وی گفت: با رمانی مواجه هستیم که خطی واضح دارد و پیچیده نیست یعنی خانمی که ازدواج اول ناموفق داشته و تصمیم دارد دوباره ازدواج کند، رمان دارای پیچ و خم و جهان‌های مختلف نیست، شخصیت‌ها متعدد هستند ولی خط ماجرای رمان واضح است، مانند رودی است که مسیر خود را طی می‌کند و معلوم است به کجا می‌رسد. بنابراین چنین رمانی جا داشت بسیار مختصرتر نوشته شود و 322 صفحه برای آن طولانی بود.
شرفی خبوشان با تاکید بر اینکه طولانی کردن رمان آن را دچار آفت تکرار کرده است، افزود: مسیر رمان مشخص است، ارغوان ازدواجی ناموفق با صالح داشته و به ازدواج با مردی دیگر به نام طاها می‌اندیشد که تمام ماجرا حول رابطه ارغوان با این دو نفر می‌گردد که می‌توانست در 100 صفحه نیز به سرانجام برسد. زمانی حجم بالا منطقی است که دارای شاخه‌هایی تناور، ماجراهای متعدد و دغدغه‌های فکری و مفهومی عمیق و اساسی باشد.
وی افزود: وقتی مخاطب جوان است باید توجه کرد که چنین مخاطبی تا کی می‌خواهد از یک راوی مشخص ماجرایی تکراری را دنبال کند؟ در تمام رمان افرادی درباره یک واقعه مشخص صحبت می‌کنند و وقتی تنها یک دغدغه مشخص وجود داشته باشد به تدریج از تب و تاب و هیجان رمان در همان صفحات ابتدایی یعنی صفحه 20 تا 30 کاسته می‌شود و یکنواختی، مخاطب را بی‌حوصله می‌کند.
شرفی خبوشان با بیان اینکه «دلی که نداشتی» ذیل رمان اجتماعی نام گذاری شده، افزود: این رمان تعاریف رمان اجتماعی را ندارد. در رمان اجتماعی وسعت درگیری افراد بیشتر است و رمان صحنه تعامل اجتماعی می‌شود. شخصیت اصلی رمان اجتماعی با سازمان‌های مختلف درگیر می‌شود و با خواندن داستان رمان شناختی از وضعیت سیاسی و اجتماعی حاصل می‌شود. «دلی که نداشتی» رمانی خانوادگی است که در آن شخصیت اصلی با سایر سازمان‌های اجتماعی درگیر نیست و دغدغه سیاسی و اجتماعی جامعه در آن نشان داده نمی‌شود. این رمان تنها به دغدغه ارغوان می‌پردازد که صالح انتظارهای وی را برآورده نکرده و به ازدواج با طاها می‌اندیشد. «دلی که نداشتی» رمان ازدواج و خانواده به شمار می‌رود.
وی گفت: در تحلیل و بررسی این داستان باید به هدف اصلی نویسنده نیز توجه شود. نویسنده این اثر تنها به دنبال سرگرمی دادن به مخاطب نبوده و قصد داشته راهکاری را برای زیستن ارایه دهد تا با یک تجربه روبه رو شوند و از آن در زندگی خود استفاده کنند. از این جهت نویسنده، موفق بوده و تمام کوشش خود را به کار برده که خواننده پرحوصله بتواند شخصیت ارغوان را ارزیابی و قضاوت کند. خواننده این اثر با بررسی شخصیت ارغوان ضعف‌های وی را می‌شناسد.
وی تصریح کرد: در این رمان تعدد اشخاص داریم ولی تعدد ماجرا نداریم. این داستان یک جویبار مشخص است و بقیه ماجرا دیگر خاطره گویی و واگویه‌های شخصی و بیان جزییات رفتاری است که به طرح اصلی افزوده شده است. طرح، محدود و واضح است و قهرمان ماجرا سیر مکان و زمان ندارد. این رمان را می‌شد در 15 هزار کلمه مختصر کرد.
شرفی خبوشان همچنین گفت: بهتر بود از چند راوی در داستان استفاده می‌شد. اگر راویان و زمان و مکان‌ها متعدد می‌شدند حجیم بودن رمان منطقی بود و باید تعداد واژگان بر اساس ظرفیت آن از نظر تعداد ماجراها و راویان باشد. وقتی با یک رخداد واحد روبه رو هستیم دچار تطویل و یکنواختی می‌شویم و تعدد رمان می‌توانست این اثر را لذت‌بخش‌تر کند.
وی تاکید کرد: این امر سلیقه‌ای نیست بلکه نویسنده باید بهترین شگرد و تکنیک را برای جذابیت اثرش به کار برد. راوی این رمان زنی متعلق به خانواده‌ای سنتی و مذهبی است که اختیار تام ندارد و سرگذشت‌های مختلف را تجربه نمی‌کند. در صورتی که راویان متعدد می‌شدند ایرادهای دانای کل را نمی‌دیدیم و رنگارنگی و جذابیت رمان بیشتر می‌شد. محدودیت حجم این رمان آن را موفق‌تر می‌کرد.
این منتقد گفت: مهمترین ویژگی مثبت «دلی که نداشتی» پرداختن به یک طبقه اجتماعی خاص یعنی قشر مذهبی و سنتی است که به شکل ویژه‌ای به مساله ازدواج و روابط خانوادگی نگاه می‌کنند. شخصیت‌های این رمان عملکرد اخلاقی را پیش می‌برند و به حفظ روابط انسانی و شرعی توجه دارند که این کتاب به خوبی توانسته بازنمای زیست این طبقه باشد. این ویژگی را در رمان‌های دیگر نمی‌بینیم. دستاوردهای خوب این اثر نتیجه تجربه‌های نویسنده در روایتگری و نگارش داستان‌های روایی است.
وی تصریح کرد: خواندن این رمان به جوانان در شرف ازدواج پیشنهاد می‌شود. شخصیت اصلی داستان دارای ضعف‌هایی است که در کتاب نشان داده شده ولی در عین حال بهتر بود داستان از نگاه شخصیت‌های دیگر نیز تبیین می‌شد.
دغدغه القای امید را داشتم
همچنین در این نشست، فاطمه سلیمانی ازندریانی، نویسنده کتاب با اشاره به اینکه نگارش «دلی که نداشتی» نخستین تجربه من در خلق اثر عاشقانه اجتماعی پس از تجربه آثار آیینی بوده است، گفت: پیشنهاد نگارش چنین اثری را به ناشر دادم که استقبال کرد و به تدریج شخصیت ارغوان در ذهنم شکل گرفت و از موضوع ابتدایی فاصله گرفتم. در خلق این اثر هر لحظه تصویر کلی در ذهنم بود و شخصیت‌ها را می‌ساختم و رمان را از اول تا آخر ننوشتم بلکه صحنه‌ها را می‌نوشتم و تکه‌ها را با تدوینی سخت و طولانی که یک ماه زمان برد کنار هم گذاشتم.
وی افزود: داستان از جایی شروع شده که ارغوان از همسرش جدا شده و متوجه می‌شویم پدر و مادرش را از دست داده و دوست پدرش او را بزرگ کرده است. این رمان، خانوادگی است و تلاش داشته‌ام امید را به خوانندگان القا کنم. مخاطب با تحلیل روابط ارغوان با افراد دیگر می‌تواند به تحلیلی از خانواده ایرانی برسد.
سلیمانی گفت: استفاده از شخصیت‌های متعدد عیب نیست و در ادبیات روسیه نمونه‌های زیادی دارد. همچنین استفاده از یک راوی تعمدی و بنا به سلیقه شخصی بوده است.
نظر شما