در سلسله مطالبی که به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت سیدمرتضی آوینی و روز هنر انقلاب اسلامی در ایبنا منتشر می‌شود با نگاهی به آمار کتابخانه ملی، سامانه خرید از کتابفروشی و خانه کتاب به وضعیت کتاب‌های منتشر شده در مورد شهید آوینی می‌پردازیم.
در قسمت اول این مجموعه مطالب به بررسی موضوع سیدمرتضی آوینی در آمارهای کتابخانه ملی پرداختیم. در گزارشی که پیش‌رو داریم به سراغ سامانه خرید از کتابفروشیها به نشانی c.ketab.ir رفتیم که بیش از 250 کتابفروشی از سراسر کشور در آن عضویت دارند و خریداران می‌توانند با رجوع و جستجو در آن با یافتن کتاب موردنظرشان یا به‌صورت حضوری یا اینترنتی کتاب را از کتابفروشی موردنظرشان تهیه کنند؛ از همین جهت این سامانه می‌تواند جامعه آماری خوبی از کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور باشد تا ببینیم وضعیت کتاب‌ها از شهید آوینی و در مورد وی در کتابفروشیها به چه صورت است؟
کمیت: نسبتا خوب
تعداد کتاب‌ها در یک موضوع تا حدی نمایانگر آن است که دست مخاطب برای مطالعه در مورد آن چقدر باز است، هر قدر تعداد کتاب‌ها بیشتر باشد این احتمال بیشتر می‌شود که در مورد موضوع مدنظر ما بیشتر محتوا تولید شده باشد. در زمینه شهید آوینی هم آن‌طور که سامانه خرید از کتابفروشیها می‌گوید وضعیت کتاب‌هایی که از شهید آوینی هستند یا به او و افکارش پرداخته‌اند از نظر تعداد عناوین نسبتا بد نیست. 36 عنوان کتاب در این سامانه برای خرید موجود است. در جدول زیر اطلاعات مختصری از این کتاب‌ها را می‌خوانید:
| ردیف | نام کتاب | ناشر | نویسنده | سال نشر | تعداد صفحه |
| 1 | شناسنامه شهید سیدمرتضی آوینی | کتابک | محمدحسین قاسمی | 1398 | 16 |
| 2 | ماجرای فکر آوینی: گفتارهایی در شناخت مفاهیم بنیادی تفکر شهید سیدمرتضی آوینی | نشر معارف | وحید یامین‌پور | 1401 | 258 |
| 3 | عید خون: در رثای "شهید سیدمرتضی آوینی" | شهرستان ادب | یوسفعلی میرشکاک | 92 | 96 |
| 4 | شهید فرهنگ: شهید سید مرتضی آوینی در آینه خاطرات | نشر معارف | یاسر عسکری | 92 | 176 |
| 5 | بر ستیغ جبال فتح: یادداشت‌هایی درباره فیلم‌های مستند سیدمرتضی آوینی | روایت فتح | جهانگیر خسروشاهی | 84 | 176 |
| 6 | شرق بهشت: گفت و گوی امید روحانی با سید مرتضی آوینی | واحه | امید روحانی | 95 | 144 |
| 7 | روایت جنگ در دل جنگ: با نگاهی به مستندهای سیدمرتضی آوینی | واحه | انیس دوویکتور | 99 | 322 |
| 8 | سینما و افق‌های آینده: جست‌و‌جویی در آرا و افکار سید مرتضی آوینی | واحه | حسین معززی‌نیا | 1400 | 224 |
| 9 | واقع‌گرایی اسلامی به مثابه نظریه فیلم مرتضی آوینی و نظریه فیلم | علمی و فرهنگی | محمدعلی طائی | 97 | 102 |
| 10 | نامه‌ای به یک دوست قدیمی | واحه | سیدمرتضی آوینی | 95 | 32 |
| 11 | هفت قصه از بلوچستان | واحه | سیدمرتضی آوینی | 95 | 48 |
| 12 | آینه جادو: گفت‌وگوها، سخنرانی‌ها و مقالات سینمایی | واحه | سیدمرتضی آوینی | 1401 | 328 |
| 13 | آینه جادو: نقدهای سینمایی | واحه | سیدمرتضی آوینی | 1401 | 376 |
| 14 | حلزون‌های خانه‌به‌دوش | واحه | سیدمرتضی آوینی | 1400 | 168 |
| 15 | گنجینه آسمانی: گفتار متن فیلم‌های روایت فتح | واحه | سیدمرتضی آوینی | 91 | 456 |
| 16 | آینه جادو: نقدهای سینمایی | واحه | سیدمرتضی آوینی | 99 | 376 |
| 17 | آینه جادو: مقالات سینمایی | واحه | سیدمرتضی آوینی | 99 | 272 |
| 18 | با من سخن بگو دوکوهه: گفتار متن برنامه روایت فتح | واحه | سیدمرتضی آوینی | 93 | 24 |
| 19 | سفر به سرزمین نور | واحه | سیدمرتضی آوینی | 93 | 32 |
| 20 | مرکز آسمان | واحه | سیدمرتضی آوینی | 93 | 24 |
| 21 | شهری در آسمان | واحه | سیدمرتضی آوینی | 95 | 80 |
| 22 | نسیم حیات: گفتار متن فیلم‌های مستند | واحه | سیدمرتضی آوینی | 99 | 214 |
| 23 | حقیقت: گفتار متن یک مجموعه‌ی مستند | واحه | سیدمرتضی آوینی | 97 | 132 |
| 24 | تماشا‌گه راز: مقاله، نقد و گفت‌و‌گو درباره سینمای دفاع مقدس | واحه | سیدمرتضی آوینی | 91 | 176 |
| 25 | عالم هیچکاک | واحه | سیدمرتضی آوینی | 95 | 80 |
| 26 | نقاشی برای نقاشی | واحه | سیدمرتضی آوینی | 95 | 64 |
| 27 | امام (ره) و حیات باطنی انسان | واحه | سیدمرتضی آوینی | 95 | 64 |
| 28 | انفطار صورت | واحه | سیدمرتضی آوینی | 99 | 125 |
| 29 | توسعه و مبانی تمدن غرب: پیشرفت اقتصادی یا تکامل فرهنگی | واحه | سیدمرتضی آوینی | 1401 | 256 |
| 30 | رستاخیز جان | واحه | سیدمرتضی آوینی | 1401 | 192 |
| 31 | توسعه و مبانی تمدن غرب | واحه | سیدمرتضی آوینی | 1401 | 256 |
| 32 | آغازی بر یک پایان: انقلاب اسلامی و پایان انتظار | واحه | سیدمرتضی آوینی | 1400 | 182 |
| 33 | فتح خون | واحه | سیدمرتضی آوینی | 1400 | 152 |
| 34 | فردایی دیگر | واحه | سیدمرتضی آوینی | 1400 | 208 |
| 35 | زندگی زیباست | نشر معارف | سیدعباس سیدابراهیمی | 96 | 386 |
| 36 | مرتضی آیینه زندگی‌ام بود: گفت و گو با مریم امینی همسر شهید سیدمرتضی آوینی | باغ آبی | مرتضی سرهنگی | 91 | 40 |
70 درصد از خود آوینی
دیدیم که تعداد کتاب‌ها با محوریت شهید آوینی در کتابفروشیها تعداد نسبتا قابل قبولی است. اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که چه تعداد از این کتاب‌ها در مورد او نوشته شده‌اند و چه تعدادی از خود او هستند؟ بررسی ما نشان می‌دهد 26 کتاب از 36 کتاب موجود در سامانه خرید از کتابفروشیها کتاب‌هایی هستند که یا خود شهید آوینی آنها را نوشته یا به‌نوعی به او تعلق دارند و از قبیل گفتار متن فیلم و مستند یا مصاحبه‌های شهید آوینی هستند. در واقع می‌توان گفت حدود 70 درصد کتاب‌های با محوریت آوینی که در بازار موجودند آثار خود او هستند. این آمار به‌نوعی به ما می‌گویند برای شناخت فضای فکری آوینی و اینکه او به چه می‌اندیشید و فضای کلی اندیشه‌اش چه بود می‌توان تا حد نسبتا قابل قبولی به کتاب‌هایش رجوع کرد اما از سوی دیگر این نکته را نباید از نظر دور داشت که تنها 8 کتاب در مورد آوینی که روایتگر ناگفته‌های زندگی و اندیشه‌های او یا تحلیل‌گر افکارش باشند در کتابفروشیها موجود است که البته یکی از این 8 کتاب هم مجموعه اشعاری در مورد آوینی و سه کتاب، زندگی‌نامه سیدشهیدان اهل قلم است.
600 شهر بدون آوینی!
بر اساس آمارهای وزارت کشور، 31 استان شامل 614 شهر در ایران عزیز وجود دارند. در سامانه خرید از کتابفروشيها این موضوع را بررسی کردیم که در چند شهر در مورد آوینی یا از او کتابی موجود است؟ نتیجه‌ای که گرفتیم برای خودمان هم متعجب‌کننده بود: فقط 10 شهر! یعنی تقریبا می‌توان حدس زد در بیش از 600 شهر کشور هیچ کتابی با محوریت شهید آوینی وجود ندارد و اگر کسی در این شهرها جویای او باشد به در بسته خواهد خورد. نکته جالب‌تر اینکه تنها دو کتابفروشی تهرانی عضو سامانه خرید از کتابفروشیها، کتاب‌هایی با موضوع شهید آوینی یا نوشته او دارند؛ یعنی در پایتخت کشور هم وضع چندان بهتر نیست هرچند که با گسترش زیرساخت‌ها و تسهیل خرید اینترنتی کسانی که بخواهند کتابی را تهیه کنند به‌راحتی و از هر جای ایران می‌توانند کتابشان را بخرند.
واحه، تقریبا یکه‌تاز
تا حدود یک دهه پیش، کتاب‌های شهید آوینی را انتشارات روایت فتح منتشر می‌کرد اما در همان سال‌ها طی یک فرایند حقوقی حق انتشار این کتاب‌ها به نشر واحه که متعلق به خانواده این شهید است واگذار شد و حالا واحه رکورددار تعداد کتاب‌ها با موضوع شهید آوینی یا در مورد او است. از 36 کتابی که در سامانه خرید از کتابفروشيها در این زمینه موجود است 28 کتاب به نشر واحه تعلق دارد.
قیمت‌ها چطور است؟
به دلیل اینکه کتاب‌های با محوریت شهید آوینی در کتاب‌فروشی‌های این سامانه به سال چاپ‌های مختلف تعلق دارند قیمت‌های کتاب‌ها هم در بازه گسترده‌ای بین 2850 تومان تا 110 هزار تومان قرار دارد. ارزان‌ترین کتاب به روایت سامانه خرید از کتابفروشی، کتاب با من سخن بگو دوکوهه: گفتار متن برنامه روایت فتح با قیمت 2850 تومان است که نشر واحه آن را در سال 93 منتشر کرده و سه کتابفروشی به‌نشر در مشهد آن را توزیع می‌کنند گران‌ترین کتاب هم کتاب آینه جادو: نقدهای سینمایی شهید آوینی با قیمت 121 هزار تومان است که نشر واحه در سال 1401 آن را چاپ کرده و کتابفروشی مسیحا در قم آن را می‌فروشد.
در گزارش بعدی به این می‌پردازیم که کتاب‌های شهید آوینی در نظر تیراژ در چه وضعیتی هستند و به چاپ چندم رسیده‌اند.
نظر شما