«واژهی نمایشنامه از لغت فرانسویِ pièce de théâtre گرفته شده و گاهی با واژههای «پیاِس» یا «تئاترنوشت» هم از آن یاد میشود. این واژه متنی را شامل میشود که بتوان آن را برای اجرای یک نمایش استفاده کرد. نمایشنامه داستانی است که به منظور اجرای گفتاری و نمایشی بر صحنه تئاتر نوشته میشود. تاریخچه نمایشنامهنویسی به تراژدیهای دوران یونان باستان برمیگردد و از آن زمان در قومیتها و فرهنگهای گوناگون با اشکال متفاوتی از نمایشنامه روبهرو بودهایم. مانند نمایشنامه برای اجرای سربسته، روباز، نمایشنامه تکراوی (نقالی)، نمایشنامهی خلقالساعه (فیالبداهه) مانند روحوضی و...از نظر محتوایی هم میتوانیم گونههایی چون: «کمدی، درام، ملودرام،تراژدی، طنز، هجو، لغو و...» را برای یک نمایشنامه در نظر بگیریم.»
یکی از قالبهای ادبی که در استان ایلام کمتر مورد توجه و اقبال مؤلفان و ناشران قرار گرفته، نمایشنامه است. مهمترین و اصلیترین بخش هر نمایش، «متن» است که به عنوان چهارچوب اصلی و شاکله اجرایی و مسیر حرکت بازیگران و سایر عوامل از آن یاد میشود. هر چقدر متن، قویتر و حرفهایتر نوشته شود و کارگردانی تخصصی انجام و بازیگران توانا و حرفهای انتخاب شوند، نمایش در ذهن و حافظهی بیننده و مخاطب ماندگارتر خواهد شد.
در استان ایلام، کارگردانان جدی و قوی فعالیت میکنند که آثارشان در جشنوارههای مختلف مورد توجه و اقبال عمومی و داوران قرار گرفته و جوایز متعددی هم کسب کردهاند. کارگردانانی که با طراحی و ساخت نمایش در محتوا و موضوعات مختلف، توانستهاند مسیر نگاه منتفدان و مخاطبان را به سمت و سوی تئاتر این استان بکشانند.
اگر به قالبهای نوشتاری منتشرشده در استان ایلام نگاهی کوتاه بیندازیم قالبهای شعر فارسی و کردی، داستان کوتاه و بلند، ادبیات و پژوهش دفاع مقدس، آثار دانشگاهی، کودک و نوجوان و ادبیات شفاهی در اولویت قرار دارند و شوربختانه قالب نمایشنامه در جایگاه آخر قرار دارد. دلایل و آسیبشناسی کمتوجهی به انتشار قالب نمایشنامه به مجال دیگر و با حضور ناشران، مؤلفان و کارگردانان موکول میکنیم.
در بخش متون نمایشی شاهد آثار اندکی هستیم که از استقبال کمّی برخوردار است و اغلب نمایشهایی که اجرا میشود، متنشان از منابع مختلف انتخاب میشود و گاه کارگردان آن را مینویسد. نگارش متون نمایشی، هنری ادبی تخصصی است و ضروری است تا نمایشنامهنویسان و مؤلفان ایلامی نسبت به انتشار متون نمایشی اهتمام بیشتری داشته باشند.
در این سالها واحد انجمن هنرهای نمایشی ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و نیز حوزه هنری، تلاشهایی در راستای تولید و آفرینش متون نمایشی انجام دادهاند. همین کتاب تاره منتشرشده حاصل تلاش واحد نمایش حوزه هنری است. به تازگی فراخوان دومین جشنواره نمایشنامهنویسی «جامک» ازسوی حوزه در راستای تقویت و توسعه ادبیات نمایشی و شناساندن نمایشنامهنویسان استان و تولید آثار فاخر، منتشر شده و محمد محمدیان شمالی با حکم محمدعلی قاسمی، رییس حوزه هنری استان بهعنوان دبیر اجرایی این جشنواره معرفی شده و میتوان امیدوار بود که چراغ نمایشنامهنویسی در استان همچنان روشن است و انتشار مجموعه دوم به عنوان خروجی این جشنواره، بتواند فقر کمّی متون نمایشی را در استان کم کند.
این کتاب در شمارگان 700 جلد در 68 صفحه و به قیمت 50 هزار تومان از سوی انتشارات «جوهر حیات» با حمایت حوزه هنری استان چاپ و منتشر شده است. بهتر بود که در آغاز کتاب توسط گردآورنده، یا یکی از پیشکسوتان هنر نمایش در استان، مقدمهای نوشته میشد و نیز نویسندگان هر متن به صورت کوتاه معرفی میشدند.
در این کتاب، نمایشنامههای «رؤیایی برای نفت کشها» نوشته زهرا چراغی، «فصل مجهول» نوشته احمد غلامی، «نامههای که باد میخواند» نوشته محمد اسماعیل بیگی (با استفاده از داستانهای کوتاه محمدصادق چناری) و «این خانه نفروشی است» نوشته علی شکری (بر اساس طرحی از افسانه محمدی) به چاپ رسیده است.
«محمد محمدیانشمالی» گردآورنده این نمایشنامهها و تدوینگر این کتاب، متولد 1363 علاوه بر بازیگری در نمایشهای مختلف و کسب مقامهای برتر در جشنوارههای تئاتر، کارگردانی چند اثر را نیز بر عهده داشته است. او هم اکنون مسئول واحد نمایش حوزه هنری ایلام و سخنگوی شرکت توزیع نیروی برق ایلام است.
یادآوری میشود، خبرنگار ایبنا در ایلام در این راستا مجموعه گفتوگوهایی با مؤلفان و کارگردانان و تعدادی از ناشران ایلامی انجام داده که بهزودی منتشر خواهد شد.
نظر شما