خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ورزش و درمان روح؛ عبارتی جوان که بیشتر از چند سال نیست که برخی روان‌درمانگران از آن برای مراجعان خود استفاده می‌کنند و در خلال دهه‌های اخیر علاقه و توجه به «روان‌شناسی ورزشی شناختی» افزایش چشم‌گیری یافته است.
 
گریفیت، نخستین آزمایشگاه روانشناسی ورزش را، به نام آزمایشگاه پژوهش ورزشی در سال ۱۹۲۵ در دانشگاه ایلینوی تأسیس کرد. اگرچه پژوهش درباره اثر عوامل روانی بر عملکرد ورزشی را، در سال ۱۹۱۸ آغاز کرده بود. او برای آزمایشگاه خود وسایل را تهیه کرد که آگاهی از جنبش‌های مهارتی، هوشیاری ذهنی، واکنش‌های زمانی نسبت به بینایی، شنوایی، فشار، ثبات، هماهنگی عصبی ـ عضلانی، تنش‌ها و رهاسازی عضلانی و توانایی عضلانی را اندازه‌گیری می‌کردند.
 
وی بر اساس مصاحبه با بازیکن فوتبال ردگرنگ پی برد که ورزشکاران برتر مهارت‌های ورزشی را خودبه‌خود، بدون هیچ یا کمترین اندیشه‌ای، انجام‌ می‌دهند. او اولین‌ کتاب‌های‌ روانشناسی ورزشی را به نام‌های «روانشناسی مربیگری» در سال ۱۹۲۶ و «روانشناسی‌ ورزشکاران» در سال ۱۹۲۸ نوشت و اولین درس روانشناسی ورزش را در سال ۱۹۲۳ در دانشگاه ایلینوی تدریس کرد. گریفت، در تکلیفی که روانشناسان ورزش امروزی واقعاً بر آن رشک می‌برند، توسط باشگاه شیکاگوکانبر استخدام شد تا در فصل مسابقه‌های سال ۱۹۳۸ مشاور روانشناس ورزش تیم باشد. او آزمون‌های حرکتی و پرسشنامه‌های روانی گوناگون را اجرا کرد تا توانایی حالت روانی و توانایی بالقوه کنونی ورزشکاران رقابتی را از آغاز آموزش (فصل بهار) تا پایان فصل تعیین کند.
 
رضا شهلا، کارشناس علوم ورزشی و مترجم کتاب «نگاهی روانکاوانه به ورزش» در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره این اثر و اهمیت آن در روانکاوی ورزشی گفت: کتاب «نگاهی روانکاوانه به ورزش» به بررسی مفاهیم روانکاوی در بستر ورزش می‌پردازد و سعی دارد برخی از اصول اساسی روانکاوی را در زمین مسابقه به ارزیابی بنگرد. به عبارتی دیگر، چگونه می‌توان به تببین اصول روانکاوی در قالب ورزش پرداخت؟ و چگونه امیال و نیازهای غریزی روانی فردی و جمعی، مشارکت در فعالیت‌های ورزشی را ممکن می‌سازد؟ ما با خواندن این کتاب نگرانی‌های عمومی و جنبه‌های خاص ورزش حرفه‌ای و رقابت سطح بالا را می‌فهمیم.
 
وی افزود: چند مبحث نخست، تأملاتی پیرامون تحرک، رقابت و بازی را مورد تأکید قرار می‌دهد. مؤلف در این باره می‌گوید؛ «ما به جهان دیگری پای می‌گذاریم؛ فضای گذاری که در آن امکان ابراز خویش بیشتر فراهم می‌شود و شخص بزرگسال کودک درونش را رها می‌گذارد.» در این کتاب به این موضوع پرداخته می‌شود که چگونه ورزش و اتفاق‌هایی را که برای ورزشکاران رخ می‌دهد، از دیدگاه یک رویکرد متفاوت، عمیق و معنادار مثل روانکاوی بفهمیم و بدان بیندیشیم. به گفته این مترجم؛ نویسنده در جایی از کتاب تعریف بسیار دقیقی از کارکرد ورزش ارائه می‌کند. وی ورزش را به عنوان یک محصول فرهنگی، نوعی سرگرمی، وقت‌گذرانی و فراغتی تعریف می‌کند که به مثابۀ «استراحت روانی» عمل می‌کند. ورزش ما را از مصیبت‌ها و نگرانی‌های واقعیّات روزمره دور می‌کند و به واقعیّت دیگری می‌برد که مسابقه است.
 
وی در ادامه گفت: ورزش بیانگر نوعی تبادل است که ما از طریق آن اجازه پیدا می‌کنیم پرخاشگری که فرهنگ و محیطمان آن را از پایه محدود کرده است، به شیوه‌ای مهارشده ابراز کنیم.
 
شهلا درباره عنوان اثر تاکید کرد: برای من، عنوان کتاب که sports on the couch است، بسیار وسوسه‌کننده بود؛ و وقتی کمی از آن را مطالعه کردم راحتی بیان، شفافیت و روان‌بودن در توصیف مفاهیم روانکاوی، ارائه نگاهی جدید به این مفاهیم در چهارچوب ورزش و توصیف آسیب‌شناسی روانی در ورزش حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای جزو مواردی بود که من را برآن داشت برای ترجمه آن اقدام کنم.
 
وی با اشاره به مخاطبان اصلی این اثر گفت: به نظر من مخاطبان اصلی این کتاب علاقمندان به حوزه روانکاوی و متخصصان هستند که شامل درمانگران، تحلیلگران و دانشجویان می‌شود. می‌توان گفت برای درک بهتر مفاهیم کتاب نیازمند این هستیم که تا حدودی با فرضیه‌های روانکاوی آشنا باشیم و البته نمی‌توان صددرصد گفت کتاب تخصصی است؛ چراکه نویسنده تلاش کرده است با ادبیاتی شیوا و واضح موضوعات را شرح دهد و البته من به عنوان مترجم هم تلاش کردم به همان میزان روان و ساده مفاهیم را انتقال دهم.
 
به گفته وی، چند تن از متخصصان از جمله مربیان ورزشی و ورزشکاران این حوزه بازخورد بسیار مثبتی به ترجمه این اثر داشتند و از آن استقبال کردند. چراکه می‌توان گفت این کتاب اولین کتاب ترجمه‌شده به شکل تخصصی در حوزه روانکاوی و ورزش محسوب می‌شود و شامل مفاهیم و مثال‌هایی بود که با تجارب خودشان در زمین ورزش در یک راستا بود و مشتاق بودند که بتوانند برای هم‌تیمی‌هایشان اهمیت مفاهیم روانکاوی مثل سازوکار دفاعی یا غیره توضیح داده و به کار برند.
 
شهلا گفت: به اعتقاد من موضوعات میان‌رشته‌ای هم‌اکنون در تمام جهان بسیار در حال رشد است و این کتاب به عنوان پیوندی بین ورزش و روانکاوی و با توجه به نگاه جدیدی که به مفاهیم این حوزه ها دارد، می‌تواند در سطح جامعه باعث رشد، افزایش آگاهی و حتی تولید دانش در این زمینه شود.
 
این مترجم در پاسخ به این پرسش که ضرورت اصلی ترجمه این اثر برای انتشار کتابی در باب روانکاوی در ورزش چه مواردی بوده است؟ گفت: برداشت من این است که ترجمه چنین کتاب‌هایی با تاکید بر دو حوزه بسیار عمیق و مهم مثل روانکاوی و ورزش برای اهالی علم و دانشگاهیان و از سویی دیگر برای ورزشکاران بسیار حایز اهمیت است. برای متخصصان حوزه روانشناسی مطالعه این کتاب می‌تواند باعث ایجاد نگاهی متفاوت به مفاهیم ورزش در قالب روانکاوی باشد و همچنین برای ورزشکاران، مربیان هم موجب پی‌بردن به اهمیت انگیزه‌های درونی، ناآگاه و دیگر مفاهیم حوزه روانکاوی و تاثیر آن در بالابردن روحیه ورزشکاران، ایجاد انگیزه، تقویت روحیه تیمی شود.
 
وی افزود: فهم آنچه در طی ورزش و فعالیت جسمانی رخ می‌دهد، با طبقه‌بندی‌هایی که از روانکاوی برگرفته شده است، می‌تواند در سطوح مختلف باعث فراهم‌کردن تجربه جدید از مفهوم ورزش شود.
 
این اثر از سوی انتشارات ارجمند به‌تازگی راهی بازار کتاب شده است.