به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) «چه باید کرد؟» عنوان کتابی است از ولادیمیر لنین یکی از شاخص‌ترین چهره‌های انقلاب کمونیستی علیه روسیه تزاری که با ترجمه محمد پورهرمزان وارد بازار نشر شده است. این کتاب هم از بعد نظری و هم از بعد تاریخی به ویژه برای علاقه‌مندان به اندیشه سیاسی می‌تواند قابل توجه باشد. لنین در این اثر با الهام از رمان مشهور نیکولای چرنیشفسکی با همین عنوان در پی ترسیم مسیری است که باید در به ثمر نشستن موثر سوسیال دموکراسی در روسیه آن زمان بر آن تمرکز داشت. همانطور که در پیشگفتار کتاب به قلم او در فوریه سال 1902 می‌خوانیم: «موضوع عمده کتاب می‌بایست همان سه مسئله‌ای باشد که در مقاله از چه باید شروع کرد؟ مطرح شده بود یعنی: خصلت و محتوی عمده تبلیغات سیاسی ما، وظایف سازمانی ما و نقشه پی‌ریزی یک سازمان پیکارجو در سراسر روسیه که باید از تمام جوانب به طور همزمان انجام انجام گیرد.»
با توجه به این اهداف نویسنده در فصل نخست کتاب به سراغ مفهوم دگماتیسم و آزادی انتقاد می‌رود و در قدم نخست به این پرسش پاسخ می‌دهد که آزادی انتقاد چه معنایی دارد؟ در ادامه او به مدافعین جدید آزادی انتقاد می‌پردازد و انتقاد در روسیه را پی می‌گیرد و در قسمت پایانی این بخش سخنان انگلس درباره اهمیت مبارزه تئوریک را مورد توجه قرار می‌دهد.
در قسمتی از این بخش می‌خوانیم: «آزادی کلام سترگی است، ولی در زیر لوای آزادی صنعت راهزنانه‌ترین جنگ‌ها را به پا داشته و زیر لوای آزادی کار، زحمت‌کشان را تاراج کرده‌اند. استعمال کنونی لفظ آزادی انتقاد نیز همین کذب را در خود نهفته دارد. کسانی که واقعا ایمان داشته باشند علم را به پیش راندهاند، خواستار آزادی نظریات نو در کنار نظریات کهنه خواهند شد، بلکه خواهند خواست که نظریات نو جایگزین نظریات کهنه شود.»
بخش دوم کتاب با عنوان خودانگیختکی توده‌ها و آگاهی سوسیال دموکراسی تمرکز خود را به تحلیل رویدادها و جنبش‌هایی می‌گذارد که مرتبط با بنیان‌های اندیشه سوسیالیستی به وقوع پیوسته‌اند. در قسمت پایانی این بخش می‌خوانیم: «اوج‌گیری جنبش خود انگیخته توده‌ها در روسیه با چنان سرعتی انجام گرفت و اکنون نیز انجام می‌گیرد که جوانان سوسیال دموکرات نتوانستند برای انجام وظایف عظیم، آمادگی لازم را کسب کنند. این کمبود آمادگی بک بلای عمومی است، بلایی است برای همه سوسیال دموکرات‌های روسیه.»
سیاست تریدیونیونیستی و سیاست سوسیال دموکراتیک عنوان فصل سوم کتاب است. لنین در این فصل مباحثی مانند تبلیغات سیاسی، افشاگری‌های سیاسی و پرورش برای فعالیت انقلابی، وجه مشترک میان اکونومیسیم و تروریسم و مبارزه طبقه کارگر در راه دموکراسی را مورد توجه قرار می‌دهد.
فصل چهارم کتاب خرده‌کاری اکونومیست‌ها و سازمان انقلابیون نام دارد. لنین در این فصل در ادامه بخش گذشته ابتدا به تعریف معنای خرده‌کاری می‌پردازد و در ادامه خرده‌کاری و اکونومیسم را مورد توجه قرار می‌دهد و در ادامه به سازمان کارگران و سازمان انقلابیون می‌پردازد. مانند سایر بخش‌های کتاب این بخش نیز دارای اشارات تاریخی مربوط به این جنبش در زمان خود است و تلاش دارد با آوردن شاهد مثال موضوع مورد نظر خود را پیش ببرد.
فصل پنجم کتاب با عنوان «نقشه» روزنامه سیاسی خاص سراسر روسیه، به این پرسش می‌پردازد که آیا روزنامه می‌تواند سازمانگر جمعی باشد و چگونه سازمانی برای ما لازم است؟ اشاره لنین در این بخش بیش از هر چیز به مقاله از چه باید شروع کرد؟ به قلم خود اوست که در پیشگفتار کتاب هم به آن اشاره کرده بود.
نگارنده پس از این بخش مباحث خود را با جمع‌بندی کوتاه با نام پایان گفتار به سرانجام می‌رساند. در این بخش او با اشاره کوتاه به دوران‌هایی که تاریخ سوسیال دموکراسی در روسیه پیموده است، آن‌ها را به سه دوره تقسیم می‌کند و معتقد است دوران سوم که این کتاب نیز در همان زمان نوشته شده، دوران تشتت، تلاشی و نوسان از یک سو و به سوی دیگر است. به اعتقاد او دوران سوم باید به پایان برسد تا دوران چهارم که به تحکیم مارکسیسم خواهد انجامید آغاز شود و سوسیال دموکراسی روسیه از بحران، تواناتر و پخته‌تر بیرون بیاید و به این ترتیب او پاسخ به پرسش چه باید کرد را این طور می‌دهد: باید به دوران سوم پایان داد.
«چه باید کرد» نوشته ویلادیمیر لنین با ترجمه محمد پور هرمزان در 309 صفحه، شمارگان 200 نسخه و قیمت 93 هزار تومان توسط انتشارات پژواک فرزان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
سه‌شنبه ۱۹ بهمن ۱۴۰۰ - ۰۸:۰۸
نظر شما