به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اثر گسترده و عمیق کانت در طول دو قرن گذشته بر بیشتر حوزه‌های اندیشه بشری از جمله الهیات و دین، بر کسی پوشیده نیست، اما چگونگی این اثرگذاری تا حد زیادی به نوع فهم و تفسیری بستگی دارد که از اندیشه وی صورت گرفته است. کانت را عموماً با انقلابی که در معرفت‌شناسی پدید آورده است می‌شناسند. در کتاب «نگاهی نو به فلسفه دین کانت» به بررسی آراء و اندیشه‌های کانت‌پژوهان پرداخته شده است.
 
نویسنده کتاب به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا دین، نقشی سازنده و مهم در نظام فلسفی کانت ایفا می‌­کند یا اینکه تنها مسئله‌ای فرعی است؟ موضوعی که از دیرباز مورد اهتمام کانت­‌پژوهان بوده است. آنها اگرچه رویکرد یکسانی در تفسیر مدعیات الاهیاتی و دینی کانت نداشته­‌اند، اما عموماً با تمرکز بر محتوای نقد عقل محض و نتیجه‌ طبیعی آن که همانا نفی امکان معرفت نظری به خداست، تأثیر او را بر این حوزه منفی برآورد کرده‌­اند. با وجود این، ازحدود سه دهه‌ گذشته، در کشورهای انگلیسی زبان، موج تفسیری جدیدی ظهور کرده که سعی در به چالش کشیدن این نگاه رایج دارد. طرفداران این موج جدید(تفاسیر ایجابی)، برخلاف طرفداران تفاسیر سنتی، دیدگاه و یا حتی روش واحدی در مطالعه‌ آثار کانت ندارند، اما همگی بر این واقعیت متفق­اند که بررسی نظام­مند وهمه جانبه‌ آثار کانت، اعم از فلسفی و غیر فلسفی، برای به دست آوردن دیدگاه واقعی او درباره‌ دین و الاهیات لازم است. آنان بر تجربه عرفانی و معرفت پیشین به خدا تأکید دارند و نشان داده‌اند برخلاف برداشت‌های تحول‌گرایانه رایج، دین کانت صرفاً همان اخلاق نیست.
 


نویسنده در این کتاب به بررسی نتیجه مشترک تلاش‌­های تفسیری کانت‌پژوهان پرداخته است. جریان تفسیری رایج که توسط کانت‌پژوهان مطرحی چون استفن پامکوییست و کریس ال. فایرستون رهبری می‌شود، بر تجربه‌ عرفانی و معرفت پیشین به خدا تأکید دارد و نشان داده است که برخلاف برداشت‌های تحول‌گرایانه‌ رایج، دین کانت مساوی با اخلاق نیست. در سایه‌ بررسی‌های سیستماتیک و نظرمند این دانشمندان، آثاری چون دین در حدود عقل محض، رؤیاهای یک بیننده‌ ارواح، اثر منتشر شده‌ بعد از مرگ و ... بار دیگر مورد توجه و بازخوانی قرار گرفته‌اند. مبتنی بر این مطالعات، کانت با بسیاری از آموزه‌های مهم مسیحی، چون فیض، نزدیکی ملکوت خدا و اهمیت کلیسا، همدل است.
 
این کتاب تلاشی مجدانه در راستای احیای نوعی برداشت ایجابی از آثار کانت به شمار می‌آید که علی‌رغم مهجور و مغفول ماندن در طول سالیان متمادی امروزه بیش از هر زمان دیگر مورد توجه کانت‌پژوهان و الاهی‌دانان قرار دارد. از دیدگاه پامکوئیست و همفکران او بازخوانی آثار کانت نشان خواهد داد که دیدگاه‌های او به جای ویران کردن مبانی الاهیات مسیحی و شعائر دینی، تنها به نوعی اصلاح در آن منجر خواهد شد. کتاب نگاهی نو به فلسفه دین کانت، تلاش‌های تفسیری مفسران موج جدید در طول چند دهه را جمع‌آوری کرده و می‌کوشد تا آنها را به صورت جریان و رویکرد تفسیری در عرض تفاسیر موجود دیگر عرضه کند.
 
کانت فیلسوفی است که کمتر حوزه‌ای از حوزه‌های اندیشه، از افکارش تأثیر نپذیرفته باشد. این تأثیر تا حد زیادی مبتنی بر تفسیری است که از دیدگاه‌های او صورت گرفته است. دین و الاهیات نیز از این قاعده مستثنی نیستند. تفاسیر رایج از فلسفه دین کانت علی رغم اختلافاتی که دارند، همگی در اینکه تأثیر کانت را بر این حوزه منفی برآورد می‌کنند، اتفاق نظر دارند. این تفاسیر سلبی، به نوبه خود دستمایه دیدگاه‌های افراطی دو قرن بعد در این حوزه بوده است. اما این تمام ماجرا نیست. موج جدید تفسیری با اصرار، دیدگاه‌های رایج را به چالش کشیده است.
 
این اثر از گرایش تفسیری خاصی جانبداری نمی‌کند، بلکه می‌کوشد تا کانت‌پژوهان و محققان این حوزه را از خواب جزم‌اندیشی بیدار کند، آثار کانت گسترده، دشوار و نظام‌مندند. به دست آوردن دیدگاه نهایی کانت در حوزه دین (مانند سایر حوزه‌ها) در گروه رهایی از پیش فرض‌ها و انتظارات قبلی است. در صورت تضعیف تفاسیر رایج از کانت یا اثبات دیدگاه و رویکرد مثبت او به دین و الاهیات، دیدنداران (چنانکه پاسترناک تذکر داده است) همپیمانی قدرتمند خواهند یافت.

کتاب «نگاهی نو به فلسفه دین کانت» تألیف مصطفی صالحی اردکانی، در 334 صفحه با قیمت 60 هزارتومان با همکاری انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب منتشر شده است.