به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین رونمایی از کتاب‌ «کتاب صوتی از رسانه تا هنر»، تالیف محمد اخگری ظهر امروز (14 تیرماه) در سالن شهید ابومهدی المهندس دانشگاه صداوسیما و با سخنرانی مجید شریف‌خدایی و مهدی شاملو برپا شد.
 
محمد اخگری در ابتدای این مراسم با اشاره به کتاب جدیدش گفت: در سال‌های گذشته درسی را در گروه رادیو دانشگاه صداوسیما شروع کردیم که «رادیو تعاملی» نام دارد و به پیوند رادیو با فناوری‌های نوین می‌پردازد. در این درس یکی از محورها، بحث کتاب صوتی است که در برنامه‌سازی رادیو نیز اهمیت دارد.

وی ادامه داد: در همین راستا، سال 93 کتابی را از آلمانی ترجمه کردم که این کتاب منبعی برای این حوزه شد و خوشبختانه تا به امروز سه پایان‌نامه در این راستا کار شده است. بعد از این از سال 93 تا 98 روی ادبیات تحقیق کتاب صوتی کار کردم و متوجه شدم که اقبال به کتاب‌های صوتی زیاد شده است و در همین چند سال مقاله‌ها و پایان‌نامه‌های متعددی پیرامون کتاب صوتی نوشته شده است؛ از این رو با توجه به حجم تولیدات و اقبال عمومی لازم است که به سمت تولید در این حوزه برویم.
 
تلخیص کردن کتاب یک هنر است
این پژوهشگر حوزه رادیو در توضیح فصل‌ها و بخش‌های کتاب گفت: در فصل اول این کتاب به تاریخچه کتاب صوتی پرداخته‌ام و آورده شده که شاید ادیسون را باید اولین سازنده کتاب صوتی بدانیم؛ چراکه او وقتی گرامافون را می‌سازد یک شعر ضبط می‌کند و آن هم یک کتاب صوتی است. بعدها به واسطه کاست و واکمن کتاب‌های صوتی وارد دنیای جدید و گسترده‌تری می‌شود و ما می‌بینیم که در همان دوره در آلمان اتحادیه کتاب‌های صوتی شکل می‌گیرد.

وی در تشریح تاریخچه کتاب‌های صوتی در ایران گفت: ما پیش از انقلاب کتاب صوتی داشتیم؛ اما در دهه 70 کتابخانه ملی به آن رسمیت بخشید و یک دهه بعد یعنی با راه‌اندازی ایران صدا در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران این حرکت به شکل جدی به مسیر خود ادامه داد.
 
اخگری با اشاره به فصل‌های دیگر این کتاب گفت: در فصل دوم به مفاهیم نظیری شنیدن، خواندن و گفتن پرداخته‌ام و بیان شده است که کتاب‌های صوتی که به صورت نمایشی قرائت می‌شوند، وابستگی بیشتری به متن دارند. همچنین قالب‌های مختلف کتاب صوتی را در این فصل تشریح کردم و در فصل بعدی توضیح داده‌ام که هر کدام چه ویژگی‌هایی دارند. برای مثال یکی از این قالب‌ها، خاطره صوتی است که ما در ایران نیز در این قالب خاطرات رزمندگان را داشته‌ایم و هنوز هم این پتانسیل وجود دارد که آن را تقویت کنیم.
 
وی افزود: در ادامه فصل‌بندی کتاب به سراغ فناوری‌های نوین رفته‌ام؛ فناوری‌هایی که به ما این امکان را داده‌اند تا کتاب صوتی را در جیب‌مان داشته باشیم. در بخش پایانی نیز به تلخیص متون پرداخته‌ام و بیان کرده‌ام که برای تبدیل یک کتاب کاغذی به کتاب صوتی چه مراحلی را باید طی کرد. به اعتقاد من تلخیص کردن کتاب یک هنر است؛ چراکه می‌بینیم گاهی کتاب‌های صوتی باعث شهرت کتاب‌های مکتوب شده‌اند.
 
کتاب گویا به اندازه شش شبکه رادیویی مخاطب دارد
در ادامه این برنامه مهدی شاملو، مدیر ایران‌صدا به محمد اخگری اشاره کرد و گفت: دکتر اخگری طلایه‌دار ورود سازمان صداوسیما به عرصه‌های جدید، به صورت بومی‌شده و متناسب با فرهنگ جامعه است. او روی حوزه‌هایی دست می‌گذارد که بسیار کاربردی، اثرگذار و نیاز روز است. وی در طول سال‌های گذشته تلاش داشته تا ادبیات نظری تولید کند و همه این تلاش‌های او باعث شده و کمک می‌کند تا کارهای خوب و قابل تکرار و ماندگار تولید شود.

وی ادامه داد: در سال 86 و با شروع فعالیت‌های ایران صدا، برند کتاب گویا را ایجاد و مخاطب را با یک مدیوم جدید آشنا کردیم که استقبال خوبی هم از آن شد. اپلیکیشن ایران‌صدا به عنوان مکمل رادیو شروع به فعالیت کرد و الان تبدیل به رسانه‌ای شده است که بیش از یک میلیون و 500 هزار کاربر فعال دارد.
 
مدیر ایران‌صدا در توضیح مخاطبان کتاب گویا گفت: مجموع مراجعات رادیویی با کتاب گویا قابل توجه است و می‌توانیم بگوییم که بخش کتاب گویا به اندازه شش شبکه رادیویی مخاطب دارد. اگر بخواهم جزئی‌تر به شما اطلاعات بدهم باید بگویم که ما در بخش کتاب گویا روزانه بین 280 تا 400 هزار مراجعه‌کننده داریم و یک کتاب موفق بیش از 50 هزار بار پخش می‌شود و این در شرایطی است که شاید شمارگان کتاب‌ها امروز به زحمت به 4-5 هزار نسخه برسد.
 
وی افزود: در کنار ایران صدا چند شرکت خصوصی دیگر نیز فعال هستند که به تولید کتاب‌های صوتی می‌پردازند اما با توجه به رایگان بودن ایران صدا، مخاطبان این چند شرکت با ایران‌صدا قابل مقایسه نیست.

شاملو با اشاره به اهمیت اقتباس مجدد یا تلخیص در تولید کتاب صوتی گفت: در تولید کتاب صوتی تلخیص بسیار اهمیت دارد و باید بدانیم که چطور از حجم کتاب بکاهیم اما کیفیت کم نشود. امروز حداکثر تحمل مخاطب برای گوش دادن به یک کتاب صوتی 5 ساعت است و بیشتر از آن از ظرفیت مخاطب خارج است. برای مثال برخی رمان‌های کلاسیک را داریم که شاید زمان آنها بیش از 30 ساعت نیز باشد اما واقعیت این است که مخاطبان کمی دارد. به اعتقاد من مهم‌ترین کار در تلخیص (اقتباس مجدد) حفظ جان اثر است.
 
وی ادامه داد: در همین راستا از حدود 2 سال پیش واحد اقتباس ایران‌صدا را راه‌اندازی کرده‌ایم که در آن هر کتابی که قرار است صوتی شود، یکبار دیگر نوشته می‌شود.
 
مدیر ایران صدا در توضیح اهمیت ورود به کتاب‌های کودک و نوجوان گفت: صداوسیما به عنوان مهم‌ترین رسانه‌ای که تولید محتوای سالم انجام می‌دهد باید ادبیات نظری تفکیک شده داشته باشد و باید به حوزه کودک و نوجوان کتاب‌های صوتی ورود کند. ما در ایران صدا به حوزه کودک و نوجوان ورود کرده‌ایم و بازخوردهای خوبی هم گرفته‌ایم.
 
کتاب صوتی یک آگاهی جدید است
در ادامه،‌ مجید شریف‌خدایی که آخرین سخنران این نشست بود، نیز با اشاره به انتشار «کتاب صوتی از رسانه تا هنر» گفت: بسیار خوشحالم که دانشگاه، دانشکده و رشته رادیو که جدید و نوپاست، امروز هم در حوزه نظری و هم در حوزه عملی اتفاقات مهمی را رقم می‌زند. به نظر من،‌ یکی از عوامل پویایی در رشته‌های آکادمیک این است که تولیدات روزانه و جهت‌دهی داشته باشند. متاسفانه در حوزه نظری برای کتاب‌های صوتی آثار زیادی وجود ندارد و خدا را شاکریم که در دانشکده خودمان و با ظرفیت علمی موجود یک اثر ارزشمند تولید شده و همان اثر ما را امروز دور خود جمع کرده است.
 
وی ادامه داد: همه ما با کتاب صوتی آشنایی داریم و حتما نمونه‌هایی از آن را نیز دیده و شنیده‌ایم با این حال فعالیت در حوزه آکادمیک کم است و باید تلاش‌مان را بیشتر کنیم؛ چراکه بیشتر فعالیت‌ها جنبه تجاری داشته و حال لازم است که بخش آگاهی‌بخشی در دانشگاه پیگیری شود.
 
شرف خدایی در تشریح اهداف این کتاب اظهار کرد:‌ این کتاب به افرادی که می‌خواهد در حوزه کتاب صوتی فعالیت کنند، کمک می‌کند تا دست‌وپایشان را گم نکنند و زمینه را برای تحقیقات بعدی دانشگاه نیز فراهم می‌کند. این کتاب از دل دانشگاه بیرون آمده و ظرفیت جدیدی را نیز فراهم کرده است. کتاب صوتی یک آگاهی جدید است، بنابراین اگر ما تنها بخواهیم نسخه مکتوب را بخوانیم آگاهی جدید تولید نمی‌کنیم و تنها دور باطل است.

وی ادامه داد: در تاریخ از شفاهی شروع کردیم و به سمت مکتوب رفتیم و دوباره در حال رفتن به سمت شفاهی هستیم؛ اما باید توجه داشته باشیم که این شفاهی با آن شفاهی خیلی فرق می‌کند و دو درک و آگاهی متفاوت است. در دنیای جدید هیچ متنی شبیه متن دیگری نیست و تلخیص یعنی آگاهی جدید؛ اینکه گفتند کتاب صوتی برخی آثار از خود اثر مکتوب بیشتر شنیده و خوانده می‌شود به دلیل همین آگاهی است.
 
این مدرس دانشگاه صداوسیما در پایان گفت: خوشحالم که این کتاب شرایطی را فراهم می‌کند تا دانشجویان آگاهی جدید پیدا کنند. ما منتظر اتفاقات جدید هم هستیم و به نظر من باید از این کتاب 10-15 پایان‌نامه نمونه بیرون بیاید.

در پایان این مراسم با حضور افراد حاضر در سالن از این کتاب رونمایی شد.