کاظم زرین، مدیر انتشارات کلک زرین در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره وضعیت نشر در سال 1401 بیان کرد: ناشران در سالی که گذشت، دو مساله اساسی داشتند؛ یکی کمبود و افزایش قیمت مواد اولیه مانند زینک، کاغذ و مقوا و دومی طولانی شدن بازه فروش. در این سال نوسانات اقتصادی و تنگناهایی برای ناشران ایجاد شد؛ چراکه آن‌ها همه چیز را نقد می‌خرند، اما باید با شرایط بفروشند و بازه فروش طولانی است.

به گفته او نمایشگاه مجازی کتاب اتفاق بسیار خوبی بود که در این سال رخ داد و نقصان‌های نمایشگاه حضوری را به خوبی رفع کرد. او ادامه داد: اگر نمایشگاه مجازی سالانه برگزار شود خیلی بهتر است. همچنین دولت می‌تواند در برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب کمک کند تا در سال 1401 این نمایشگاه به صورت حضوری برگزار شود. البته اهمیت برگزاری نمایشگاه کتاب در فروش خلاصه نمی‌شود؛ زیرا این نمایشگاه زمینه آشنایی مخاطب با نشرها را مهیا می‌کند.

زرین با تاکید بر تاثیر تخفیف‌های نامتعارف بر فعالیت ناشران، گفت: یکی از آسیب‌های جدی که در سال 1400 ناشران را آزار داد، تخفیف‌های غیرمتعارف از ناحیه افرادی بود که کتاب‌ها را گران می‌زدند و با تخفیف بالا می‌فروختند. متاسفانه هیچ مرجعی در این حوزه پاسخگو نیست.

زرین با بیان اینکه برای حل مشکلاتی که ناشران با آن درگیر هستند، نیاز به انجام اقدامات خاصی نیست، توضیح داد: هر اقدامی باید از طرف صنف انجام شود. طبق داده‌ها، شنیده‌ها و بررسی‌هایی که در این حوزه انجام دادم، منشا همه مسائل و راه حل همه آن‌ها مردم‌اند. من تحقیق‌های زیادی در جامعه‌شناسی چین و ژاپن انجام دادم و متوجه شدم 90 درصد دلایل موفقیت آن‌ها مردم‌اند.

وی با ذکر مثالی از کشور چین، افزود: چینی‌ها بودند که برای اولین بار دستگاه  ATM را در کشورشان راه‌اندازی کردند، اما این دستگاه در روزهای نخست در شمارش پول اشتباه داشت؛ گاهی کم و گاهی زیاد پول می‌داد. در این کشورها کنار دستگاه‌های ATM صندوقی گذاشته بودند، هرکس پول بیشتری دریافت می‌کرد، آن را در صندوق می‌ریخت و هرکس کمتر دریافت می‌کرد نشانی خود و میزان کمبود را اعلام می‌کرد. اینگونه بود که این وسایل با کمک مردم پیشرفت کرد.

مدیر انتشارات کلک زرین گفت: به نظر من، مشکل از فعالیت برخی ناشران است؛ زیرا آن‌ها برای کتاب قیمت بالا تعیین می‌کنند و بعد با تخفیف می‌فروشند. ناشران باید اصلاح شوند تا این روند اصلاح شود.

این ناشر لا تاکید بر ضرورت حسابگری در طرح‌های حمایتی از جمله اعطای کاغذ دولتی به ناشران، اظهار کرد: ما در تمام رویدادها و طرح‌ها، شورای سیاست‌گذاری داریم اما چرا در قیمت‌گذاری کتاب چنین شورایی فعالیت ندارد؟ 

زرین با بیان اینکه دولت وظیفه‌ای برای کمک به ناشرها ندارد، ادامه داد: تا جای ممکن، بهتر است فعالیت‌های حوزه نشر دولتی نباشد. بر اساس بررسی که در نمایشگاه‌های استانی انجام دادم، دیدم برای مثال در سیستان و بلوچستان میزان دستمزد بسیار پایین است و اگر به ساختار اجتماعی نگاه کنید، می‌بیند که به سختی پول خرج می‌کنند، اما برای کتاب هزینه می‌کنند. مردم آن شهر به کتاب اهمیت می‌دهند.

مدیر نشر کلک‌ زرین ادامه داد: افرادی که حداقل حقوق را دریافت می‌کنند، 400 هزار تومان از نمایشگاه خرید می‌کنند. این‌ها افراد شریفی هستند؛ زیرا به نسبت به درآمد، هزینه بالایی برای کتاب خرج می‌کنند. در خیلی از استان‌های ایران می‌بینیم که مردم شرافتمندانه خرید می‌کنند. آن‌ها تاثیر کتاب بر زندگی خود را دیده‌اند. حتی شاهد خرید بالا در شهری مرزی بودم، آن‌ها سانه مطالعه بالایی داشتند.

او درباره شهر آبدان به عنوان چهارمین شهر پر جمعیت ایلام بیان کرد: آن‌ها سطح درآمد پایینی دارند، اما خرج خوبی برای کتاب انجام می‌دهند. همچنین شاهد خرید بالای مردم زاهدان در یکی از نمایشگاه‌های استانی بودیم؛ زیرا مردم این شهر متوجه شده‌اند که باید برای کودکان خود هزینه کنند. آن‌ها می‌گفتند حاضرند گوشت نخرند یا مواد غذایی کمتری بخورند، اما کودکانشان بتوانند کتاب بخوانند. این مساله برای آن‌ها نهادینه شده است. ممکن است افراد زیادی به من حمله کنند، اما من این واقعیت را دیدم.

زرین درباره مطالباتی که ناشران برای بهبود شرایط فعالیت در صنعت نشر دارند، توضیح داد: فکر می‌کنم باید به طور کلی اقتصاد نشر را از اقتصاد دولتی خارج کرد؛ مانند کشورهایی که اقتصاد نشر فعال دارند. دولت در این مساله می‌تواند اهرم‌های فعالی داشته‌باشد.

او با اشاره به اقدامی که دولت می‌تواند برای کمک به ناشران انجام بدهد، گفت: در حوزه کتاب و نشر شاهد کتاب‌دزدی – حتی نمی‌گویم کتابسازی- هستیم. زمانی که یک کتاب پرفروش می‌شود، تعداد زیادی از ناشران آن کتاب‌های را چاپ می‌کنند. این افراد افراد با سواد پایین یک مغازه می‌خرند، فقط پرفروش‌های ناشرهای دیگر را منتشر می‌کنند و به سود بالایی می‌رسند.

زرین گفت: چرا در همه حوزه‌ها می‌توانیم این مسائل را کنترل کنیم، اما در نشر نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم؟ قوه قضاییه و دولت می‌تواند همکاری کند تا این مساله حل شود. من به آینده خوشبین هستم و زمانی که تلاش است، شاهد نتایج خوبی خواهیم بود.