خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در ایلام - مهدی آرمانی: مجموعه غزل «دەنگ ئاو و دەم ماسی» سروده «امید ظاهری» نخستین مجموعه از سروده‌های این شاعر است که نشر باشور با حمایت حوزه هنری استان ایلام، آن را در تیراژ 500 جلد به همراه لوح فشرده منتشر کرده است.

امید ظاهری از شاعران جوان ایلامی است که نزدیک به یک دهه است که در کانون ادبی «هانا» فعالیت دارد و مدتی است که اجرای جلسات هفتگی این کانون ادبی را بر عهده دارد.

درونمایه اشعار «دەنگ ئاو و دەم ماسی» عاشقانه است؛ اگرچه در پاره‌ای از بیت‌ها، شاعر کوشیده نگاهی فراتر از تغزل داشته باشد و مفاهیم پیرامونی خود را از دریچه‌ای دیگر به تصویر بکشد.

عنوان مجموعه «دەنگ ئاو و دەم ماسی» برگرفته از نیم مصراعی از غزل‌های شاعر است؛ ترکیبی شاعرانه و عاشقانه که با تازگی هم همراه است. شاعر در این مجموعه در پرداخت ایده‌ها کوشیده زبان شعری خود را به زبان گفتار نزدیک کند و به نوعی زبان شعری متمایزی داشته باشد و با انتخاب واژه‌هایی که گاه در گفتگوی‌های روزمره به کار برده می‌شوند و استفاده از عبارات و تشبیهات دیگرگونه، سعی در داشتن سبک شعری منحصر به خود داشته است.

شاعر در مواردی از شگردها و تکنیک زبانی دیگر شاعران کُردی‌سرای متأخر، تاثیر پذیری داشته است. او با استفاده از اوزان آهنگین و استفاده از قافیه‌های درونی به موسیقی و غنای زبانی واژه‌ها افزوده و شاعر بیشتر از وزن‌های دوری استفاده کرده و تنوع وزنی کمتر در این مجموعه دیده می‌شود.

ظاهری با استفاده از زبان روان و گاه استفاده از واژه‌های «بانەجەو»، «مانێشت» «قەڵاقیران» و «شاباد» سعی در بومی سازی فضای شعرها داشته و در این میان می‌توان به عبارات کنایی «تێوڵ ناشتم» و «قەسر و بار» و «شاباد و قەن» اشاره کرد و رد پای لهجه ایلی شاعر را در مجموعه می‌توان مشاهده کرد.

شاعر در پاره‌ای از بیت‌ها با استفاده از ظرفیت طنزآمیز عبارات به شیرینی ابیات افزوده است:
نسار تِ باخ بەرین، تف ت واران شرین
تفد دە نەخش تێوڵم، ئێ خوەرەتاو خالیە
پیرە ژنێ دینە ک هە وڕینە‌ها لەوەر قەوێ
لە ساف نان، دەس پەتی‌هاتگەسەو، لە ئیمەسە

در بیت دیگر در مصراع دوم به نظر می‌رسد شاعر در پرداخت ایده مدنظر خود که گویا اشاره‌ای به دوران کودکی و خردسالی بوده، چندان کامیاب نبوده است:
ئەر لە زەمانێگەو نەۊەم، لەو ساوە تێوڵ ناشتم
یەێ گڕ هچانێ دیمە خەو، وەختێ ک سێوڵ ناشتم
 
شاعر به ضرورت هم‌قافیه بودن «سێوڵ» و «تێوڵ» از این واژه استفاده کرده است. در بیتی دیگر شاعر به جای واژه «وەتێ» به جای «وەختێ» شکل رایج آن استفاده کرده، شاید شاعر به ضرورت وزن این واژه به کار برده است.
دنێا وەتێ هۊر ت کەم دی فریە تامە وە خودا
تام ڕح بنیاێم سەونزە دە نامە وە خودا

ظاهری، در پرداختن ایده‌ها، در پاره‌ای از شعر اندوه پنهان دارد و فضای شعرها اندکی به تیرگی گراییده است:
بیل ک یەێ دەم بسزم، هەێ چنە حاڵێ بێشترە
دِرِس ک هشکم، کەم کەم لەشم زخاڵێ بێشترە
ئەو دۊەتەمە ک دڵ خوەشە گووش لە قسیەێ تەکنن
ئەمان لە ئێرە دەمتەقەێ چەوەێل کاڵێ بێشترە
ت پسا گوڵوەنی تەنکێ لە پایزێ
م پسا ئەور کوت دوڕ نام سەردەوا
 
در اکثر غزل‌ها شاعر از ردیف به موازات قافیه استفاده کرده و در غزل شماره ۲٥ انتخاب واژه «ماشینی» به عنوان ردیف سعی در نوآوری داشته که در اکثر بیت‌ها ردیف نتوانسته در خدمت قافیه و مفهوم بیت باشد:
یەێ ڕاحەت ماشینی، یەێ خوەشاڵ ماشینی
یەێ عشق پڵاسیکی، وە کژاڵ ماشینی

که به عنوان مطلع شعر از استحکام لازم از نظر مفهوم و معنایی که می‌تواند در ذهن مخاطب داشته باشد، بهره چندانی ندارد و در بیت:
ڕپ ڕپ دڵ م وڵ کوت، تپ تپ قول م گڵ کوت
ژین هە ئێ خیاوانەس، وە ڕواڵ ماشینی
که تکرار اسم صوت‌های ڕپ ڕپ، تپ تپ مصرع را با سکته‌های زبانی همراه کرده و در تاثیر خوشایندی به لحاظ موسیقیایی، ناکام مانده و مصراع دوم هم کارکرد معنایی در تکمیل بیت به دنبال نداشته است.

«دەنگ ئاوو دەم ماسی» خالی از تصاویر و ظرایف ادبی نیست و با مرور این مجموعه می‌توان ابیاتی از این دست مشاهده کرد:
گوڵ خەنس ڕا خاترم، بڵبڵ خوەنس ڕا خاترم
وەختێ خەوەر لە جەرگ گوڵ، لە حاڵ بڵبڵ ناشتم

هامە خشتو ژێر مشتو ئەۊ وڵم کەێ یا گرێگەم
یەێ سەرە‌هامەڵ گژ خوەم، دەس وڵم کەێ پا گرێگەم

چەو وە چەو دۊدە ک دۊنم، پێشت خوەم نیەوگە ستۊنم
دێو سەختێ‌ها دەرۊنم، ئاخرێ یەێ جا گرێگەم

دۊەتێگم‌هامە سێ مانگان، ک وە دی ناتمە هێمان
ک دنیا کوڕ تووەێ زانم، هە دەێ ڕووژەێلە بێ زا چم

گیس ت ئەر بەیەو پڕێ قسیەل شاعرانەسە
چووپی گیس ت خوداێ ئەڵپەڕگەێ کوڕانەسە

هەنەێ ک دۊنمەت چمان باڵ گرم وە ئاسمان
هەنەێ ک نیەۊنمد چمان ئێوارەل جمانەسە
 
و بیت‌های فراوان دیگر از این جنس در مجموعه آمده است.
 
یا پرسەسە یا سۊرە لە هەر جارێگم
نامم شلخە هەڵکەدەوە شارێگم
م سادە نییم، سادە وە لاێەو رەد بووم
ئەر بۊنمەێەو، پێچمێەو، مارێگم

از دیگر شعرهای زیبای مجموعه می‌توان به شعر شماره دو اشاره کرد که از لطافت زبانی و عاطفی و انسجام معنایی برخوردار است که به صورت ترانه و آهنگ هم به اجرا در آمده:
بێ ت خوەم و شعرەلم
خەمێ ک هە‌ها وەلم
بەخت سیەێ شەش کەلم
لە بان یەک کوویمن
بەو وە یەکەو بوویمن
چیەمم هە‌ها دەرانە
عمڕێگە کارمانە
من و دەرە کوانە
ئەگەر ت بای نوویمن
بەو وە یەکەو بوویمن
ئەگەر ت خاسی مِ گەن
ئەگەر م ِچایم ت قەن
هەر چگە بوو وە یەێ فەن
هن گوڵ سوویمن
بەو وە یەکەو بوویمن
 

 

نشر باشور مجموعه شعری کردی «ده‌نگ ئاو و ده‌م ماسی» سروده «امید ظاهری» را در 89 صفحه و به قیمت 20 هزار تومان منتشر و روانه کتابفروشی‌ها کرده است.