به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در ایلام، در این کتاب علاوه بر ترویج و احیاء زبان کردی (گویش کلهُری) به شرح و تفسیر اشعار شاکه و خان‌منصور) از شاعران بومی و پیشکسوت استان ایلام به روش تقسیم‌ بندی و بررسی تک‌تک ابیات از سه جنبه‌ ی واژه شناختی، معنی و زیباشناختی پرداخته شده است.
 
پیش از این کتاب‌های: «دیوان اشعار و زندگی‌نامه شاکه و خان‌منصور» (علی‌محمد سهراب نژاد در سال 79) و «دیوان کامل شاکه و خان‌منصور» (محمدعلی قاسمی با همکاری علیرضا خانی در سال 80) و تصحیح و ویرایش جدید در 200 صفحه توسط نشر باشور (1399) با این موضوع منتشر شده بودند که این کتاب سومین اثر و کامل‌ترین چاپ در این خصوص است.

مؤلف که خود از شاعران و پژوهشگران نام آشنای استان ایلام به شمار می‌رود، در تلاشی ارجمند و زمان‌بر به زیبایی‌ها و آرایه‌های ادبی هر بیت از این دیوان و نیز ضرب‌المثل‌ها، اصطلاحات و نام‌های منطقه کلهر و شهرستان ایوان در استان ایلام که در اشعار شاکه و خان منصور آمده پرداخته است.
 
شاکه و خان‌منصور، دو شاعر پیشکسوت در سده‌های گذشته در گویش کلهری به شمار می‌روند که اشعارشان چون دعای زیر لب، ورد زبان مادران و پیران و علاقه‌مندان به زبان کردی و گویش کلهری است و دوستدارانشان بسیاری از اشعار این دو شاعر را دنبال می‌کنند و آنها را از حفظ هستند.

«شاکه» و «خان‌منصور» دو تن از نوابغ ادبی غرب کشور هستند که شاید اگر اغراق نباشد شباهت‌ها و روابط معنوی شمس تبریزی و مولانا بر آنها اتلاق کنیم، سخنی به گزافه نباشد. این اثر فاخر می‌تواند به عنوان منبعی برای دانشجویان، پژوهشگران علاقه‌مندان به زبان کُردی و گویش کلهری باشد.

گردآوری، تدوین، شرح معانی، مقابله و ترجمه متون و مجموعه اشعار و آثار ادبیات شفاهی کاری طاقت‌فرسا، سنگین، زمانبر و تخصصی و دارای حساسیت‌ها و ظرافت‌های خاص بوده و به نظر می‌رسد مؤلفان از پسِ این خان سخت برآمده‌اند.

نشر «باشور» به عنوان ناشر تخصصی ادبیات کردی در ایلام، این کتاب را در 340 صفحه، به ویراستاری «محمد مرادی‌نصاری» و با طرح جلدی از «صلاح علمی‌زاده» در تیراژ 500 جلد و به قیمت 100 هزار تومان منتشر کرده است. کتاب از بخش‌های: سپاسنامه، مقدمه، مختصری از تاریخ کرد، کلهر و ایوان، زبان کردی و گویش‌های آن، رسم الخط کردی، زندگی‌نامه شاکه و خان‌منصور، دیوان شاکه و خان‌منصور و شرح و بررسی آن، اشعاری دیگر از شاکه و خان‌منصور، جداول و آمار و فهرست منابع و مآخذ تشکیل شده است.

در تالیف و تدوین این اثر، بهناز دلشاد همسر شاعر نقشی مهم و تخصصی ایفا کرده و بخشی از این اثر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اوست.
 

«علیرضا خانی» متولد سال 1348، شهرستان ایوان در استان ایلام است. او از شاعران فعال و توانای استان به شمار می‌رود. در سال 1372 در ایوان انجمن ادبی نیما را به همراهی تعدادی از شاعران دیگر راه‌اندازی کرد. تحصیلات عالی‌اش را با رشته زبان انگلیسی تا مقطع کارشناسی و در رشته ادبیات فارسی تا مقطع دکتری ادامه داد و هم اکنون در مراکز دانشگاهی استان تدریس می‌کند. او به دو زبان کردی و فارسی شعر می‌گوید و در حوزه ادبیات و تاریخ ادبیات تحقیق و پژوهش می‌کند. تحقیقات و پژوهش‌هایش کارآمد و تخصصی اش که به‌صورت مقالات علمی در مجلات علمی پژوهشی، جشنواره‌ها و کنگره‌های متعدد داخلی و خارجی ارائه شده است. این پژوهشگر با گردآوری اشعار، ضرب‌المثل‌ها و ادبیات عامه سعی کرده در راه حفظ و ترویج زبان و فرهنگ کردی کلهری گام بردارد.

علیرضا خانی کتاب‌هایی مثل «دیوان کردی کامل شاکه و خان‌منصور ایوانی» (انتشارات صلاح الدین ایوبی ارومیه)، ۱۳۷۹، تاریخ ادبیات کردستان در چند جلد پیوسته (آماده چاپ)، «ما به صبح می‌رسیم» (مجموعه‌ شعر) از انتشارات‌ اهل‌ قلم، ۱۳۷۶، «حرف‌ نزن» (مجموعه‌ شعر) از انتشارات عابد تهران، ۱۳۷۹، «اصطلاحات ادبی در سه زبان انگلیسی، فارسی و کردی» (آماده چاپ)، «نیشتمان» (مجموعه شعر کُردی)، رسم الخط کردی گویش کلهری، «اریوحان»، (مجموعه شعر فارسی) «دار، برنو، آتش»، گردآوری اشعار متقدم ایوان، «تاریخ مفصل ایوان»، اشعار فولکور کردی، ترجمه 30 ماده‌ای حقوق بشر به زبان کردی، ترجمه داستان کوتاه «متهم» اثر: آنتوان چخوف به زبان کردی، ترجمه داستان کوتاه «گردنبند» اثر: گی دو مو پاسان به زبان کردی، ترجمه داستان کوتاه «یک آدم چقدر زمین می‌خواهد؟» اثر: لئو تولستوی، ترجمه بعضی از اشعار شیرکو بیکس (شاعر بزرگ کردستان عراق) به زبان فارسی و ترجمه «مسخ» شاهکار فرانتس کافکا به زبان کردی را در سابقه ادبی خود دارد.

یادآوری می‌شود، گفت‌وگوی تفصیلی «ایبنا» با این شاعر درباره کتاب اخیرش به زودی منتشر خواهد شد.