به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، حبیب‌الله عظیمی، عضو هیات علمی پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و نسخه‌پژوه با بیان این مطلب درباره منابع قدیمی و نسخ خطی موجود درباره زندگی حضرت زهرا (س)،‌گفت: منابع قدیمی و نسخ خطی درباره زندگی حضرت زهرا (س) با عناوین مختلف موجود است. برخی از این منابع در «مسند» آمده که شامل احادیثی از حضرت زهرا (س) و یا احادیثی درباره آن حضرت از منابع اهل سنت است که می‌توان از مسند فاطمه‌الزهرا از جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی از علمای مشهور شافعی مذهب اهل سنت (متوفی 911ق.) نام برد که نسخه عکسی از این کتاب در کتابخانه آیت‌الله مرعشی موجود است.

وی ادامه داد: برخی از کتاب‌ها مناقب و فضایل درباره زندگینامه حضرت زهرا (س) است. که این کتاب‌ها شامل نسب، ولادت، ازدواج، رحلت و احادیثی در فضیلت و کرامات آن حضرت می‌شود. کتاب «مناقب فاطمه الزهرا» تالیف ابراهیم میرغنی سودانی که در در کتابخانه آیت‌الله مرعشی موجود است، کتاب «فضائل حضرت فاطمه الزهرا» از مولف ناشناس نیز در کتابخانه «گنج بخش» در کشور پاکستان نگهداری می‌شود.

این نسخه پژوه ادامه داد: برخی دیگر از کتاب ها دربرگیرنده سرگذشت حضرت فاطمه زهرا (س) از دیدگاه شیعه است که بیشترجنبه مصیبت نامه دارد. کتاب «احوال و سوانح حضرت فاطمه الزهرا» از مولف ناشناس که این کتاب هم در کتابخانه «گنج بخش» کشور پاکستان موجود است؛ از این دسته از نسخ است.

وی ادامه داد: کتاب های دیگر در فضائل و مناقب حضرت زهرا (س) با استناد به احادیث و روایات شیعی نیز موجود است. کتاب «خصائص الزهرا» از محمد علی حائری سنقری در قرن 14. این کتاب خطی در بیان فضائل و مناقب حضرت است که با استفاده از روایات، تفسیر و تأویل آیات مرتبط، در کتابخانه شخصی طبسی حائری به خط مولف در قم موجود است. کتاب «سرور النساء» در فضائل و مناقب حضرت زهرا (س) همراه با اشعار مناسب نیز وجود دارد. 

حبیب‌الله عظیمی تصریح کرد: برخی دیگر از کتاب‌ها مانند «حديث زواج فاطمه الزهرا» از مولف ناشناس، درباره ازدواج حضرت است که به صورت منظومه تدوین شده و برش دیگری از زندگانی حضرت زهرا (س) را در برمی‌گیرد. این کتاب در کتابخانه حسینیه شوشتری‌های نجف موجود است. رساله «رویا فاطمه الزهرا» از شیخ احمد احسائی در پاسخ به سوالی درباره رویای حضرت فاطمه الزهرا (س) است و در کتابخانه شیخ علی حیدر در مشهد حفاظت می‌شود.

عضو هیات علمی پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به گروه دوم از منابع نسخ فاطمی گفت: گروه دوم درباره زندگانی و فضائل و مناقب ائمه معصومین (ع) است. در بخشی از این منابع به زندگانی و فضائل مناقب حضرت زهرا(س) پرداخته شده است. این کتاب‌ها نیز به چند دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول منابعی هستند که با استناد به احادیث و روایات امامیه و اهل سنت، زندگانی ائمه معصومین از جمله حضرت فاطمه الزهرا (س) را مورد بررسی قرار داده‌اند. «الارشاد فی معرفه حج الله علی العباد» از شیخ مفید در قرن 4 هجری قمری از جمله این آثار است که مشتمل بر شرح حال ائمه معصومین با استناد به روایات است و از قدیمی‌ترین کتاب‌های امام‌شناسی شیعه است.

وی ادامه داد: «مناقب آل ابی طالب» از ابن شهر آشوب متعلق به قرن 6 هجری قمری، در فضایل و مناقب معصومین همراه با اشعار بسیاری در مدح و رثای ائمه و به ضمیه ادله امامت آن بزرگواران و برگرفته از احادیث و کتب تاریخ است. «کشف الغمه فی معرفه الائمه» از بهاءالدین علی هکاری،‌ محدث، شاعر و ادیب امامیه قرن 7 هجری قمری، در احوال و اخبار پیامبر، حضرت زهرا و ائمه معصومین است. در این کتاب ابتدا روایات اهل سنت و بعد روایات شیعه همراه با قصایدی در مدح و رثای ائمه آمده است؛ علی‌بن‌حسین زوارئی در قرن دهم هجری قمری این کتاب را ترجمه کرده است. 

عظیمی گفت: «فضائل الائمه» از کریم خان قاجار کرمانی متعلق به قرن 13 است. این کتاب در بیان شرح حال و اثبات امامت و ذکر برخی از فضائل حضرات معصومین با استفاده از منابع حدیثی شیعه و عامه است که در کتابخانه حضرت عبدالعظیم در شهرری موجود است. «بحار الانوار»،علامه مجلسی متعلق به قرن 11 و 12 است که در بخشی از دایره المعارف بزرگ حدیث شیعی «بحار الانوار» تاریخ زندگانی ائمه معصومین و از جمله حضرت زهرا(س) با استناد به اخبار و روایات متعدد از کتب اربعه حدیثی قدیمی و کتاب‌های حدیثی دیگر گردآوری و تدوین شده است. 

وی تاکید کرد: برخی از این منابع مانند «ریاض المعصومین فی مدح النبی و ائمه الدین» صرفا با استناد به روایات اهل سنت تدوین شده، این کتاب از محمد امین شریعتمدار است و برگرفته از کتاب‌های شافعیان و برای رفع اختلاف بین شیعه و سنی نوشته شده است.

این نسخه‌پژوه ادامه داد: برخی از این منابع مانند «تذکره الخواص من الامه فی فضائل الائمه» درباره سیره ائمه معصومین است که از سبط ابن جوزی متعلق به قرن هفتم منتشر شده و مجموعه مستندی در سیره حضرت علی و حضرت زهرا (س) و یازده فرزند آنان و به همراه مناقب و فضائل آن بزرگواران از طرق مشهور اهل سنت است که در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود.

عظیمی در پایان گفت: برخی از منابع صرفا تاریخی است و در بخشی از آن زندگانی ائمه معصومین و حضرت زهرا (س) تدوین شده است که از آن جمله می‌توان به کتاب «ناسخ التواریخ» نوشته محمد تقی سپهر متعلق به قرن 13 اشاره کرد. این کتاب شامل یک دوره تاریخ از آغاز آفرینش انسان تا زمان قاجار را در برمی‌گیرد که جلد چهارم از آن درباره زندگانی حضرت زهرا (س) است.