به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) مراسم افتتاح «مرکز پژوهشی اسناد فرهنگی آسیا»، ارتقای گروه پژوهشی «مطالعات قرآنی» به «مرکز پژوهشی مطالعات علوم قرآنی» و رونمایی از دستاوردهای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی امروز صبح چهارشنبه 13 مرداد ماه با حضور غلامحسین رحیمی، معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، حسینعلی قبادی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و جمعی از اساتید برگزار شد.

حسینعلی قبادی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این مراسم گزارشی از فعالیت‌ها و دستاوردها ارائه کرد و افزود: امسال شاهد رتبه‌بندی پژوهشگاه‌های کشور بودیم و پژوهشگاه در این رتبه بندی‌ها پنج پله صعود کرد. البته اگر این شاخص‌ها دقیق‌تر و با کارکردهای علوم انسانی هماهنگ تر باشد ارتقا پژوهشگاه بیشتر خواهد بود. بنابراین در یک نظام ارزیابی دقیق‌تر ما صعود بیشتری خواهیم داشت.
 
او مولفه‌های اصلی پژوهشگاه را برشمرد و گفت: نخستین مولفه برنامه مداری و اتکا به اسناد بالادستی و التزام به آن در عمل است. محور دوم نگاه راهبردی کاربردی سازی است که علم نافع به ظهور برسد و ما در این زمینه بسیار پایبند بودیم و با منشور کاربردی سازی علوم انسانی سعی کردیم در این راستا حرکت کنیم. این سند ملی می‌تواند ثبت شود و کتاب آن هم امروز نشان می‌دهد علوم انسانی می‌تواند جامع محور و مردم مدار باشد.

قبادی با اشاره به محور بعدی مبنی بر نگاه دانایی محور و درون زا، حرکت بر مبنای خرد جمعی و توسعه مشورت و تعمیق نظام شورایی عنوان کرد: ترویجی سازی و مساله جامع مداری نیز محور دیگر مولفه‌های اصلی پژوهشگاه است. حرکت شبکه نخبگانی نیز یکی دیگر از این مولفه‌هاست؛ امروز سه هزار نفر از استادان و محققان کشور در شبکه نخبگانی در قالب شورای متون و شورای تحول حضور دارند و امروز 9 کتاب در بخش شورای متون از این شبکه نخبگانی و 25 کتاب هم در طرح اعتلا رونمایی می‌شود.

رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره مولفه کیفیت گرایی نیز توضیح داد: این محور موجب ارتقا داخلی و بین المللی پژوهشگاه شده است. ما تلاش کردیم عمق اثرگذاری فرهنگ ایرانی را بشناسیم و به آن عمل کنیم. تلاش کردیم تنها به دنبال کمی گرایی نباشیم و بسیار شاکریم با محدود کردن فعالیت‌های حوزه بین الملل همچنان موثر هستیم و کارگاه‌های ما به صورت مجازی برای دانشگاه‌های افغانستان برگزار می‌شود و این حرکت بسیار برای تمدن و فرهنگ ایرانی بسیار موثر است.

او با اشاره به توجه به پدیده نظارت ارزیابی به عنوان مولفه دیگر گفت: امروز برخی از طرح‌های پژوهشکده‌ها، شورای اعتلای علوم انسانی و کتاب «اتصال به ریشه و انطباق با زمان» که شعار مرحوم آیینه‌وند است نیز رونمایی می‌شود و امیدوارم این مسیر را بتوانیم ادامه بدهیم. همچنین امروز مرکز علوم قرآنی و مرکز اسناد آسیایی نیز افتتاح خواهد شد.

قبادی در بخش دیگری از سخنانش درباره فعالیت‌های بخش دانشنامه نگاری توضیحاتی داد و افزود: وقتی این پژوهشکده ملحق شد ابتدا سعی کردیم افزایش سرعت به نتیجه رساندن پروژه‌های دانشنامه را در دستور کار قرار دهیم و شاهد جهش در این زمینه بودیم. دانشنامه اقتصاد سرعت کمی داشت و 15 سال طول کشیده بود بنابراین با تغییر مدیریت دانشنامه اقتصاد به پایان رسید. همچنین ما تلاش کردیم برای دانشنامه‌ها فرصت سازی و ظرفیت سازی کنیم. این دانشنامه‌ها می‌تواند به دریای پژوهشگاه وصل شود و ظرفیت ایجاد کند. خوشبختانه امروز دانشنامه «جامعه شناسی معاصر» با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری با 300 میلیون تومان بودجه شکل گرفته و به دنبال توسعه این پروژه ها هستیم.
 
او در پایان درباره طرح اعتلای علوم انسانی هم گفت: این طرح یک رویداد مهم در تاریخ علوم انسانی ایران و مساله محور، راهگشا و پیوند دهنده میان نظر و عمل است. منابع درسی علوم انسانی با این طرح غنی، روزآمد، بومی، علمی و روشمند می‌شود. اساتید مرجعی در این طرح همکاری می‌کنند و امیدواریم این رویداد جریان ساز باشد.
 
رحیمی نیز در بخش دیگری از این مراسم طی سخنانی گفت: سوالی که همیشه مطرح بوده این است که چرا ابن سینا مکتوب پزشکی خود را قانون و مجموعه حکمی خود را شفا نام‌گذاری کرد؟ پاسخ این است که ابن سینا شفا واقعی را در حکمت می‌دانست.

او ادامه داد: مساله دوم این است که چرا حکمای ما حکمت را به نظری و عمل تقسیم کردند. این در حالی است که در حکمت نظری نیمی از طبیعیات علوم کاربردی به معنای امروزی ماست.

رحیمی گفت: پیش از این حدود هشتاد درصد دانشجویان پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی از رشته علوم انسانی بود. چون می‌گفتند علوم انسانی گچ و تخته می‌خواهد و این دو دانشگاه به دلیل شرایطی که دارند به رشته‌های کم هزینه می‌پردازند. در کنار این من همیشه می‌پرسیدم چرا انقدر علوم انسانی ما در دبیرستان جنبه نظری و توصیفی دارد و این میزان تئوری در آینده چه بازخوردی خواهد داشت؟ من معتقد بودم علوم طبیعی قوی در علوم انسانی دبیرستان لازم است.

او با بیان اینکه حکمای ما در قدیم بهتر علوم انسانی را می‌شناختند تا عالمان علوم جدید یادآور شد: البته امروز همه ما به دنبال پاسخگویی به نیاز هستیم اما حکمای ما در آن زمان بهتر متوجه شده بودند که علوم انسانی چه قدر موثر است. پژوهشگاه در این مسیر قدیم برداشته است و این جای تقدیر دارد.

رحیمی تاکید کرد: باید کاربردی کردن علوم انسانی با دقت دنبال شود و ذی نفعان هر پروژه‌ باید از قبل مشخص باشد به عبارت دیگر باید بر مبنای نیازها و درخواست‌هایی که وجود دارد پروژه طراحی شود. هر کتابی که شما می‌نویسید، اگر مقاله بین‌المللی و داخلی پشتش نباشد شالوده علمی را در آن مستقر نکردیم. محقق ابتدا کارش نوشتن کتاب نیست بلکه باید حاصل تحقیقات به صورت مقاله قابل ارزیابی باشد و بعد از تجمیع مقالات کتاب تدوین شود. بسیار مهم است که ما گزارش را کتاب می‌کنیم پشتوانه‌های تحقیقی آن را باید ذکر کنیم.

او در پایان گفت: ما باید بدانیم 5 سال دیگر رشته‌های علوم انسانی چه سرنوشتی خواهند داشت؟ ما در علوم پایه چنین رویکردی را دنبال کردیم و به دنبال این هستیم بدانیم در چه حوزه‌های خاصی می‌توانیم آن را تقویت کنیم. این تقویت هم بر اساس پاسخگویی به نیازها، حضور در جامعه بین المللی و ... است. باید بدانیم می‌خواهیم در آینده در جامعه‌شناسی، علوم قرآنی، علوم سیاسی و ... چه شویم. پژوهشگاه می‌تواند حوزه‌هایی را در علوم انسانی که نیاز به سرمایه گذاری و تقویت دارد مشخص کند و در نهایت برای این حوزه‌ها حمایت‌های لازم را به عمل آوریم.

رونمایی از سه دانشنامه جدید
آزیتا افراشی رئیس پژوهشکده دانشنامه‌نگاری نیز در این مراسم توضیحاتی را درباره روند تدوین سه دانشنامه جدید ارائه کرد و افزود: تدوین دانشنامه‌ها با سرعت در حال انجام است. همچنین کارگاه‌های درسگفتارهایی برای افغانستان حاصل فعالیت‌های پژوهشکده دانشنامه‌نگاری است و برگزاری کرسی های نظریه‌پردازی یکی دیگر از دستاوردهای ماست.
 
او ادامه داد: «دانشنامه علمی کاربردی» در سال 1396 آغاز به کار کرد و اکنون با 101 مدخل و 912 صفحه از آن رونمایی می‌شود. «دانشنامه آموزش عالی بخش نظام های آن» سال 1392 زیر نظر شورای علمی آغاز به کار کرد و اکنون مشتمل بر 71 مدخل و هزار صفحه است. «ترجمه دانشنامه مطالعات بین المللی ورزش» نیز در سال 1395 فعالیت خود را آغاز کرده و در 996 مدخل و 1652 صفحه سامان یافته است.
 
چاپ دو کتاب جدید درباره تاریخچه شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی
جان‌الله کریمی مطهر رئیس دبیرخانه شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی از فعالیت‌های این شورا گزارشی ارائه کرد و افزود: شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی به عنوان یک مرکز منحصر به فرد در نقد منابع علوم انسانی دانشگاه‌ها با رویکرد محصول گرایی فعالیت دارد. این شورا با مشارکت بیش از سه هزار نفر از اساتید، در 18 گروه تخصصی فعالیت دارد و در سال‌های اخیر فعالیت‌های مختلفی داشته و اکنون بیش از 250 اثر آن به ثمر رسیده است.
 
او افزود: اکنون تلاش کردیم با شرایط کرونایی خودمان را تطبیق دهیم به همین دلیل در سال گذشته، 400 کتاب ملی و 100 کتاب در گروه‌های 18 گانه مورد بررسی قرار گرفته و 350 یادداشت انتقادی و 250 مقاله علمی پژوهشی در شورا آماده شد. همچنین 12 شماره مجله منتشر شده و پژوهشنامه انتقادی در ارزیابی سال 99 رتبه الف را کسب کرده است. همچنین نشریه نقد که توسط هر یک از گروه‌ها منتشر می‌شد، روی سامانه دستاوردهای پژوهشی گروه‌ها در پژوهشگاه قابل دسترسی است.
 
کریمی مطهر گفت: امروز نیز 9 کتاب جدید شورا شامل درآمدی بر فلسفه معاصر غرب، فرهنگ و رشد اقتصادی، بازنمایی هویت از نگاه دیگری، نظریه انتخاب عمومی: بررسی انتقادی، تاریخ ادبیات روسیه برای دانشجویان ایرانی زبان و ادبیات روسی، مجموعه مقالات همایش روسیه و کشورهای مشترک المنافع، زبان عربی و هویت ایرانی و ... رونمایی می‌شود. 
 
او با اشاره به چاپ دو کتاب درباره کارنامه شورا توضیح داد: «کارکرد شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی از منظر مدیریت دانش و تجربه» و «نظری بر شبکه نخبگانی علوم انسانی» عناوین این دو کتاب است و هدف از انتشار آن این بوده که تاریخچه شورا به صورت مستند مکتوب شود. از سوی دیگر اغلب این کتاب‌ها پاسخگوی نیازهای مختلف رشته‌های علوم انسانی هستند چراکه در گذشته قالب کتاب‌ها در برخی از رشته‌ها ترجمه بوده اما این شورا با کمک شبکه نخبگانی و اساتید دانشگاه سعی کرده این کاستی‌ها را برطرف کند.
 
فروغ پارسا رئیس پژوهشکده علوم قرآنی نیز در پایان توضیحاتی را در این باره ارائه داد و گفت: بحث تاسیس پژوهشکده علوم قرآنی از سال 1393 کلید خورد و امروز 9 عضو هیئت علمی در 3 گروه جذب کردیم. طی هفت سال گذشته هر کدام از اعضا بیش از سه مقاله علمی و پژوهشی و کتاب تالیف کردند و بیش از 150 اقدام علمی داشتیم.