معیار انتخاب و ترجمه کتاب‌های بخش کودکان و نوجوان در نشر نخستین به چه صورت است؟
طی این سال‌ها هدف‌گیری نشر نخستین در انتخاب کتاب برای کودکان، ایجاد تحول و آشنایی کودکان با فرهنگ‌های مختلف بوده است. ما با انتشار کتاب‌ها و پوسترهای آموزشی سعی در شناخت بچه‌ها از علوم داشته‌ایم و با تالیف و ترجمه زندگی و آثار مشاهیر ایران و جهان، تلاش کرده‌ایم الگوهای مناسبی را برای کودکانمان تهیه کنیم. که البته کار ساده‌ای نبوده و نیست! تنوع فرهنگی در جامعه مبدأ و جامعه مقصد (هدف) کار را برای انتخاب موضوع‌های درست، مشکل می‌کند. به‌خصوص سنین مشخص شده که هم باید جذاب باشد، هم به روز باشد، هم برای جامعه‌ای که در حال رشد است خوراک معنوی مناسبی باشد.
حال با توجه به این هدف‌گیری‌ها، ما با دنیاهای جدیدی روبه‌رو هستیم که به روی کودکان و نوجوانان جهان و به تبع آن کودکان و نوجوانان سرزمینمان باز شده است. فضاهای مجازی، اینترنت و هزاران منابع دیگر تصویری، فیلم‌های آموزشی، سینمایی و انیمیشن‌های خوش آب و رنگ و دیدنی‌هایی که زمانی نه چندان دور، آرزو و جادویی به نظر می‌رسید اکنون به آسانی و بدون محدودیت قابل دسترس و در اختیار همه و کودکان است. حتی در همین شرایط درگیری با کرونا، اکثر فضاهای آموزشی ما از طریق همین فضاها برنامه‌های درسی آموزشی خود را دنبال می‌کنند.
بی‌شک این فضاهای پر از جذابیت و پر از مطالب مفید (البته اگر در مسیر درست استفاده شود) کار یک ناشر کودک را برای انتخاب کتاب‌هایی که بتوانند آن کودکان را به سمت خوانش کتاب جذب کنند بسیار سخت است.
شناسایی مخاطب و سلیقه کودک و نوجوان امروز کمی با گذشته تفاوت پیدا کرده، برای معرفی کارهای نشر نخستین شیوه خاصی در نظر گرفته‌اید؟
نشر نخستین تلاش کرده تا ارتباط همیشگی با مخاطبانش داشته باشد. بچه‌ها با کتاب‌های ما مأنوس و بزرگ شده‌اند. مثل مجموعه «خانه درختی سحرآمیز»، نوشته خانم مری پوپ آزبرن که خانم هوری عدل طباطبایی ترجمه کرده است که در قالب داستان تخیلی، بچه‌ها را به سفرهای دور برده و آنها را با نکات آموزنده آشنا می‌کند. مجموعه قصه‌ها و تصویرها، که نویسنده و تصویرگر آن ولادیمیر سوته‌یف با ترجمه گامایون است که شاید به جرأت بتوان گفت بیشتر از یک میلیون کودک ایرانی حداقل تعدادی از آنها را خوانده‌اند. چون سال‌هاست تعدادی از کتاب‌های این مجموعه در انتهای کتاب درسی اول دبستان معرفی شده است. مجموعه سفرهای داری و ناری با عنوان دیدارهای شگفت با اندیشمندان ایرانی (23 جلد) که نوشته خودم است که در این مجموعه بچه‌ها در قالب داستان تخیلی با سفر به گذشته با اندیشمندان و مشاهیر ما از ابوعلی سینا تا غیاث‌الدین جمشید کاشانی آشنا می‌شوند. و مجموعه اخیر ما با عنوان من و مشاهیر جهان از نویسندگان مختلف است و در حقیقت توسط آقای شهاب‌الدین عباسی انتخاب و به صورت مجموعه ترجمه شده و انتخاب آنها کسب جایزه‌های جهانی به خاطر داستان و تصویرگری آنها بوده است. خوشبختانه بخش عمده کارهای نشر نخستین با وسواس انتخاب شده و می‌شود و تا این جای کار مورد توجه هم بوده است. تا جایی که می‌بینیم مخاطبین ما با کتاب‌های ما بزرگ شده‌اند و تلاش خواهیم کرد این روند ادامه یابد و همچنان ناشر کتاب‌های جذاب و آموزنده برای همه و به‌خصوص کودکانمان باشیم.
کمی درباره کتاب تازه منتشر شده «شاهزاده ای که خر شد» توضیح دهید؟
بخشی دیگر از فعالیت‌های نشر نخستین کتاب‌های عمومی و کتاب‌هایی برای سنین بالاتر است.
دو کتاب تازه‌ای که منتشر شده: «شاهزاده‌ای که خر شد» و «خواجه نصرالدین دردسرساز» نوشته لئونید سالاویف با ترجمه زنده‌یاد حبیب‌اله فروغیان، داستان‌هایی از سفرها و زندگی ملانصرالدین است که در چهارچوب کارهای ادبیات و طنز این نشر قرار دارد. اما در این دو کتاب ما با ملانصرالدینی روبه‌رو می‌شویم که هم طناز است و هم راهگشاست و هم در مقام قهرمان مردمی ظاهر می‌شود و به دنبال آن است تا حق را به حق‌دار برساند. فضای هر دو داستان بسیار مفرح است و در شاهزاده‌ای که خر شد ملانصرالدین اهالی یک روستا را از ظلم و ستم یک ارباب که دریاچه‌ای را مال خود کرده و حق‌ِ آبی برای اهالی در نظر گرفته و زندگی را آنچنان بر اهالی تنگ کرده که روزگار خوشی ندارند و این ارباب کار را به جایی رسانده که در مقابل آب، دختر یکی از اهالی را می‌خواهد! و اینجاست که ملانصرالدین با ترفندهایی جذاب و هیجان‌انگیز به داد این اهالی می‌رسد و آنها را از شر این ستمکار می‌رهاند. در کتاب خواجه نصرالدین دردسرساز، این بار ملانصرالدین اهالی یک شهر را از شر داروغه و حکومتیان نجات می‌دهد.
کتاب «خواجه نصرالدین دردسرساز» از جمله کارهای طنز از مجموعه ملانصر الدین است، نسل کودک و نوجوان امروز، تا چه اندازه با شخصیت ملانصرالدین آشناست؟ تا چه حد می‌توان امیدوار بود که با آشنایی با این شخصیت به نوعی با فرهنگ مشرق زمین هم آشنا شود؟
البته این کتاب‌ها را برای رده‌های سنی بالاتر در نظر داشتیم ولی می‌توان گفت حکایت‌های ملانصرالدین رده سنی ندارد و همه می‌توانند بخوانند و لذت ببرند. پشت لطیفه‌ها و داستان‌های ملانصرالدین نکته‌های جذاب و آموزنده‌ای است که خواندنش برای همه مفید خواهد بود. قالب طنز، ما را برای رساندن به خواسته‌هایمان در اغلب موارد که به صورت جدی غیرممکن است، کمک می‌کند.
فضای کارهای منتشر شده در نشر نخستین، در حوزه کودک و نوجوان، بر چه مبنایی است؟در همه ژانرها کتاب منتشر شده دارید یا بر داستان‌های خاصی تمرکز دارید؟
سیاست کلی نشر نخستین بر آگاه‌سازی و شناخت است. ما کتاب‌هایی را منتشر می‌کنیم که حاوی نکته‌هایی برای آینده بهتر باشد. کتاب‌هایی که وقتی خوانده شود مخاطب احساس کند تغییری در نگرش و رفتارش ایجاد شده، آن هم نگرش و رفتاری که در جامعه‌ای که زندگی می‌کند نقش مؤثری داشته باشد. می‌توان گفت ما هنوز از شناخت کامل فرهنگ مشرق زمین و فرهنگ خودمان که چشم و چراغ این بخش از دنیا بوده هنوز خیلی فاصله داریم. در هر گوشه از این فرهنگ نکته‌هایی است که می‌تواند سرنوشت ما را به روشنایی رهنمون کند.
داستان «خواجه نصیر‌الدین دردسرساز» در 280 صفحه و با قیمت 50هزارتومان و داستان «شاهزاده‌ای که خر شد» در 357 صفحه و با قیمت 60هزارتومان هردو نوشته لئونید سالاویف و ترجمه حبیب‌اله فروغیان در تیراژ 550 نسخه منتشر شده‌اند. پیش از این، این کتاب‌ها در نشر امیرکبیر منتشر شده بودند.
نظر شما