خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اصفهان - عرفان آیتی: کتاب «طلوع از مغرب» نوشته وحید عمرانی که ازسوی انتشارات امیرکبیر منتشر و راهی بازار کتاب شده است، توسط شورای ارزش‌گذاری جزو آثار ارزشمند ملی شناخته شده است.

این کتاب درواقع، شرح عرفانی هفتاد غزل از «شمس مغربی»، عارف و شاعر قرن‌های هشتم و نهم در تبریز است. این اولین بار در تاریخ ادبیات فارسی است که غزلیات این عارف کمتر شناخته شده اما برجسته و حائز اهمیت شرح و تفسیر می‌شود؛ کاری که عمرانی با دو سال مستمر تحقیق، پژوهش، تالیف، دریافت‌های شخصی و استفاده از ۱۵۰ کتاب و منبع معتبر معاصر و تاریخی آن را به انجام رسانده است.

مقدمه این کتاب که تحقیقی مفصل درباره شمس مغربی، احوال و آرا، اندیشه‌ها، سلسله طریقتی و ماجراهای زندگی اوست، توسط نویسنده در سال ۱۳۸۹ به اولین جشنواره ملی جوان ایرانی ارائه و موفق شد به‌عنوان پژوهش برتر، برگزیده شده و عنوان جوان اول پژوهش ادبیات کشور در سال ۸۹ را برای عمرانی به ارمغان آورد.

این کتاب در بهار ۱۳۹۹ با شمارگان ۵۰۰ نسخه راهی بازار کتاب شده و هم اکنون در کتابفروشی‌های معتبر کشور در معرض نگاه کتاب‌دوستان و علاقمندان ادبیات و عرفان ایران قرار گرفته است.

در سال ۱۳۸۰ نشر امیرکبیر کتابی را چاپ کرد با عنوان «غزلیات شمس مغربی»، شاعر زیسته در قرن هفتم و هشتم هجری. مضمونی که در این غزلیات روشن و واحد است، وحدت وجود است. عارفان کهن ایران به وحدت وجود قائل بودند، چنانچه در مکتوبات باباطاهر، ابوسعید ابوالخیر و بایزید بسطامی، این قصد پُررنگ است.

وحدت وجود، یکی از راه‌های مبتکرانه‌ای است که عارفان برای شناخت خداوند، هستی و انسان به کار گرفته‌اند؛ نگرشی که بسیاری مبدع آن را ابن عربی و تاریخ پیدایش آن را سده هفتم می‌دانند، حال آنکه نظری به آثار به جا مانده از عارفان پیشین نشان می‌دهد که وحدت وجود از صبغه و پیشینه‌ای دور و درازتر برخوردار است؛ محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبداللّه بن حاتم طایی، مشهور به محی‌الدین‌عربی اندُلسی، از پایه‌گذاران عرفان نظری بود و تمامی مبانی خویش را برپایه وحدت وجود بنا نهاد. بُن اندیشه‌های شمس مغربی هم به‌واسطه دو مرشد، به محی‌الدین عربی می‌رسد. اما شمس مغربی، از عارفان و شاعران کم‌پیدای عرصه ادبیات برای ایرانیان است.

در کتاب تازه‌ به چاپ رسیده «طلوع از مغرب» نوشته وحید عمرانی توسط نشر امیرکبیر، در مقدمه‌ای مفصل، شمس مغربی با زبانی شیوا به عوام و خواص معرفی شده است و هفتاد غزل از این عارف و شاعر گزیده و بر آن شرح و تفسیر عرفانی نوشته شده است. قالب ساختاری این کتاب، خواننده را به یاد کتاب معروف استاد بهاءالدین خرمشاهی می‌اندازد که بر غزلیات حافظ نوشته شده است؛ یا ساختاری که کتاب شرح تفاسیر بدیع الزمان فروزانفر بر مثنوی مولوی. گویی قالب کتاب «طلوع از مغرب»، تاثیر چندانی از این دو کتاب ارزشمند اخذ کرده است.

نویسنده در این کتاب به شرح معنا، تفسیر و ارائه اندیشه‌های عرفانی به ضمیمه غزلیات، پرداخته است. همچنین بخش قابل توجهی که این کتاب در بر دارد، افزون کردن اشعار دیگر عارفانی‌ است که مرتبط و یا در تعارف با غزلیات است به میان آورده شده است. این تطبیق مضمونی، مفهومی و به میان آوردن شاهد مثال، بر درک غزلیات و تفاسیر آن، تاثیر دوچندان دارد.

وحید عمرانی، مدرس زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگر و گردآورنده و نویسنده این کتاب در جایی می‌گوید: این کتاب، حاصل مطالعه 150 کتاب در حوزه عرفان و غزل است و دو سال از عمر خودم را صرف تالیف این کتاب، کرده‌ام.
 
خواننده این کتاب، می‌تواند آشنائی مفصل و مفیدی از بُن‌مایه‌ی اندیشه‌های عرفان اسلامی و شمس مغربی به دست بیاورد و تجربه خوانش غزلیات قدرتمندی را در بر داشته باشد و نسبت به این عارف و غزل‌سرای قرن هفتمی آگاهی و آشنایی یابد.

عجیب است که شمس مغربی اینگونه در ادبیات و در چشم علاقه‌مندان قالب غزل و اندیشه‌های عرفانی کم پیداست. چه بسا مردمان در کشور‌ها و تمدن‌های مختلفی، پی‌جو و پیگیر هستند تا به اندیشه‌های اصیلی در نویسندگان و اندیشمندان خویش دست بیابند تا واسطه‌ای برای ارائه نوع نگرش خاکشان به جهان باشد، اما نمی‌یابند و دست به اقتباس، الهام و یا ترجمه می‌زنند. اما در کشورمان ایران، به دلیل تمدن ادبی که در بر دارد، به حدی کثرت اندیشه‌های شاعرانه و عرفانی قابل توجه است که به رقم برجسته بودن، زیر سایه‌ بزرگانی دیگر محو می‌شوند و پرداخت مطالعاتی شایسته‌ای بر اندیشه و مکتوبات آنان صورت نمی‌گیرد.

این مسئله، الزام پژوهشگران ادبیات فارسی است تا اندیشه و مکتوبات چنین نامدارانی را به اساس، به جامعه ایرانی بشناساند. کتاب «طلوع از مغرب»، وامدار چنین رسالتی است و به‌خوبی، شمس مغربی نامدار را به خواننده‌اش معرفی می‌کند. این معرفی، صرفا برای پژوهشگران و یا دانشجویان نیست. بلکه یک علاقه‌مند هم می‌تواند با خواندن این کتاب، در اولین وهله لذت، و سپس استفاده ی زیستی و شناختی ببرد.
 
وحید عمرانی، گردآورنده و مولف این کتاب، پیش از این دو کتاب دیگر به چاپ رسانده است. یکی «چکاوکی است دلم» توسط نشر مانا که اشعار سال‌های ۷۹ تا ۹۲ این شاعر است و دیگری «نهنگی در ساحل» که مجموعه شعر سپید این شاعر اصفهانی است و توسط نشر مهر به چاپ رسیده است.