اما آیا هدف از زیستن آن بوده است که ما رنج نهادینه‌شده در زندگی را تحمل کنیم و بعد از اتمام طول دوران زندگی، بدون دستاوردی زندگی را بدرود بگوییم؟ بی شک پاسخ این سوال، «خیر» است. بیایید از منظر علم به معنای زندگی بنگریم در واقع می‌خواهیم بدانیم علم چه پاسخی برای رنج‌های آدمی دارد.
این پرسشی بود که ویکتور فرانکل به طور دقیق در کتاب «انسان در جستجوی معنا» داد و با استدلال‌های دقیق منطقی‌زیستن را برای زندگی انتخاب کرد. اساس معنادرمانی جستجوی معنا در زندگی در سخت‌ترین شرایط است. به گمان فرانکل زندگی هرقدر هم که سخت و طاقت‌فرسا باشد؛ اما باز می توان معنایی در آن یافت که زندگی را باارزش کند. از نظر ویکتور فرانکل نفس زندگی باارزش بوده و هیچ‌چیزی نمی‌تواند جای زیستن را بگیرد. آنچه فرانکل می گوید، تبعات فلسفی بسیاری دارد. هیچ‌کس نمی‌تواند به دلیل اعتقادی و بینش متفاوت جان دیگری را بگیرد؛ چون هیچ اعتقادی برتر از زیستن نبوده و همین بزرگترین معنای زیستن است.
کتاب «آری به زندگی» دیگر اثر فرانکل است که ترجمه این اثر، سه مقدمه و پيشگفتار يا ديباچه دارد. يكی به قلم خود مترجم، ضحی حسينی‌نصر (كه خود دانش‌آموخته روانشناسیّ است) و ديگری به قلم دكتر عبدالرضا ناصرمقدسی از پژوهشگران مركز تحقيقات اِم اس بيمارستان سينا. به گفته دکتر یاسمن فرزان (فیزیکدان) اين دو مقدمه -كه از ديد دو ايرانی معاصر با تجارب ناب نوشته شده‌اند- به اندازه خود كتاب و حرف‌های فرانكل آموزنده و جذاب است.
وی در گفتگو با خبرنگار (ایبنا) درباره این اثر می گوید؛ «کتاب تحسین‌شده «آری به زندگی؛ در کشاکش ناملایمات» دربردارنده گفتارهای ویکتور فرانکل، روانپزشک مشهور اتریشی است. فرانکل به امید ارائه تجربیات و دریافت‌هایش به عموم مردم روزهای سخت تبعید را تاب می‌آورد. او -که در طول زندگی پرمشقت‌اش رنج‌های طاقت‌فرسایی را متحمل شد- در این کتاب از «معنا»ی نهفته در «رنج»های انسان سخن می‌گوید.»
وی معتقد است؛ «به باور فرانکل لذت، به خودی خود هرگز به زندگی انسان معنا نمی‌بخشد. زندگی، فرصت محدودی است که در اختیار داریم؛ هدیه‌ای که در برابر هر لحظه از آن مسئولیتی خطیر بر دوش داریم. بسیاری از مردم فرانکل را با کتاب معروف «انسان در جستجوی معنا» می‌شناسند. اینک کتاب دیگری از او در دنیا در دسترس عموم قرار گرفته است.»
به گفته این مترجم، کتاب، شامل سخنرانی‌هایی است که فرانکل حدود یازده ماه پس از آزادی‌اش از اردوگاه‌‌های کار اجباری آلمان ایراد کرده است. سخنرانی‌های در باب معنا و ارزش زندگی که دو فصل اول کتاب به آن اختصاص یافته است. فصل آخر با عنوان «آزمایش حیاتی» بیش از دو بخش پیشین دربردارنده‌ی تجربه‌ی زیسته فرانکل از اردوگاه کار اجباری است.
گفتنی است، این گفتارها تا پیش از این هرگز به زبان انگلیسی برگردانده نشده بود تا اینکه بهار سال گذشته (2020 م.) ناشری به نام بلتس «آری به زندگی» را -که برای نیم‌قرن به دست فراموشی سپرده شده بود- پیدا کرده و آن را برای اولین بار به زبان انگلیسی منتشر کرد. کتاب «آری به زندگی: در کشاکش ناملایمات» تا پیش‌از سال 2020 م. به زبان انگلیسی منتشر نشده بود.
رای به زندگی؟ آری
حسینی نصر می‌گوید؛ «فرانکل مدت سه سال (1942- 1945 م.) از عمرش را در چهار اردوگاه کار اجباری سپری کرد. زمانی که آزاد شد، متوجه مرگ تیلی (همسرش)، پدر، مادر و برادرش شد. آن‌طور که خود او در یکی از نوشته‌هایش اشاره می‌کند، این فقدان‌ها او را در وضعیتی «بسیار نزدیک به خودکشی» قرار داده بود. با این‌حال او برخلاف بسیاری از دوستانش -که پس از آزادی به مکان‌های دیگر مهاجرت کرده بودند- محل تولد خود یعنی وین را برای اقامت انتخاب می‌کند و در سمت ریاست بخش نورولوژی پلی‌کلینیک آنجا بی‌وقفه مشغول به کار می‌شود.» به گفته این مترجم؛ نکته مهمی که درباره این کتاب باید در نظر داشت، این است که فرانکل سخنی بر زبان نرانده که کارکرد آن ناآزموده باشد. با استناد به مقدمه دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی با عنوان «در ستایش زندگی»، فرانکل که خود بدترین رنج‌ها را تحمل کرده است، با جست‌وجوی معنا در میانه نابودی و تباهی، توانسته به زندگی رنج‌آور خود در کشتارگاه‌های آشویتس و داخائو ادامه دهد و بعد همانند پیامبری برخاسته از میان خاکستر، بشریت را به جست‌وجوی معنا در بدترین شرایط زندگی دعوت کند. معنایی که حاصل زندگی بوده و تا زندگی هست، تلاش برای ادامه‌دادن آن نیز باید ادامه یابد. اگر غیر از این بود، آن فضای خردکننده آشویتس چیزی برای ویکتور فرانکل باقی نمی‌گذاشت.
ویکتور فرانکل با تجربه‌های گران‌بهایی که از شرایط خردکننده و زندگی در فضای رعب و وحشت بی‌انتها داشت، دست به تکوین روش درمانی جدیدی با نام معنادرمانی زد. حسینی نصر در این باره معتقد است؛ «اساس معنادرمانی، جست‌وجوی معنا در زندگی در سخت‌ترین شرایط است. به گمان وی زندگی هرقدر هم که سخت و طاقت‌فرسا باشد؛ اما باز می‌توان معنایی در آن یافت که زندگی را باارزش کند. ازنظر ویکتور فرانکل ذات زندگی با ارزش بوده و هیچ‌چیز نمی‌تواند جای زیستن را بگیرد. آنچه فرانکل می‌گوید تبعات فلسفی بسیاری دارد. هیچ‌کس نمی‌تواند به دلیل اعتقاد یا بینش متفاوت، جان دیگری را بگیرد چون هیچ اعتقادی برتر از زیستن نبوده و همین بزرگترین معنای زیستن است.»
گفتنی است این اثر در 176 صفحه از سوی انتشارات گوتنبرگ در اردیبهشت ماه سال جاری روانه بازار نشر شد.
نظر شما