به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، هشتمین نشست از سلسله نشست‌های ایبنا، دوشنبه‌(11اسفند‌ماه) با عنوان «بررسی فعالیت بخش بین‌‌الملل نمایشگاه مجازی کتاب تهران» ساعت 10 در اتاق گفت‌و‌گوی خبرگزاری کتاب ایران برگزار شد. در این نشست مصطفی حسینی‌‌مهر، مدیر امور نمایشگاه‌های خارجی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، لیلی حائری، مدیر آژانس ادبی کیا و احمد ذوعلم، مدیر آژانس ادبی «دایره مینا» حضور داشتند.   
 
در این نشست به ارتقای مسائل فنی توسط طراحان بخش بین‌الملل، تبلیغ و معرفی این رویداد و آثار ارائه شده اشاره شد؛ چراکه هرقدر در بخش فنی امکانات خوبی مهیا شود، اگر در بخش تبلیغات دسترسی خوبی مهیا نشود،  بخش بین‌الملل فعال نخواهد شد.
 
نگاه توسعه‌طلبانه اجازه به رضایت نمی‌دهد

نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران تجربیاتی در اختیار فعالان قرار داد. امید است در دوره‌های بعد نقاط ضعف رفع و نقاط قوت تقویت شود. ارزیابی شما از این دوره نمایشگاه مجازی کتاب چه بود؟

حسینی‌مهر: با شیوع بیماری کووید19 نمایشگاه مجازی جان تازه‌ای گرفت، چراکه در شرایط عادی اجرای این نمایشگاه چندان متصور نبود. براساس پیش‌بینی لغو صد در صد نمایشگاه فیزیکی کتاب تهران، بزرگترین نمایشگاه‌های کتاب دنیا از‌جمله فرانکفورت و پکن را بررسی کردیم. ایده اولیه براساس کارکرد اصلی در بحث برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب بود. سیاستگذاری‌های مختلفی پیشنهاد شد که مجبور بودیم همه را به نحوی در نظر بگیریم. نیاز بود در مرحله نخست، نیازسنجی و بعد از آن امکان‌سنجی اتفاق بیفتد. در هیچ‌کدام از نمایشگاه‌هایی که به‌صورت مجازی برگزار شد، آمادگی مجری برگزاری صد‌درصدی نبود؛ به لحاظ زمانی هم مشخص نبود، نمایشگاه به شکل مجازی یا فیزیکی برگزار خواهد شد. 

بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران با توجه به ظرفیت‌ متخصصان فعال این حوزه در داخل و خارج، دو بخش «دیجیتال رایت‌سنتر» و «تالار گفت‌وگو» داشت. تالار گفت‌وگو به‌صورت آنلاین و آفلاین در فرم پنج ناشر و پنج آژانس ادبی برگزار شد و ظرفیت خیلی خوبی را ایجاد کرد. دیجیتال رایت سنتر به تسهیل تبادل رایت کمک کرد. این دو، محورهای اصلی نمایشگاه بین‌المللی مجازی کتاب تهران بودند. باید توجه داشت، نخستین‌ها همیشه با کاستی‌هایی همراه است، اما تلاش در گروه بین‌المللی نمایشگاه کتاب این بود که برنامه‌‌‌ریزی‌ها با حداقل نقصان اجرا شود؛ در نتیجه توانستیم رضایت نسبی از عملکرد خود داشته‌ باشیم، زیرا نگاه توسعه‌طلبانه اجازه به رضایت نمی‌دهد. 

 
انتظاراتی، برای فعالیت در نمایشگاه بین‌المللی کتاب وجود داشت و بخشی از انتظارات برآورده نمی‌شد، زیرا در این نمایشگاه فقط اطلاعات به ناشر و آژانس‌های ادبی خارجی ارائه‌ می‌شد. در خبرگزاری که نقطه‌نظرها را پیگیری می‌کردیم تصوری که از رایت‌سنتر نمایشگاه فیزیکی وجود داشت، در فضای مجازی برآورده ‌نشد، اما ظرفیت‌های خوبی ایجاد شد. شما به‌عنوان مدیر آژانس ادبی، چگونه نمایشگاه مجازی کتاب را ارزیابی می‌کنید؟

ذوعلم: برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب، تجربه جدیدی در همه کشورها از فرانکفورت، پکن، بلونیا و نمایشگاه‌های دیگر بود. امسال نشست‌هایی با حضور ناشران، نویسندگان و آژانس‌های ادبی  برگزار شد. شکل گرفتن گفت‌وگو باعث آشنایی آژانس‌های ادبی با یکدیگر می‌شود تا امکانی برای خرید و فروش رایت کتاب مهیا شود.

در تعریف، رایت سنتر به مرکزی برای گفت‌وگو و خرید و فروش رایت کتاب اطلاق و در نمایشگاه‌ها این اتفاق به‌صورت حضوری انجام می‌شود. به نظر می‌رسد رایت سنتر مجازی ابزار و امکاناتی در اختیار افراد قرار می‌دهد تا بتوانند مذاکرات خود را به راحتی انجام دهند و هرچه بهتر خود را معرفی کنند. به‌عنوان آژانس ادبی دایره مینا در نمایشگاه فرانکفورت و پکن حضور داریم. اگر این پلتفرم‌ها را با آنچه در نمایشگاه مجازی کتاب تهران ارائه شد، مقایسه کنم، باید گفت که امکانات در نمایشگاه مجازی کتاب تهران نیازمند توجه بیشتر است. 

آنچه می‌توانستیم برای فعالیت آژانس‌های ادبی در نظر بگیریم، محدود بود. آژانس‌های ادبی می‌توانستند به معرفی 50 کتاب در این نمایشگاه بپردازند. در‌حالی‌که در نمایشگاه مجازی فرانکفورت می‌توانیم هزار کتاب را معرفی کنیم. طبیعی است که آژانس‌های ادبی در ایران نمایندگی حدود 50 ناشر را بر عهده دارند و اگر بخواهند از هر ناشر چهار کتاب ارائه کنند، به عدد 200 عنوان می‌رسیم که این حداقل است.

مساله دیگر، امکان معرفی مطلوب کتاب در فضای مجازی  و لزوم تهیه امکاناتی است که رایت‌سنتر واقعی داشته باشیم. نمایشگاه مجازی کتاب، محدودیت‌هایی دارد و امکاناتی در اختیار فعالان قرار می‌دهد. نمایشگاه مجازی می‌توانست امکانات بهتر و بیشتری مهیا کند. برای مثال در رایت سنترهای نمایشگاه‌های مجازی، افراد مختلف می‌توانند، علاوه بر طول برگزاری نمایشگاه، طی سال به گفت‌وگو با ناشران ادامه دهند، از این ظرفیت استفاده نکردیم.

یکی از نکات عجیب که به دوستان موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران هم کردیم، این بود که زمان بارگذاری اطلاعات، زمان محدود بود. این در حالی است که با توجه به امکانات نمایشگاه مجازی، باید بتوان به‌صورت مستمر، امکان اصلاح و تکمیل اطلاعات در آن وجود داشته‌ باشد. بحث دیگر درباره معرفی نمایشگاه مجازی کتاب تهران و هدف از اجرای آن است.
 
هنوز درباره تاریخ برگزاری نمایشگاه مجازی بحث‌هایی وجود دارد و نیازمند تبلیغ است.  

حائری: به اصل نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نقدهایی داشتم، چراکه این نمایشگاه به بازار فروش کتاب تبدیل شده‌ نه فروش رایت. در سال‌های اخیر، بخش رایت‌سنتر ایجاد شده بود؛ اما ناشران خارجی چندان استقبال نکردند و چند ناشران خارجی به شکل مهمان افتخاری در نمایشگاه‌های کتاب تهران حاضر شدند. حضور ناشران چین، اتفاق خوبی بود و تبادلات خوبی شکل گرفت اما ناشران همجوار و همسایه، مشتاق خرید رایت نیستند و از ایران هم همین‌طور. نپیوستن به حقوق کپی‌رایت دلیل اصلی است و نمایشگاه کتاب تهران، وجه بین‌المللی نداشت. نمایشگاه کتاب تهران مرکز فروش بود؛ به‌‌ویژه از شهرستان‌ها برای خرید تک نسخه‌ای به نمایشگاه می‌آمدند، این بخش در نمایشگاه مجازی بهتر خدمات ارائه کرد چراکه دست واسطه‌ها کوتاه شده‌ بود، ناشران با کمک پست توانستند به اقصی نقاط کشور کتاب بفرستند و مردم توانستند منتفع شوند.  

در بخش بین‌الملل نمایشگاه مجازی کتاب، چند آژانس ادبی فعالیت کردند و یک نشست به ابتکار آژانس ادبی دایره مینا برگزار شد.  آژانسی از ترکیه که با آن همکاری می‌کردم، برای این نشست معرفی کردم و به نظرم برگزاری آن نقطه عطف نمایشگاه مجازی کتاب بود. نشست ناشران ایرانی و خارجی به‌نظر من درهم و پیچیده بود و خروجی مناسبی نداشت. آژانس‌های ادبی که در نشست شرکت کرده بودند، تجارب خود را گفتند، اما مجری‌ نشست‌ها باید آشنا به حیطه باشند، در صورتی که مجری‌ها حرفه‌ای نبودند و به چالش کشیدن افراد مدنظر آن‌ها نبود. مجری‌ها کمترین اطلاعاتی درباره افراد حاضر در نشست نداشتند.

بارها تاکید شد که این بار اول بود که نمایشگاه کتاب به‌صورت مجازی اجرا شده است، به افرادی که این رویداد را اجرا کردند، خسته نباشید می‌گویم، اما امسال کشورهای دیگری هم نخستین‌بار نمایشگاه کتاب را به‌صورت مجازی برگزار کردند؛ برای مثال ترکیه که 12 سال پیش غرفه‌ای حقیر در نمایشگاه‌های مختلف داشت، فعالیت خود را گسترده کرده است. ترکیه  نخستین‌بار نمایشگاه کتاب را به‌صورت مجازی برگزار کرد، اما رایت سنتر و نشست‌هایش را در آن گسترش داد و فعالیت نمایشگاه کتاب ترکیه فقط محدود به آپلود کتاب در سایت نبود؛ همچنین بخش گفت‌وگوی نمایشگاه مجازی استانبول، بعد از اتمام نمایشگاه ادامه داشت و اطلاع دادند که می‌توانیم کاتالوگ خود را روی سایت بگذاریم و اطلاعات را کامل کنیم. نمایشگاه فرانکفورت هنوز هم ادامه دارد و می‌توانیم با فعالان این حوزه در ارتباط باشیم.   

نمایشگاه مجازی کتاب، ویترین کشور بود و حضور به این شکل در بخش بین‌الملل سزاوار نبود. این درحالی است که بسیاری از نشست‌ها در بخش آکادمیک ایران به‌صورت حرفه‌ای برگزار می‌شود، چرا مسئولان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب نتوانستند برای برگزاری آن با افراد حرفه‌ای همکاری کنند.
 
مجری نمایشگاه کتاب تهران از حرفه‌ای‌ها کمک بگیرد

هنوز در آغاز راه نشر بین‌الملل هستیم. در سه دوره اخیر اقداماتی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران انجام شد و که کاستی‌هایی به همراه داشت. حضور آژانس‌های ادبی را به فال نیک می‌گیریم تا نشست‌های حرفه‌ای ارتقا پیداکند. در تالار گفت‌وگوی نمایشگاه مجازی کتاب تهران امکان اینکه دو طرف با یکدیگر وارد بحث شوند نداشتیم. در حالی‌که باید نخستین مساله نمایشگاه مجازی کتاب گفت‌وگو باشد؛ همچنین به محدودیت‌های ثبت و معرفی کتاب در محیط مجازی اشاره شد. این در حالی است که فضای مجازی با وجود محدودیت‌ها، مزایایی دارد و می‌توان از امکان قابلیت‌های چندرسانه‌ای بیشتر استفاده و امکان فعالیت آژانس‌های ادبی را گسترده کرد. از این نظر به لحاظ اجرایی چه کمبودهایی را در بخش بین‌الملل نمایشگاه مجازی تهران دیدید؟

حائری: کیفیت صدا و همچنین  صدای مجری خوب و  هماهنگ نبود، هنوز خیلی راه باید طی شود تا بتوانیم از امکانات فضای مجازی استفاده کنیم. مجری باید هدفمند از شرکت‌کنندگان یک نشست توقع و اطلاعات داشته‌باشد به‌عنوان مثال، ناشران چه اقداماتی انجام داده‌اند و چه اندازه با ناشران ایرانی همکاری داشته‌اند؛ این اطلاعات وجود نداشت. 

باید بتوانیم در نمایشگاه مجازی، کتاب‌ها را معرفی کنیم، در حالی‌که ناشران ایرانی، هنوز به درستی به این حوزه ورود نکردند تا کتاب الکترونیک و گویا داشته‌باشیم و به زبان انگلیسی معرفی کنیم. این تلاش‌ها باید انجام شود و مجری نمایشگاه کتاب تهران می‌تواند از حرفه‌ای‌ها کمک بگیرد. در نشست‌ها افرادی حضور داشتند که حرفه‌ای پاسخ دادند، باید آن‌ها شناسایی و از آن‌ها کمک گرفته ‌شود. برنامه‌ها باید چالشی و مستمر باشد. در نمایشگاه تهران تمام اطلاعات جمع شد و اطلاع نداریم که چه اتفاقی افتاد، در حالی‌که قرار بود اطلاعات ناشران ایرانی و خارجی در اختیار افراد شرکت‌کننده قرار بگیرد.  
 

آیا سیستم در نظر گرفته‌شده برای بخش بین‌الملل به‌صورتی بود که آمار ثبت شود؟ اقدامات چقدر منجر به تعامل با طرفین ایرانی بود؟ همچنین محدودیت ثبت کتاب‌های ایرانی 50 عنوان اعلام شد، این در حالی است که فضای مجازی می‌تواند امکانات گسترده فراهم کند. از طرفی تقاضا برای استفاده از امکانات جدید برای  استفاده از پادکست و ویدئو در فضای مجازی نمایشگاه کتاب بود.

حسینی‌مهر: قطعا مسیر توسعه از مسیر نقدها و نظرات ارزشمند و دلسوزانه می‌گذرد. همه نمایشگاه‌هایی که در سطح بین‌المللی برگزار شدند، رصد کردیم. از نظر امکان‌سنجی محدودیت‌هایی داشتیم، این محدودیت‌ها نباید به‌عنوان مانع مسئولیت‌پذیری، برداشت شود.  نقدهای مطرح شده نشان می‌دهد که ناشران، آژانس‌های ادبی و صنعت نشر، بیش از پیش آماده بین‌المللی شدن است و فضای مجازی را درک کرده‌اند. فعالیت در فضای مجازی برای ناشران، آژانس‌های ادبی و فعالان صنعت نشر نیازمند برنامه‌ریزی طولانی مدت است.

به‌منظور استفاده از فضای مجازی در نمایشگاه کتاب، طرح سه مرحله‌ای را برنامه‌ریزی کردیم. تصمیم‌گیری درباره اینکه بخش بین‌الملل در نمایشگاه مجازی کتاب تهران فعال باشد یا نباشد، باعث شد تا تلاش کنیم از ظرفیت‌‎ها استفاده کنیم؛ به‌عنوان مثال محدودیت ارائه کتاب‌ها عنوان شد.  در نمایشگاه اندونزی امکان بارگذاری 15 عنوان کتاب وجود داشت. محدودیت‌ها ناظر به بحث فنی و زیرساخت فنی است؛ علاوه‌براین زمان موجب محدود شده بود. در طرح توسعه دومِ نمایشگاه این مسائل رفع خواهد شد.

یکی از برنامه‌ها، استمرار تالار گفت‌وگوی نمایشگاه مجازی کتاب تهران بود. تالار گفت‌وگو، مزیت رقابتی بخش بین‌الملل بود و وضعیت رقابتی ایجاد می‌کرد. اگر ضعف‌هایی در رایت سنتر داشتیم که مانع انجام برخی اقدامات می‌شد، در تالار گفت‌وگو مرتفع می‌شد.  

درباره استفاده از ظرفیت آژانس‌های ادبی، باید اعلام کنم آژانس‌های ادبی در برگزاری نمایشگاه کتاب، بسیار کمک کردند، توانستیم از ظرفیت داخلی و خارجی آن‌ها استفاده کنیم، این فعالیت باید استمرار و گسترش پیدا کند. در حوزه تبلیغ نمایشگاه مجازی کتاب، مشخص نبودن زمان برگزاری آن موجب شد تا تبلیغات را آن‌طور که باید به‌صورت گسترده انجام ندهیم.
 
حتی در بیان عنوان بین‌المللی در معرفی نمایشگاه مجازی کتاب محتاط عمل شد، آیا این ملاحظه وجود داشت؟

حسینی‌مهر: این ملاحظه وجود نداشت. از ظرفیت‌هایی مانند «لینک‌این» استفاده کردیم، استفاده از این ظرفیت‌های اجتماعی، رویکرد جدیدی بود. با توجه به نیازها، باید همراه و همگام با نیازهای آژانس‌های ادبی پیش می‌رفتیم. باید این انتخاب را می‌کردیم که حضور داشته‌باشیم یا نباشیم و حضور بین حداقل و حداکثر را انتخاب کردیم.
 
پارامترهایی برای ارزیابی تعاملات دارید؟

حسینی‌مهر: از دیجیتال رایت‌سنتر حدود 20 هزار بازدیدکننده داشتیم، که  یک‌سوم از خارج کشور بود. حضور 142 ناشر خارجی و  مشارکت حداقل  ۶ کشور جدید از پنچ قاره در این نمایشگاه ثبت شد.  در بحث استمرار، دیدگاه اصلی و نکته‌ای که می‌دیدیم و نظرات دوستان آن را تایید می‌کند، این است که نمایشگاه مجازی پلی به نمایشگاه فیزیکی کتاب است. استمرار چهار یا 6 ماهه نشست‌ها پیش از این اعلام شده‌است. می‌توانیم به عنوان خبر خوب اعلام کنیم که استمرار نشست‌ها را خواهیم داشت.
 
ایران به لحاظ محتوای نشر، با هیچ کشوری قابل مقایسه نیست
 
این توضیحات چقدر قانع‌کننده است؟ در حوزه فعالیت بین‌المللی مساله برندیگ و استمرار مطرح است، فضای مجازی این امکان را می‌دهد تا ارتباط به‌صورت دائم وجود داشته‌ باشد، چطور می‌توان از فضای مجازی برای رسیدن به این اهداف استفاده کرد؟

ذوعلم: فکر می‌کنم ظرفیتی که کرونا به این معنا ایجاد کرد، بعد از این هم مورد استفاده قرار خواهد گرفت. بررسی ظرفیت نمایشگاه‌های دیگر برای برگزاری بهتر نمایشگاه مجازی کتاب تهران ضروری است. حتی اگر این پاندمی از بین برود، مبادلات می‌تواند در فضای مجازی انجام شود، زیرا این تجارت، پیش‌تر مبتنی بر ارتباط و نشست حضوری بود.  

فکر می‌کنم، ظرفیت‌های فنی زیادی در اختیار داریم، از طرفی وقتی از امکانات فنی استفاده می‌شود با محدودیت‌هایی مواجه خواهیم بود. باید به بهترین شکل از امکانات استفاده شود. در منطقه خاورمیانه به لحاظ محتوای نشر، ایران قابل مقایسه با هیچ کشوری مخصوصا ترکیه نیست. اگر بخواهیم به لحاظ فنی، همگام با داشته‌های خود رفتار کنیم باید به ترکیه و امارات که در نشر به لحاظ مالی و اقتصادی سرمایه‌گذاری کردند، نگاه کنیم. 

معمولا به آژانس‌های ادبی و ناشرها با یک دید نگاه می‌شود، در حالی‌که رفتار درستی نیست. حدس می‌زنم بالای 300 ناشر فعال در نمایشگاه مجازی کتاب حضور جدی داشتند. در مجموع چهار یا پنج آژانس در ایران داریم که هر کدام ناشران مختلف را نمایندگی می‌کنند. می‌دانم محدویت حجم، کدنویسی و محدودیت‌های فنی، به راحتی قابل حل است. پیشرفت‌هایی در حوزه آی.تی داشتیم و ظرفیت فنی، این اقدامات را داریم و ارائه امکانات درخور، به لحاظ علمی، فنی و حجم فکر نمی‌کنم کار پیچیده و دشواری باشد.  
 
نمایشگاه‌های خارجی تبلیغات زیادی انجام می‌دهند

مصداق عملی برای نگاه ویژه به آژانس‌های ادبی چیست و چگونه می‌توان آژانس‌های ادبی را برجسته کرد؟

ذوعلم: آژانس‌های ادبی تجربیاتی دارند، بدون هیچ چشم‌داشتی دوست داریم به نشر ایران کمک کنیم. تغییر نگاه به آژانس‌های ادبی مساله‌ای است که فراتر از نمایشگاه مجازی کتاب تهران باید به آن توجه شود. وقتی کتاب به زبان انگلیسی ارائه می‌شود، شاید ارائه‌دهنده  محتوای کتاب کمک کند تا نشر ایران به دیگر کشورها معرفی شود. 

می‌بینید نمایشگاه‌های خارجی، تبلیغات زیادی برای حضور ارائه می‌کنند و نشان می‌دهد، چه ظرفیت‌هایی دارند، زیرا وقتی به‌عنوان آژانس ادبی در ایران فعالیت می‌کنم، اگر متوجه شوم که نمایشگاه فرانکفورت امکانات بهتری برای فعالیت من ارائه می‌دهد، در آن نمایشگاه فعالیت خواهم‌کرد، زیرا من و طرف مقابل به دنبال زمینه‌ای می‌گردیم تا بتوان در آن بهتر مذاکره کرد.

حتی مخاطب ممکن است از نمایشگاه مجازی کتاب تهران استفاده نکند، برای جلب مخاطب، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق است و باید برندینگ انجام شود. اگر ناشر خارجی متوجه شود که با شرکت در نمایشگاه مجازی کتاب، امکاناتی در اختیار خواهد داشت تا بتواند کتاب با کیفیت منتشر کند، این کار را انجام خواهد داد. ایجاد تمایز با استفاده از گرنت خیلی مهم است و باید برای آن برنامه‌ریزی انجام شود.
 

نمایشگاه مجازی کتاب تهران به‌خوبی معرفی نشد

چه امکان ویژه‌ای باید در بخش بین‌المللی نمایشگاه مجازی کتاب تهران باید وجود داشته‌ باشد تا ناشران و فعالان خارجی و داخلی این زمینه را برای پیشبرد اهداف خود انتخاب کنند؟  

حائری: اینکه در نمایشگاه مجازی کتاب تهران، حضور داشته‌ باشم، منافاتی با حضور در دیگر نمایشگاه‌ها ندارد. هرکدام امکاناتی را ارائه می‌دهند و ارتباطاتی را ایجاد می‌کنند. نمایشگاه مجازی کتاب تهران به خوبی معرفی نشد در صورتی‌که این‌بار ناشران خارجی می‌توانستند ساده‌تر از قبل، در فضای مجازی حضور داشته‌ باشند. می‌توانستند مانند سال‌های قبل کتاب‌‌هایی برای معرفی نمایشگاه مجازی انتخاب و امکان تبلیغات را مهیا کنند. حتی می‌توانستند طرح‌های حمایتی در حوزه نشر را به خوبی معرفی کنند، اما در نشست گرنت اقدامات به خوبی نشان داده‌ نشد. 

بخش شعاری نمایشگاه کتاب تهران، همیشه پررنگ‌تر بود. همیشه قبل از نمایشگاه کتاب تهران نشست‌هایی برگزار می‌شد که به دلیل سیل تبلیغات بالا، امکان تحمل برخی از آن‌ها را نداشتم. این در حالی است که می‌توانیم فرهنگ ایرانی را معرفی کنیم و نیازی به اقدامات شعاری نیست. ناشران 5+5 خیلی محدود بودند. نمایشگاه کتاب تهران باید تغییر اساسی داشته ‌باشد تا دیده‌ شود،  فرهنگ ایران غنی است و نیاز به مسائل دیگری ندارد.

 
در این جلسه آسیب‌شناسی دقیقی انجام شد

مسائلی مانند محدودیت تبلیغات و معرفی کردن نمایشگاه، در بخش‌های بین‌المللی به نظر شما چه جایگاهی داشت و برای دوره‌های بعدی چه برنامه‌ریزی دارید؟

حسینی‌مهر: در این جلسه آسیب‌شناسی دقیقی انجام شد. بعد از نمایشگاه مجازی کتاب تهران، در جلساتی برای آسیب‌شناسی این رویداد فرهنگی برگزار و در گزارش عملکرد نمایشگاه تهیه و تدوین شده ‌است. یکی از دلایل حضور بخش بین‌الملل، عقب نماندن از اقدامات بین‌المللی است که نیاز داریم روی آن کار کنیم؛ همچنین معرفی ظرفیت‌های صنعت نشر، پیگیری بودیم تا حدی انجام گیرد، البته از نتایج راضی نیستیم.

نقدهای به نشست‌های نمایشگاه مجازی مطرح شد. در این نشست‌ها برای مثال سعی کردیم توسعه جغرافیایی در حوزه نشر را در نظر بگیریم و نخستین‌بار، آثاری از امریکای لاتین مورد بررسی قرار گرفت. ناشران خارجی و داخلی در این حوزه حضور داشتند با تکیه بر دانش بومی می‌توان این اقدام را انجام داد و نقاط ضعف این اقدامات به‌صورت کامل و حداکثری در نمایشگاه مجازی دوم رفع خواهدشد.

برای معرفی آثار ایرانی به تعامل میان ناشران و آژانس‌های ادبی نیاز است. بخشی از نمایشگاه مجازی فروشگاهی است اما بُعد نمایشگاهی را نمی‌توان نادیده گرفت.
 
دورنمای حفظ نمایشگاه مجازی کناب نمایشگاه فیزیکی مطرح است

این دورنما وجود دارد که حتی اگر نمایشگاه فیزیکی برگزار شود، بخش مجازی را کنار نگذاریم، در ظرفیت فضای مجازی این تسهیل وجود دارد که روند برگزاری نمایشگاه مجازی ادامه داشته باشد. آیا به نظر شما این امکان قرار است تکرار شود؟

حسینی‌مهر: نگاه دغدغه‌مندهای صنعت نشر این بود که فضای مجازی پلی به فضای فیزیکی است، و اینکه چقدر بتوانیم پیوند داشته‌باشیم به عملکردمان مربوط می‌شود. هرقدر در نمایشگاه مجازی موفق باشیم، در نمایشگاه فیزیکی موفق‌تر خواهیم بود.
 
آژانس‌های ادبی رقیب ناشران نیستند

جمع‌بندی درقالب بحث پایانی را ارائه دهید.

ذوعلم: فکر می‌کنم بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب فیزیکی و مجازی باید نگاه ویژه‌تر به آژانس‌های ادبی جدی‌تر گرفته ‌شود. باور کنیم که آژانس‌های ادبی رقیب ناشران نیستند. اگر آژانس‌ ادبی توانمندی داشته ‌باشد، و ارتباط خوبی با ناشران، نویسندگان، تصویرگران و آژانس‌های ادبی داخلی و خارجی برقرار کند کمک می‌کند تا فرهنگ و ظرفیت‌های کشور به درستی معرفی شود. فکر می‌کنم ممکن است پنل‌های گفت‌وگو میان ناشران و آژانس‌های ادبی محدود به نمایشگاه مجازی نشود و با مجری‌های کاربلد انجام شود.
 
حائری: به سایت نمایشگاه مجازی کتاب تهران سرزدم، اما درباره رخداد‌های نمایشگاه مجازی خبری نبود. در‌حالی‌که اطلاعات مهم در سایت نمایشگاه کتاب کشورهای دیگر ارائه می‌شود. پیشنهاد می‌کنم، با تاکید بر اینکه فرهنگ ایران غنی است، درباره اتفاق‌هایی که در نمایشگاه مجازی کتاب افتاد، کلیپ‌هایی در سایت نمایشگاه بارگذاری شود؛ همچنین از کتاب‌هایی که جوایز جهانی را بردند، اطلاعاتی ارائه و البته سایت نمایشگاه تا سال آینده تعطیل نباید تعطیل شود.