به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، لوح باستانی گیلگمش سرانجام پس از سه دهه به عراق بازگشت تا دوباره در موزه ملی عراق به نمایش درآید. این لوح 30 سال پیش از عراق سرقت شده بود و در سال 2003 به آمریکا قاچاق و به یک موسسه آثار هنری و عتیقه آمریکایی به اسم هابی لابی فروخته شده بود. این لوح تاریخی سرانجام در سال 2003 در موزه انجیل واشنگتن به نمایش درآمد؛ اتفاقی که واکنش ماموران امنیتی آمریکا را در پی داشت. آن‌ها سرانجام توانستند در سال 2019 این شیء تاریخی باارزش را ضبط کنند و حالا بعد از 2 سال به عراق بازگردانند. این اتفاق بزرگ در حالی رقم خورد که تا سال‌های گذشته عملا چنین اتفاقی غیرممکن بود؛ زیرا بازار سیاه عتیقه بسیار پرسود است و افراد قدرتمندی در آن حضور دارند که به‌راحتی با جعل اسناد و مدارک مانع چنین اتفاقی می‌شوند.

این لوح سفالی تاریخی یکی از 12 لوحی است که در سال 1853 و در جریان کاوش در کتابخانه آشور بانیپال یافت شد و ارزش آن چیزی معادل یک میلیون و هفتصد هزار دلار است؛ مبلغ قابل توجهی که باعث دزدیده شدن این لوح شده بود. بازگشت این لوح تاریخی اگرچه اتفاقی بسیار خوشحال‌کننده است؛ اما تنها یکی از 7هزار شیء تاریخی بود که از عراق سرقت شده است.   

بغداد بی‌شک یکی از کهن‌ترین شهرها است که میراث دار بیش از 9هزار سال تمدن بشری است. شهر هزار و یک شب پس از آن که در اوایل قرن بیستم به‌طور رسمی پایتخت عراق شد، میزبان بسیاری از آثار کهن بشری شد. هجوم باستان‌شناسان اروپایی و آمریکایی در اواخر قرن نوزدهم به بین‌النهرین و کاوش در مناطق باستانی بین‌النهرین خیلی زود مقامات دولت تازه تاسیس کشور عراق را بر آن داشت تا برای جلوگیری از سرقت و خروج اشیای باستانی موزه‌ای با تشکیلات مرتب و منظم در بغداد شکل بدهند تا همچنان این آثار گرانقدر بشری از تمدن‌هایی چون سومر، آشور، بابل، ایلام و ایران پاسداری کنند. 

این اتفاق در ادامه باعث شد تا بارها و بارها در گذر زمان به دلیل یافته‌های جدید باستان‌شناسی و بیشتر شدن تعداد آثار یافت شده، این موزه گسترش یابد، اما نبود آرامش سیاسی در عراق و جنگ‌های داخلی و خارجی متعدد در این کشور بار ها باعث شده تا آثار باستانی بسیاری نابود و یا سرقت شوند، در این میان اما 2 رویداد از همه موارد سهمگین‌تر بود و ضربه زیادی به آثار باستانی عراق وارد کرد.

نخستین آن به سال 2001 و هم‌زمان با هجوم نیروهای آمریکایی به عراق باز می‌گردد، ارتش بعثی عراق یکی از مراکز مقاومتی خود را به موزه ها منتقل کرده بود و در نتیجه خطر زیادی این آثار را تهدید می‌کرد، اما پس از شکست صدام و تسلط آمریکایی‌ها بر عراق هیچ کدام از مسئولان آمریکایی به آثار باستانی این کشور توجهی نکردند، در ابتدای کار بارها از آمریکایی‌ها تقاضا داشتند که به محافظت از موزه‌ها بپردازند؛ اما با پاسخی مبنی بر آن که در این خصوص دستوری دریافت نکرده‌ایم، روبه‌رو شدند.

در نتیجه با خالی شدن موزه از نیروهای امنیتی سیلی از دزدانی که حتی از اهمیت  این کالا باخبر نبودند، کالای زیادی را مورد سرقت قرار دادند، بیش از نیمی از موزه بغداد خالی شد و 15 هزار شیء به سرقت رفت. اتفاقی تلخ که واکنش های جهانی زیادی در پی داشت و حتی منجر به استعفای چند مقام بلندپایه آمریکایی دولت وقت شد. البته در این میان تعدادی از اشیای باارزش هم نجات پیدا کردند ، اشیایی که به دلیل جنگ اول خلیج فارس به پناهگاه‌های امن منتقل شده بودند. 

دومین اتفاق تلخی که بسیاری از آثار موزه‌های عراق را در معرض تهدید قرار داد، ظهور داعش بود؛ آن‌ها که از هیچ انسانیتی بهره نمی بردند بدون لحظه‌ای تامل آثار را با پتک های سنگین و مواد منفجره نابود می‌کردند. اتفاق تلخی که هیچ‌گاه از ذهن جهانیان پاک نخواهد شد؛ اما تلخ‌تر از همه این‌ها نابودی نزدیک به 100هزار لوح و شیء تاریخی بود که باستان‌شناسان آن‌ها را یافته و در انباره موزه قرار داشت، آثاری که هیچگاه از آن‌ها کپی‌برداری و یا عکس‌برداری نشده بود و هیچگاه هم ترجمه نشده بود. 

زکریا سیچن که یکی از نویسندگان آثاری چون آنانوکی‌ها و فضانوردان باستانی است، خود از جمله باستان‌شناسانی بود که از نزدیک این آثار را دیده بود و تنها موفق به ترجمه تعدادی از آن‌ها شده بود. او در مقدمه کتاب‌هایش بارها به الواحی که بدون ترجمه در انبارها خاک می‌خورند و یا به خاطر برخی اتفاق‌ها نابود شده‌اند اشاره کرده است. 

گیلگمش که کهن‌ترین اثر حماسی تاریخ بشر و اولین نوع خودش است به 3 هزار پیش از میلاد مسیح تعلق دارد ، یعنی چیزی نزدیک به 5 هزار سال پیش، این کتیبه شرح دهنده نخستین داستان حماسی بشر است و تنها یکی از از الواح یافت شده و ترجمه شده متطقه بین‌النهرین است. 

قطعا در میان این الواح ترجمه نشده‌ای که دیگر حالا وجود خارجی ندارند و یا توسط قاچاقچیان دست به دست می‌شود موارد مشابه زیادی بوده است که هر کدام می‌تواند تاریخ و شناخت بشری را زیر و رو کنند. در سال‌های گذشته بسیاری از نویسندگان و پژوهشگران در مقالات و کتب مختلف به آثار دزدیده شده از موزه بغداد و آثار ارزشمندی که دیگر نیستند پرداخته‌اند.