به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، پيش از پيروزي انقلاب اسلامي، 25 كتابخانه عمومي در استان آذربايجان شرقي موجود بود كه اين تعداد هم‌اكنون به 94 باب رسيده است. 

«تربيت» به عنوان نخستين كتابخانه دولتي كشور، در سال 1300هجري شمسي توسط محمدعلي تربيت بنيانگذاري شد. كتابخانه تربيت، مادر مجهزترين گنجينه نسخ خطي كشور، يعني كتابخانه ملي تبريز (سال تاسيس 1335) به شمار مي‌رود كه امروز به نام كتابخانه مركزي شهرت دارد. 

اين كتابخانه با دو هزار و 500نسخه خطي موجود در آن، محلي براي تعامل و ارتباط فرهيختگان تبريز و ساير شهرهاي فرهنگي بوده، به گونه‌اي كه امروز از آن به عنوان يكي از غني‌ترين گنجينه‌هاي مخطوطات كشور ياد مي‌شود.

كتابخانه مركزي تبريز در سه طبقه با زيربناي 11هزار متر مربع بخش‌هاي مجزاي مخزن اهداكنندگان (دربرگيرنده كتابخانه شخصي استاداني چون نخجواني و رفيعيان همراه پايگاه داده‌اي مشخص)، بخش ايثار و شهادت ،همچنين قسمت نابينايان را در خود دارد. به تازگي بخش نابينايان به نرم افزار پيشرفته گويا و سامانه صوتي مجهز شده است. 

هم‌اكنون، ‌از دو ميليون و 954 هزار و 833 باسواد شهرستان‌هاي آذربايجان شرقي، دو درصد آنان يعني 57 هزار و 807 نفر عضو فعال 94 كتابخانه عمومي (زير پوشش نهاد كتابخانه‌ها) در اين استانند. استان آذربايجان شرقي از نظر تعداد اعضاي فعال كتابخانه‌ها، پس از تهران،‌ مازندران، خراسان رضوي، خوزستان و اصفهان قرار دارد.

اين استان از نظر تعداد كتابخانه‌هاي عمومي، استان چهارم كشور (پس از اصفهان،‌ تهران و فارس) است. همچنين از لحاظ زيربناي كتابخانه‌هاي عمومي، با 62 هزار و 989 متر مربع فضاي مطالعه، پس از تهران جايگاه برتر را در كشور به خود اختصاص مي‌دهد. 

اين استان همچنين از نظر تعداد كتابخانه‌هاي مشاركتي(16 باب)، مقام چهارم كشور را پس از اصفهان،‌ هرمزگان و خراسان رضوي دارد. همچنين از لحاظ تعداد صندلي مطالعه  (11 هزار و 514 عدد) و رايانه موجود در كتابخانه‌ها پس از تهران قرار گرفته است.

94كتابخانه عمومي استان آذربايجان شرقي در مجموع يك ميليون و 314 هزار و 696 نسخه كتاب دارند كه با 134 كتابخانه استان تهران برابري مي كنند. براي رسيدن به استاندارد با توجه به جمعيت باسواد استان، بايد تعداد كتاب‌هاي موجود در كتابخانه‌هاي آذربايجان شرقي دو برابر شود.