به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان رضوی، شب گذشته یکی از سلسله نشست‌های «بر خوان تاریخ و فرزانگی» ویژه پاسداشت بیست و یکمین سالروز درگذشت استاد احمد گلچین معانی شاعر، نویسنده، مصحح، پژوهشگر و استاد فقید دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، به‌همت مرکز مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی و با حضور بهروز ایمانی مصحح و نسخه‌پژوه و سعید شفیعیون دانشیار دانشگاه اصفهان در بستر فضای مجازی برگزار شد.

 
در ابتدای این نشست، سلمان ساکت، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به زندگی استاد گلچین معانی اظهار کرد: احمد گلچین معانی در سال 1295 در تهران متولد شد و با گذراندن مراحل مختلف تحصیل در سال 1313 به استخدام اداره دادگستری درآمد، در سال 1338 با سرودن قصیده‌ای از این سمت استعفا داد، او با آشنایی با امیری فیروزکوهی و رهی معیری تبدیل به سه یار شدند.
 
وی ادامه داد: در سال 1314 با عضویت در انجمن ادبی حکیم نظامی با وحید دستجردی همکاری کرد، در این انجمن علاوه بر شعرخوانی، نسخه‌های خمسه نظامی تصحیح می‌شد و همین موضوع باعث شد تا گلچین معانی با فن تصحیح آشنا شود. او همچنین از سال 1315 فعالیت مطبوعاتی خود را آغاز کرده بود و با نام‌های مستعاری مانند اشعارالممالک، لجباز، هالو و ... اشعار طنز می‌سرود و در روزنامه و هفته‌نامه‌های آن زمان منتشر می‌کرد.
 
ساکت یادآور شد: استاد گلچین در سال 1330 به دعوت حاج حسین آقا ملک، تاجر و فرهنگ دوست نامدار به کتابخانه ملک رفت تا کتب چاپی او را فهرست کند و از آن به بعد نقش مشاور را برای حاج ملک در خرید کتاب داشت، البته بعد از استعفا از دادگستری در کتابخانه شورای ملی مشغول به خدمت شد و در حوزه فهرست‌شناسی فعالیت می‌کرد.
 
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد یادآور شد: چهار سال بعد از بازنشستگی، استاد گلچین به دعوت استاندار وقت خراسان و نایب تولیت آستان قدس رضوی با مهاجرت به مشهد در کتابخانه آستان قدس رضوی مشغول به کار شد و توانست گنجینه نفیس قرآن این کتابخانه و همچنین تشویق ادیبان به اهدای نسخه‌های خطی خود به کتابخانه آستان قدس رضوی را در کارنامه فعالیت‌های خود ثبت کند.
 
وی با اشاره به اینکه استاد گلچین در حین خدمت دولت به تحصیل ادامه داد و از محضر استادان مختلف بهره برد، اظهار کرد: در سال 1356 به دعوت دکتر یوسفی، استاد گلچین در دوره ارشد و دکتری دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس سه درس از جمله فرهنگ‌نویسی فارسی پرداخت.
 
اهتمام استاد گلچین معانی برای بازگرداندن نسخه‌های خطی به سرقت رفته
بهروز ایمانی، مصحح و نسخه‌پژوه نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه استاد گلچین از 13 ‌سالگی شروع به سرودن شعر کرد و در  15 ‌سالگی رسما به وادی شعر قدم گذاشت، گفت: محققان مختلف بیشتر به آثار تحقیقاتی استاد گلچین که اشاره به ادبیات دوره صفویه دارد، پرداخته‌اند؛ در صورتی که یکی از وجوه شخصیتی گلچین معانی، تلاش وی در غنی‌سازی منابع تحقیقاتی کتابخانه‌های خراسان به ویژه آستان قدس رضوی و گنجینه نفیس قرآن آن است.
 
وی با بیان اینکه استاد گلچین در کتابشناسی روش ویژه‌ای داشت و در 25 سال فعالیت در کتابخانه‌های ملک، شورای ملی و آستان قدس رضوی خدمت بزرگی در جمع‌آوری کتب خطی کرده است، عنوان کرد: 124 نسخه خطی قرآن به سلامت، قدمت و تصحیح در ویترین گنیجنه قرآن آستان قدس رضوی به نمایش گذاشته شده که حاصل تلاش‌های این استاد گرانقدر است، همچنین کتاب راهنمای گنجینه در سال 1347 با ظرافت و دقت بسیار توسط استاد به چاپ رسید که عالمانه هر نسخه را معرفی می‌کرد.
 
ایمانی یادآور شد: تلاش برای بازگرداندن نسخه‌های خطی که از کتابخانه به سرقت رفته بود و استاد گلچین در مقاله‌ای به توضیح این ماجرا پرداخته بود یکی دیگر از فعالیت‌های قابل توجه اوست، ضمن اینکه اهتمام جدی برای غنی‌سازی منابع مطالعاتی کتابخانه دانشگاه فردوسی به ویژه دانشکده ادبیات و الهیات داشت و اساتید را تشویق به اهدای کتاب‌های نفیس خود به این کتابخانه می‌کرد.
 
این مصحح و نسخه‌پژوه با تاکید بر اینکه استاد گلچین معانی عاشق نسخه‌های خطی و کتاب‌های نفیس بود، یادآور شد: مرحوم گلچین آثار بسیاری از خود به یادگار گذاشته است که از جمله آنها می‌توان به تصحیح کتاب گلستان هنر، تصحیح لطائف‌الطوائف، تصحیح تاریخ ملازاده و همچنین دیوان اشعار، گلزار معانی و ... اشاره کرد.
 
تحقیقات کامل گلچین معانی در تذکره‌پژوهی و ژانرپژوهی
سعید شفیعیون، دانشیار دانشگاه اصفهان که به صورت خاص در زمینه تذکره و ادبیات دوره صفویه کوشش داشته و آثاری نیز در این زمینه منتشر کرده است، در ادامه این نشست اظهار کرد: استاد گلچین معانی جزء ادیبانی است که آثار او بسیار غنی، عمیق، متنوع و تاثیرگذار است به ویژه در زمینه ادبیات صفویه و سبک هندی؛ به طوری که هر فردی بخواهد در ارتباط با ادبیات صفویه تحقیق کند باید از آثار تحقیقی استاد گلچین استفاده کند.
 
وی با اشاره به اینکه ادبیات صفویه شامل 250 سال سلطنت بر بزرگترین پهنه زبان فارسی می‌شود، عنوان کرد: نمی‌توان به این نوع از ادبیات توجه نداشت و تحقیقات استاد گلچین در حوزه فهرست‌نویسی و توجه وی به کوچکترین تا بزرگترین مباحث نوشته شده در این زمان هم قابل توجه و هم قابل تقدیر است.
 
شفیعیون ادامه داد: استاد گلچین در تذکره‌پژوهی و ژانرپژوهی کارهای تحقیقاتی کاملی انجام داده و کتاب‌های مکتب وقوع و یا شهر آشوب جزء آثار شاخص به یادگار مانده از استاد است، همچنین کتاب فرهنگ اشعار صائب اولین فرهنگی است که توسط استاد به این شکل تصحیح شده است.
 
دانشیار دانشگاه اصفهان با بیان اینکه استاد گلچین از مفیدترین افراد اهل تحقیق در روزگار ما بود، خاطرنشان کرد: استاد آثار خوبی را برای اهالی تحقیق به جا گذاشت و با تمام محدودیت‌ها آثار استانداردی را تالیف کرد، حال وظیفه ماست که مطالبی به آنها بیفزاییم.
 
یادآور می‌شود، احمد گلچین معانی، شاعر، نویسنده، پژوهشگر و استاد فقید دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد شانزدهم اردیبهشت‌ماه 1379 پس از سال‌ها تلاش و کوشش در بخش‌های مختلف ادبیات در سن 84 سالگی در مشهد درگذشت.