌قرار زیر بوده است:

موضوع	سال 1397	سال 1398	درصد تغيير
کليات	624	652	4
فلسفه و روانشناسی	2,262	2,918	29
دين	4,329	4,563	5
علوم اجتماعي	5,180	5,543	7
زبان	1,228	1,205	-2
علوم طبيعي و رياضيات	733	662	-10
علوم عملي	5,833	6,273	8
هنر	1,723	1,701	-1
ادبيات	8,758	8,885	1
تاريخ و جغرافيا	2,115	2,281	8
كمك درسي	9,518	9,642	1
كودك و نوجوان	7,510	8,163	9
جمع بندي	49,813	52,488	5

اطلاعات این گزارش حاکی از آن است که با وجود بحران‌های مختلف، صنعت نشر توانسته به یاری حمایت‌ها و کنترل بازار(بالاخص بازار کاغذ که با ورود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تشکل‌های مرتبط با نشر، سامان گرفت.) ثبات نسبی خود را حفظ کند اما اولا؛ افزایش 60درصدی قیمت پشت جلد کتاب‌ها،‌ موضوعی نیست که بتوان نادیده گرفت و ثانیا؛ شمارگان متوسط 1399 نسخه‌ای اگرچه در این بررسی تطبیقی (قبل و بعد از بحران) حفظ شده اما به‌خودیِ‌خود، عدد قابل دفاعی نیست.

پایین آمدن نرخ کاغذ از بندی 500هزارتومان به حدود 200هزارتومان و کاهش قیمت سایر اقلام اولیه تولید کتاب، این امید را ایجاد کرد که افزایش قیمت کتاب، متوقف و بهای پشت جلد کتاب‌ها به شرایط پیشین برگردد اما این اتفاق محقق نشده است. حالا باید دید با توجه به نزدیک شدن پایان سال و مساله آماده‌سازی کتاب‌های تازه برای ارائه در نمایشگاه کتاب تهران (در اردیبهشت‌ماه)، آینده قیمت کتاب و بازار نشر به کجا می‌انجامد.