کتاب «پارادوکس؛ نه ابهام بزرگ در فیزیک» راهنمای شگفتانگیزی برای پاسخ به پیچیدهترین اسرار علوم مدرن است که در آن جیم الخلیلی با تبحر انکارناپذیر خود در زمینه فیزیک کوانتوم به سادهسازی پارادوکسهای معروف مانند پارادوکس آشیل و لاکپشت، پارادوکس میله در انبار، پارادوکس دوقلوها، پارادوکس پدربزرگ و غیره میپردازد؛ در واقع دستهای از پارادوکسها در فیزیک وجود دارند که تقریباً همه آنها میتوانند با اندکی دانش علمی حل شوند و این پارادوکسها همانهایی هستند که موضوع این کتاباند.
گفتنی است پروفسور جیم الخلیلی، افسر عالی رتبه امپراتوری بریتانیا، فیزیکدان کوانتوم در دانشگاه سراسری و گوینده رادیو و تلویزیون است و به دلیل همکاریهای علمی برنده جایزه انجمن سلطنتی مایکل فارادی و مدال موسسه فیزیکی کلوین شده است. کتاب پارادوکس پنجمین اثر برجسته وی محسوب میشود.
ابتدا بیایید نگاه کوتاهی به یک پارادوکس در سطح منطقی بیندازیم تا روشن شود که نویسنده درباره چه چیزی نمیخواهد صحبت کند. این ادعای ساده را در نظر بگیرید «این اظهار یک دروغ است». نویسنده وقتی برای بار اول این جمله را خواند شاید تصور کنید که خود کلمات به همان اندازه که باید، قابل درک هستند؛ اما به معنی آنها فکر کنید؛ وقتی با دقت روی مفهوم این بیانیه کار کنید، یک پارادوکس منطقی آشکار میشود. واقعا پنج کلمه ساده میتواند باعث سردرد شما شوند. حتی ممکن است نوعی تفریح و خودش هم یک پارادوکس باشد و بی شک چیزی است که به شدت شما را مجبور میکند آن را برای خانواده و دوستانتان هم نقل کنید. ببینید این اظهار یک دروغ است؛ به شما میگوید که آگاهی دادن از اینکه خودش دروغ است، باید یک دروغ باشد؛ در نتیجه دیگر دروغ نیست؛ پس باید صحیح باشد.
از این پارادوکسها زیاد وجود دارد؛ اما این کتاب درباره آنها صحبت نمیکند و در عوض این کتاب درباره معماها و چیستانهای علمی مورد علاقه نویسنده است. همه آنها به پارادوکس معروفند؛ اما وقتی با دقت بررسی شوند و از زاویه درستی دیده شوند، دیگر پارادوکس به حساب نمیآیند با اینکه آنها در نگاه اول بسیار دور از عقل به نظر میرسند. اما همیشه آخر کار معلوم میشود برخی ملاحظات دقیق فیزیک نادیده گرفته شدهاند که وقتی به حساب آورده شوند یکی از اقداماتی را که پارادوکس بر آن بنا شده بود، ضربه فنی کرده و کل ساختارش را ویران کرد.
نویسنده در مقدمه کتابش آورده است؛ وقتی در فصل یک یا چند پارادوکس معروف که بدون نیاز به علم حل میشوند کیف کردیم، به سراغ نه پارادوکس منتخب در فیزیک میرویم و هرکدام را به صورت جداگانه بررسی میکنیم من آنها را افشا می کنم و توضیح میدهم که چطور پردهها کنار میروند تا استدلالهای نهفته که باعث سفسطه میشود، آشکار شود و میگویند که چرا در واقع اصلا مسئلهای وجود ندارد. همه آنها جالبند؛ چون منبع عقلانی برای برای فرار دارند فقط باید بدانید کجا را جستجو کنید و کجا پاشنه آشیل را بیابید که این میتواند با بررسی دقیق و فهم بالاتری از دانش به دست آید تا آنجا که پارادوکس دیگر پارادوکس نباشد.
نویسنده در گفتگویی که با ایندیپندنت داشته میگوید: «خوب ، از آنجا که معتقدیم طبیعت متناقض نیست، راهی که من میبینم این است که به نظر میرسد تناقض وجود دارد، این نشاندهنده آن است که در درک ما چه شکافی وجود دارد. بنابراین تمام پارادوکسهای کتاب و دنیای فیزیک در واقع فقط پارادوکسهایی هستند که رمز و رازهای آنها حل میشوند.»
کتاب «پارادوکس؛ نه ابهام بزرگ در فیزیک» در 256 صفحه به قیمت 52 هزار تومان، بهار امسال از سوی انتشارات سبزان راهی بازار کتاب شد.
نظر شما