به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،‌ کتاب «نا» روایتی نه‌چندان بلند، اما واقع‌نما، مستند و پر از جزئیات درباره زندگی شهید صدر است که با دوری از زیاده‌پردازی و اغراق، در شانزده بخش به شرح زندگی او پرداخته است. «نا» در عربی به‌ معنای «ما» است؛ «نا» یادآور سه‌گانه شهید صدر است(فلسفتنا، اقتصادنا و مجتمعنا) که بیشتر، او را به آنها می‌شناسند. مریم برادران ساعت‌ها و روزها، خوانده، دیده و شنیده و سپس با قلمی روان و صمیمی به روایت خوانده‌ها و دیده‌ها و شنیده‌هایش از زندگی مردی پرداخته که او را تنها با نام دو کتابش فلسفتنا و اقتصادنا می‌شناخته است. نویسنده طی نوشتن این کتاب با خانواده شهید صدر به‌ویژه همسر بزرگوار شهید در ارتباط بوده و از دقت و سخنان آنان بهره برده است. در ادامه گفت‌وگوی ایبنا با نویسنده این کتاب را می‌خوانید.
 
چه شد که سراغ تألیف کتاب «نا» رفتید و علل پرداختن به زندگینامه شهید صدر چه بوده است؟
تألیف کتاب درباره زندگینامه محمدباقر صدر از سوی پژوهشگاه صدر به اینجانب پیشنهاد شد. پس از تأمل کوتاهی در یکی دو اثر منتشر شده درباره ایشان، احساس کردم با توجه به شرایط روز موضوع مهمی است و من می‌توانم با این کار ارتباط برقرار کنم، سپس نگارش کتاب را آغاز کردم. از دلایل پرداختن به زندگینامه محمدباقر صدر، جذابیت ابعاد شخصیت ایشان به عنوان یک انسان است. کسی که با همه جامعیتی که در عرصه‌های مختلف علمی، سیاسی و اجتماعی دارد، نحوه ارتباطش با اعضای خانواده از جمله مادر و خواهر، همسر و فرزندان و سایر اقوام و همچنین شاگردان متفاوت و انگشت‌نماست.
 
محمدباقر صدر متفکر مسلمان گمنامی بین ماست. گمنام به این معنی که آثارش خوانده نمی‌شود یا به طور محدود، بخشی از کتاب‌های اصول ایشان تدریس می‌شود. شاید یک دلیل این باشد که آثارش به زبان عربی نوشته شده، اما بخصوص در سال‌های اخیر اغلب این آثار به فارسی ترجمه و در اختیار مخاطبان قرار دارد. از این بابت با اینکه تولید علم دینی در جامعه ما ادعایی بلند آوازه است، ولی آثار شخص شاخصی مثل شهید صدر که زمانی کتاب «اقتصادنا» یا «فلسفتنا» را نوشت، بین ما مغفول مانده است. از این بابت امیدوارم معرفی مجدد علامه محمدباقر صدر آغاز مطالعه کتاب‌‌های او باشد.
 
کتاب «نا» چه ویژگی نسبت به کتاب‌های دیگر شهید صدر دارد؟ 
در زندگینامه‌هایی که نگاشته شده کمتر به شخصیت‌های علمی پرداخته‌ایم. سید محمدباقر صدر علاوه بر اینکه فرد علمی شاخصی است، عالم دینی است که به نیاز زمانه خویش آگاه بود و علم خود را با عمل آمیخت. یعنی فقط به علم ورزی در گوشه خانه و کتابخانه یا محافل علمی نپرداخت بلکه علمش را برای خدمت به جامعه خواست. در این کتاب زندگی چنین کسی را خواهید خواند. کسی که همه عمرش را صرف خواندن و نوشتن و اقدام برای زندگی سعادتمند کرد و از محبت به دیگران دریغ نورزید، حتی کسانی که جاهلانه به او تهمت زدند.
 
شاید بهتر است بگویم مهمترین دلیل پرداختن به این شخصیت، ویژگی‌های انسانی ناب ایشان است؛ انسان بزرگ‌منش و فروتنی که در این کتاب سعی کرده‌ام با شواهدی به این خصوصیات در عرصه‌هایی که حضور داشته بپردازم تا خواننده بتواند او را، که همیشه ساده و در پایین‌ترین سطح زندگی مردم جامعه‌اش زندگی کرد اما مولد اندیشه و امیدوارم به آینده بهتر بود، تجسم کند و دوست بدارد.
 
مهم‌ترین پیام یا پیام‌های کتاب برای نسل جوان چیست؟ 
در اینکه شهید صدر نابغه‌ بزرگی بود شکی نیست، اما او به نبوغ خود اکتفا نکرد و آن را بارور کرد. زیرا آنچه برای انسان می‌ماند دسترنج اوست.  در همین راستا یکی از مهمترین پیام‌های زندگی محمدباقر صدر که در این کتاب منعکس شده، همین است که او در همه حالات به مطالعه و نوشتن اهتمام دارد، حتی وقتی ماه عسل خود را در لبنان می‌گذراند. یعنی او و آثارش سرمایه‌ای غنی است که ما باید قدردان باشیم و به آنها رجوع کنیم.
 
نوشتن این کتاب چه اثری در زندگی شما داشته و چقدر تحت تاثیر محتوای آن قرار گرفتید؟
حداقل اثر این کار در زندگی من، که امیدوارم ماندگار باشد و منجر به عمل شود، این است که بدانم فکر کردن از مطالعه مهمتر است و علم‌ورزی وقتی ثمر دارد که به سبک زندگی تبدیل شود.
 
در زمینه خاطره‌نگاری و خاطره‌نویسی ـ حالا چه مربوط به دوران دفاع مقدس و چه دیگر دوران‌های انقلاب اسلامی- به نظر می‌رسد که هنوز هم با وجود درخشش‌های قابل توجه، نیاز به آموزش‌های جدی وجود دارد. راهکار شما در این خصوص به عنوان یکی از فعالان این عرصه چیست؟
پیش از آموزش باید بحث نوشتن برای ما جدی شود و قبل از اینکه وارد عمل شویم باید این باور در ما ایجاد شود که نوشتن و ثبت خاطره‌ها حفظ تجربه‌های گرانبهایی است که می‌تواند دانش انباشته و میراثی برای دیگران باشد و از تصمیم‌های نادرست جلوگیری کند یا افقی را برای زندگی بهتر ترسیم کند. در دنیا بسیاری از افراد مهم زندگینامه خودنوشت دارند بدون اینکه آموزش دیده باشند. درست است که گاهی درباره شخصیت‌های اثرگذار سیاسی حمایتی وجود دارد که این کار را انجام می‌دهد، اما مهم این است که این باور وجود دارد که باید چنین کاری انجام شود. مضاف بر اینکه ثبت خاطره‌ها در همه سطوح جامعه را به سوی گفت و گوی فعال می‌کشاند.
 
بنابراین بخش مهم آن ایجاد این باور است که نوشتن امر مهمی است و این خاطره‌ها تجربه‌های ارزشمندی است که باید با دیگران به اشتراک گذاشته شود و نباید در حد شخصی بماند بخصوص که می‌تواند تحلیل شود و به سطحی از دانش برسد. بنابراین خوب است همه شروع به نوشتن کنند چرا که نوشتن با فکر کردن عجین است. در اینصورت این مسیر باز می‌شود و بعد احساس نیاز به آموزش پیدا می‌شود. اما ما همیشه معکوس عمل می‌کنیم ابتدا آموزش می‌دهیم بدون اینکه احساس نیاز باشد. در اینصورت سرمایه از بین می‌رود و به هدف نمی‌رسد. به هرحال همیشه آموزش خوب است اگر معطوف به هدف و با آگاهی بخشی باشد و صرفاَ به عملی فانتزی یا شغلی تقلیل پیدا نکند.
 
آیا این انتقاد که می‌گویند توجه صرف به خاطره‌نگاری نویسندگان ما را حرفه‌ای و خلاق بار نمی‌آورد را قبول دارید؟
خاطره نگاری لازم و واجب است اما کافی نیست. از یک منظر، خاطره مادر همه ژانرهای ادبی دیگر است. شما مگر می‌توانید داستان بنویسید بدون اینکه از خاطرات و تجربه‌های زیسته استفاده کنید؟ بهترین داستان‌های تاریخ بشر بر اساس خاطرات شکل گرفته‌اند. در واقع خاطره‌نویسی سطحی از دانش تجربی است و باید وجود داشته باشد تا بقیه ژانرها تولید شوند. هرچه بخش خاطره را غنی‌تر کنیم، بقیه ژانرها حتی سینما را می‌تواند تقویت کند.
 
چه نکاتی را باید در تنظیم خاطرات لحاظ کرد؟
میزان مداخله نویسنده در خلق اثر به اهتمام نویسنده در اینکه چطور می‌خواهد در آنچه خلق می‌کند مشارکت داشته باشد، بر می‌گردد. ما درباره تنظیم خاطرات با طیفی مواجه هستیم. به عنوان مثال نویسنده‌ای که مانند عکاس عمل می‌کند، صرفاً اطلاعات را جمع‌آوری و نتایج را با تدوین ساده ارائه می‌دهد. این کار ارزش خودش را دارد؛ محتوایی خام را فراهم کرده که می‌تواند مبنای کارهای بعدی باشد. اما نویسنده می‌تواند در عین پایبندی به واقعیت، برای جلب نظر و خلق اثری خواندنی و پوشش بیشتر مخاطبان، از تکنیک‌های خلاقانه بهره ببرد. کتاب «نا»، خاطره صرف نیست. در تنظیم این زندگینامه‌ که کاملاً مبتنی بر خاطرات مستقیم و مستندات پژوهشی است، از ابزارها و شیوه‌های خلاقانه استفاده شده که می‌تواند به جذابیت کتاب کمک کند. در این اثر نقش من به عنوان راوی زندگی شهید صدر مانند یک باستان شناس است که پازل‌های یک زندگی را در قاب طراحی شده چیده است تا مخاطب با متنی یکپارچه روبرو بشود.
 
این روزها مشغول نوشتن کتاب جدیدی هستید؟
قبل از نوشتن زندگینامه شهید صدر، در موضوع دیگری تحقیق می‌کردم که نوشتن این کتاب در آن وقفه‌ای انداخت. در حال حاضر منتظر ویراستاری نهایی هستم و امیدوارم امسال یا اوایل سال بعد منتشر شود. موضوع کتاب، زندگی استادی است که علاوه بر حوزة تخصصی در حوزه عمومی و ساحت اجتماعی و فرهنگی فعالیت می‌کند.