به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مدتی است که انجمن‌های صنفی با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌توانند به صورت کشوری فعالیت داشته باشند. اولین انجمن صنفی که توانسته حوزه جغرافیایی فعالیت‌های خود را کشوری کند، انجمن صنفی ویراستاران بوده است.
 
این موضوع بهانه‌ای شد تا با دبیر انجمن، مهناز مقدسی، گفت‌وگویی داشته باشیم و درباره روند کار و جایگاه کشوری و برنامه‌هایشان بیشتر بدانیم، مقدسی در این مصاحبه با تاکید بر اینکه از این پس هر جای کشور که ویراستاری باشد، می‌تواند به این انجمن متصل شود و در برنامه‌های آموزشی و پژوهشی و یافتن کسب‌وکار حضور داشته باشد، بر ضرورت سوق دادن کسب‌وکار در این حوزه از پایتخت به شهرهای دیگر تاکید کرد.
 
شنیدیم که انجمن صنفی کارگری ویراستاران حوزه جغرافیایی خود را به کشوری تغییر داده و مراحل اداری آن را نیز به نتیجه رسانده است، کمی درباره این روند برایمان بگویید.
بله.. ما از سال گذشته که قرار شد انجمن‌های حوزه فرهنگ، هنر و رسانه، طبق ضوابطی دیگر و با تأیید دو وزارتخانه تعاون، کار و رفاه اجتماعی و فرهنگ و ارشاد اسلامی، کشوری بشوند، کارهای خود را آغاز کردیم. به علت محدودیت‌ها ناشی از بیماری کوید-19 و نبود امکان برگزاری مجمع حضوری تا اردیبهشت ماه امسال کارمان به تعویق افتاد تا اینکه مجوز برگزاری مجامع به صورت برخط (آنلاین) صادر شد و خوشبختانه با وجود مشکلات متعدد سامانه و اینترنت توانستیم با حضور حداکثر اعضای انجمن مجمع را برگزار کنیم. البته باز هم روند کارهای اداری به علت تعطیلی‌های ارگان‌های مرتبط با کندی پیش رفت تا اینکه مجوز کشوری ما در اواسط ماه گذشته صادر شد و با شماره ثبت جدید و عنوان مختصر شده «انجمن صنفی ویراستاران» به انجمن کشوری تغییر پیدا کردیم. بعد از سال‌ها، بالاخره ویراستاران نه تنها صاحب صنف شدند بلکه اکنون صنفی کشوری دارند.
 
دیگر انجمن‌های زیر نظر وزارت کار هم برای این کار اقدام کرده‌اند؟
تا جایی که من اطلاع دارم چند انجمن دیگر نیز تا مرحله تصویب اساسنامه پیش رفته‌اند، اما انجمن ما اولین انجمن صنفی است که تغییر وضعیت داد و از شهر تهران به کشوری ارتقا پیدا کرد و ما اولین انجمنی بودیم که توانستیم این مجوز را بگیریم.
 
کشوری شدن برای انجمن ویراستاران چه محاسنی دارد؟
کشوری شدن این انجمن چند دستاورد مهم دارد؛ نخست اینکه طبق دستورالعملی که برای انجمن‌های فرهنگ، هنر و رسانه تدوین شده است، در صورتی که پنج انجمن همگن (از نظر همسویی نوعِ فعالیت) مجوز کشوری بگیرند، می‌تواند با هم «کانون فراگیر» را تأسیس کنند که این قدم مهمی برای انجمن‌های حوزه نشر است و تاکنون چنین امکانی وجود نداشته و اگر به این مرحله برسیم، باید انتظار اتفاقات خوبی را داشته باشیم؛ اما مهم‌ترین دستاورد ما ارتباطمان با فعالان نشر و ویرایش در کل کشور است، یعنی هر جای این کشور که ویراستاری باشد، می‌تواند به این انجمن متصل شود و در برنامه‌های آموزشی و پژوهشی و یافتن کسب‌وکار حضور داشته باشد؛ البته به برکت اینترنت و فضاهای مجازی. البته به صورت تفصیلی در شماره جدید خبرنامه انجمن چگونگی کشوری شدن انجمن را بیان کرده‌ایم.
 
انجمن برای کسب و کار ویراستاران خارج از پایتخت چه برنامه‌ای دارد، با توجه به اینکه فعالیت‌های نشر با رکود مواجه است؟
در خبرها و گفت‌وگوهایی که از سه سال پیش درگرفت، گروهی از فعالیت‌های فرهنگی، با همکاری وزارت ارشاد و وزارت کار، در زمره مشاغل خانگی قرار گرفت، از جمله ترجمه، ویرایش، نویسندگی، کارهای گرافیکی، فعالیت‌های نرم‌افزاری و بسیاری دیگر از مشاغل که به زعم این دو وزارت‌خانه می‌‌توانند در منزل کسب‌وکاری داشته باشند. وقتی موضوع را پیگیری کردیم دریافتیم که حتی جهاد دانشگاهی نیز به این طرح پیوسته است تا با برگزاری آزمون، ویراستارانی از چندین شهر و استان را جذب کند که در ویرایش مقالات علمی و پژوهشی ترجمه شده از انگلیسی به فارسی یا بالعکس همکاری کنند و جهاد دانشگاهی درصدد است محیطی برای کسب‌وکار آنان فراهم آورد. موضوع مهم‌تر اینکه بودجه‌ای نیز برای دادن وام به ویراستاران در دو وزارت‌خانه تخصیص داده شده بود که آنان بتوانند با گرفتن این وام ابزار اولیه مثل رایانه، پرینتر و اینترنت پرسرعت برای خود تهیه کنند و در منزل خود فعالیت کنند و اشتغال آنان بلامانع باشد؛ که البته این طرح در مقطع تخصیص وام باقی ماند و نشیندم که کسی وام آن را دریافت کرده باشد.
قصد ما هم این بوده است که تمرکز کسب‌وکار را از پایتخت به شهرهای دیگر سوق دهیم. در کلاس‌هایمان دیده‌ایم که توانمندی‌های قابل تحسینی در میان جوانان شهرهای دیگر هست که در کلاس‌ها یا همکاری (عضویت) این توانایی را شناسایی کردیم و برای دادن کار ویرایش، یا معرفی آنان به ناشران و پدیدآورندگان، و نیز تشویق آنان به نوشتن انواع مقاله و معرفی کتاب برای درج در مطبوعات تهران اقدام کرده‌ایم.
 
اما آیا فقط این سه ابزار برای ویراستاران کافی است؟
فکر کنم با طرح جدید «صیانت از حقوق کاربران» باید بگوییم دو ابزار! انجمن صنفی ویراستاران از ابتدای تأسیس تلاش کرده که ویراستارـ پژوهشگر پرورش بدهد و آنان را برای کارهای پژوهشی آماده کند. می‌دانید که ما در سال‌های اخیر با انبوهی نوشته‌های کم محتوا، بی‌محتوا، رونویسی‌های شتاب‌زده و خطاهای اطلاعاتی مواجه‌‌ایم، موضوعی که استادان دانشگاه‌ها و اهالی قلم نیز به این امر معترف‌اند. همین مشکلات اگر از دید ناشر دور بماند، مسئولیت بر ویراستار است که هم به پدیدآورنده (مترجم و نویسنده) و هم به ناشر این مشکلات را اطلاع بدهد. تشخیص اینکه متنی خطای اطلاعاتی دارد و از منابع درست یا نادرستی رونویسی شده، ارجاعاتش اشتباه است، پانویس‌های توضیحی لازم را ندارد، نشانی منابع را درست نداده، ضبط اسامی آن خطاست، فقط از طریق پژوهش ممکن است که مهم‌ترین راه پژوهش در سال‌های اخیر، فقط از طریق اینترنت و جست‌وجو در وبگاه‌های معتبر جهانی مثل دانشگاه‌ها، مراکز فرهنگی، کتابخانه‌های معتبر ممکن بوده است. اگر موضوع محدودیت استفاده از اینترنت جدی بشود ما با پس‌رفت دیگری در حوزه پژوهش مواجه خواهیم شد. علاوه بر آن، ارتباطمان با عزیزان شهرستانی که به صورت برخط در جلسات و کلاس‌هایمان حضور پیدا می‌کنند با دشواری مواجه خواهد شد. همین امسال نیز برای داشتن سامانه‌ای بدون مشکل که قطع نشود و بتواند کلاس‌ها را ضبط کند و.... با گرفتاری مواجه بودیم. سپردن کارها به ویراستاران و گرفتن کار از آنان از طریق فضاهای گوگل و جی‌میل و یاهو بوده است و حتی فضاهای واتساپ، تلگرام، اینستاگرام، فرصتی برای ارتباطمان با صنف ویراستاران و اعضایمان در سراسر کشور بوده که اگر این امکان را از دست بدهیم شاید کشوری شدنمان کارگشا نباشد و حتی نتوانیم برای رونق کارهای این صنف کاری کنیم. متأسفانه یک دلخوشی که می‌آید در پی آن یک مانع پدیدار می‌شود که حیرت‌زده می‌شویم و امیدمان را از دست می‌دهیم. به عبارتی، حکایت از چاله به چاه افتادن را پیش خواهد کشید.
 
به جز مشکل ارتباط با اعضا از طریق اینترنت و فراهم کردن کسب‌و‌کار برای آنان چه مشکل دیگری در انجمن دارید؟
باید بگویم همین یک مشکل ما را بس! البته که مشکلات دیگری هم داریم. وقتی برای کشوری شدن ما تصمیم‌گرفته شد، خوشحال بودیم که راهی برایمان باز شده، اما حالا که کشوری شده‌‌ایم حس می‌کنیم در برهوتی بدون قطب‌نما رها شدیم که برای پیدا کردن راه شمال و جنوب با مشکل مواجهیم. هزینه‌های کلانی که برای همین برگزاری مجمع مجازی و تصویب مدارک و ارسال آن برای ثبت شرکت‌ها و دادن پول‌هایی که هر روز تصاعدی بالا می‌رود تا تغییرات ما را در اداره ثبت به تأیید برساند، هزینه‌های روبه افزایش آگهی‌های روزنامه‌ها و نیرویی که گزارش‌های فصلی و سالیانه را ثبت و ضبط کند همان برهوتی است که در آن افتاده‌ایم. از طرفی، مجبور به اجرای تمام وظایف قانونی هستیم و از طرف دیگر، متولیانِ دادن مجوز به ما هیچ کمکی برای روی‌ پا ماندنمان نمی‌کنند. بارها رایزنی کرده‌ایم و هنوز به نتیجه نرسیده‌‌ایم. اگر از موانعی و مشکلاتمان بخواهم بگویم باید یک مصاحبه مفصل دیگری داشته باشیم تا به تک‌تک آنها اشاره کنم. اما این درددل انجمن ما نیست بلکه درددل همه انجمن‌هاست. ما برای اینکه در همان نقطه اول خودمان را نگه داریم دچار مشکل‌ایم و هر قدم که برمی‌داریم این مشکلات بیشتر می‌شود. مسائلی هم که از آسمان و زمین حادث می‌شود، قطع شدنی نیست. نمی‌خواهم با ناامیدی این گفت‌وگو را به پایان برسانم، می‌خواهم این اطمینان را بدهم که هیئت‌مدیره انجمن صنفی ویراستاران با تمام تلاش این انجمن را حفظ خواهد کرد و اگر همراهی و همکاری اعضای خود را بیشتر ببیند برای غلبه بر مشکلات مصصم‌تر خواهد بود.