به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به مناسبت هفتۀ هنر انقلاب اسلامی، مهدی متولیان، مسئول مرکز مطالعات بنیاد روایت فتح، در گفت‌وگویی با ایبنا از فعالیت این مرکز، در خصوص ادبیات پایداری و ادامه جریان فکری شهید آوینی گزارش داد.
 
مهدی متولیان در معرفی شهید سید مرتضی آوینی گفت: به نظرم در این سال‌ها [شاید هم این حس من است که با آن بیشتر سر و کار داشتم] برای معرفی شهید آوینی به معنی اینکه زندگی‌نامه‌اش چه بوده، خیلی کارشده است. آخرین کارش هم مستند «آقا مرتضی» بود که یک مقدار باعث اعتراضات خانواده‌شان شد. در مجموع خیلی روی این موضوع کار شده است. الان نیاز است که روی تفکر ایشان کارشود و به نظر من این نیاز مهم‌تر از بحث زندگی و سرگذشت ایشان است.
 
وی افزود: تفکر شهید آوینی جنبه‌هایی دارد که به شدت برای جریان فکری انقلاب اسلامی کاربردی است. یکی از آن‌ها همین مسئله هنر است. یکی مسئله انسان‌شناسی غربی و اسلامی است و تفاوت عالم غرب با اسلام است. ما در حوزه‌های اجتماعی و مدیریتی با چه فرمانی باید حرکت کنیم؟ همه این‌ها جواب دارد. خیلی از شبه‌های مفهومی که ما داریم شهید آوینی خیلی راحت و سبک و سریع به آن جواب می‌دهد. مثلا مسئله آزادی، تفاوت تعریف آزادی در فرهنگ ما با تعریف آزادی که فرهنگ غرب دارد. در این ماجراهایی که در ماه‌های اخیر در مسئله حجاب داشتیم من همیشه در فکر این بودم که این اختلافی که انگار نمی‌خواهد حل شود که آیا جمهوری اسلامی باید حجاب را اجباری کند یا نباید اجباری کند با تعریف کردن مسئله آزادی می‌شود آن‌ را حل کرد و به جواب آن رسید. همان‌طور که درباره آن صحبت کردیم که معنی هنر در فرهنگ ما با معنی آن در فرهنگ غرب فرق می‌کند، درباره آزادی هم این مسئله وجود دارد.
 
متولیان با بیان اینکه نباید آزادی را از دیگران سلب کرد، گفت: این هم در مدیوم فرهنگ غرب است و در غالب مدیوم فرهنگ غرب می‌شود به آن جواب داد. از آن فراتر اینکه نگاه ما نسبت به آزادی متفاوت است. ما مسئله رشد روحی انسان را داریم که مراتب آن خیلی مفصل است و تا بی‌نهایت ادامه دارد و این در گفتمان‌ها اصلا نیست. ما تا به حال به این قسمت قضیه توجه نکردیم که اصلا مسئله رشد روحی و اینکه روح ما تا چه مرتبه‌ای می‌تواند رشد کند و در چه نشئه‌هایی و چه عوالمی می‌تواند وارد شود. قبل از مرگ، یک ماجراست و بعد از مرگ یک ماجرای دیگر. این‌ها در فلسفه تفکر غرب تعریف نشده است. یک چیز کوچکی دارند مثلا به نام متافیزیک که به شدت در آن مثل یک بچه‌ای که نوآموز است و دارد به کلاس اول می‌رود، در این مرتبه‌اند. نمی‌دانند کجای کار هستند و تعریفشان از انسان توسعه و سعادت انسان،کاملا مادی است. اگر به یک رفاه اقتصادی برسیم و زندگی خوبی داشته باشیم و درآمدمان با مصرفمان تناسب داشته باشد. انسان رشدیافته از نظر آن‌ها این است و حالا یک‌سری خصوصیاتی که در روح و روان است. این بحثی که آن‌ها در مسئله روان کار می‌کنند و ما مسئله روح را داریم این خودش آغاز بزرگترین تفاوت‌های مطالعاتی است که بین ما و آن‌ها وجود دارد.
 
مهدی متولیان با اشاره به اینکه شهید آوینی خیلی جواب خوبی به این‌ها می‌دهد، افزود: به نظر من اگر در یک برهه‌ای در انقلاب اسلامی شهید مطهری حضور داشتند خیلی مهم و تعیین کننده بودند. الان در این برهه شهید آوینی است که به یک معنی امتداد شهید مطهری در حوزه معرفت شناسی هستند. یک مقدار از آن معرفت را شهید مطهری جزئی‌‌نگرانه‌تر مطرح کرده است. به خصوص در همین مسئله هنر که به نظر من از هر چیزی مهم‌تر است. گرفتاری این است که الان خود شهید مطهری چقدر در آکادمی‌های ما حضوردارد؟ ایشان که تازه شخصیت دانشگاهی هم داشته است و در دانشگاه تهران کرسی و تدریس داشته است. خیلی از آثاری که از ایشان مانده، در همین کلاس‌ها و درس‌ها تدریس شده است. چقدر در همین کلاس‌ها حضور دارد؟ چه برسد به شهید آوینی. نکته خوب قضیه این است که شما همین زندگی شهید مطهری را خیلی مرور نمی‌کنید و آثار و افکارش را اگر کسی مطالعه کند، ولی درباره شهید آوینی قضیه یک مقدار خاله‌زنکی شده است. می‌خواهند بگویند با چه کسی درگیر بود و دعوا داشت و محمد هاشمی در حق شهید آوینی چه‌کارکرد و زم چه‌کار کرد و انقلابی‌ها و روشنفکران چه‌کارکردند. این‌ها بوده و ربط داشته ولی آن چیزی که مهم‌تر است افکار متأسفانه خوب به این‌ها پرداخته نمی‌شود و این برخوردهایی که دارد با شهید آوینی می‌شود برخوردهای هیجانی است تا برخوردهای علمی و عقلی.
 
متولیان گفت: کتاب‌های دیگری درباره ایشان چاپ نشده است ولی یک خانم پژوهشگری هستند که درباره مجموعه روایت فتح پژوهش کرده است که فکر کنم در فرانسه کتابش را چاپ کرده و در ایران هم نشر واحه با بنیاد سینمای فارابی مشترکا این کتاب را چاپ کردند. به‌عنوان واقعیت در سینمای مستند جنگی، یک پژوهشی درباره سینمای ایران بعد از انقلاب می‌کند. به‌خصوص فصل مهمی از سینمای جنگ و دفاع مقدس راجع به شهید آوینی است. ولی اینکه کتاب‌های ایشان ترجمه خارج شده باشد. به دلیل اینکه از لحاظ زبانی یک چالش‌هایی درباره  آن وجود دارد. در ترجمه کار یک مقدار سخت است. مثلا خیلی صحبت شده بود که مجموعه روایت فتح را با زیرنویس انگلیسی منتشر کنند ولی مشکلشان این بود که تعابیر و مفاهیمی که شهید آوینی دارد در متن روایت فتح استفاده می‌کند، در ترجمه معنی خود را از دست می‌دهد یا افت می‌کند. یک ملاحظات این چنینی داشته است.
 
مدیر مرکز مطالعات بنیاد روایت فتح اشاره کرد که در این بنیاد درباره شهدای مدافع حرم هم کارهای صورت گرفت است و در همین کتابخانه شما هم بعضی از آن‌ها وجود دارد. یک جور خاطره‌نگاری است که عمدتا خیلی از آن‌ها از زبان همسر شهیدان است و همین خانم‌هایی که عرض کردم در حوزه نویسندگی فعال بودند درباره آن کارکردند. این سبک کار در سال‌های اخیر خیلی زیاد شده است. البته یک بخشی از کتاب‌ها هم مثلا سرگذشت علما می‌باشد. راجع به امام خمینی(ره)، علامه طباطبایی، شهید بهشتی و آیت‌الله مرعشی نجفی، کتاب‌های جمع و جور خوبی چاپ شده است که اخیرا هم از یکسری از آن‌ها رونمایی داشتیم.
 
مهدی متولیان در ادامه گفت: غیر از چاپ خاطرات شهدا ایده دیگری وجود ندارد ولی در گذشته کتاب گزارش‌های جنگی هم کار می‌کردند. مثلا عملیات‌ها یا براساس محورهایی که در زمان جنگ بوده،کارهایی را انجام می‌دادند که بر اساس خاطرات بود. ولی در واقع کتاب‌های علمی خوبی برای تاریخ جنگ بوده است. ولی الان چند سال است که من ندیدم این کار را انجام دهند.
 
متولیان در پاسخ به اینکه موضوع مدافعان حرم بعد از شهادت شهید آینی به‌وجود آمده است گفت: این موضوع هنوز وارد موضع تاریخ‌نگاری نشده است. تمرکز روی شخصیت شهدا و زندگی آن‌ها بوده است ولی به نظر خودم هم اخیرا چون شنیدم در عراق دارند کتاب‌هایی راجع به چگونگی آزادسازی عراق از دست داعش که محور آمریکایی‌ها هستند منتشر می‌کنند، این ضرورت وجود دارد. مطمئن هستم که این کار باید انجام شود، ولی الان به خاطر ملاحظات امنیتی نمی‌گذارند دامنه آن باز شود.
 
وی افزود: این خطرات همیشه هست،البته در برایند حالا چه روایت فتح و چه مجموعه‌های مشابه دیگر،کارهای تاریخ‌نگاری که ما انجام دادیم واقعا بد نیست؛ یعنی مخزن خوبی برای نسل‌های آینده حداقل تا این مقطع ایجاد شده است. ولی خب خیلی جنبه‌ها و زاویه‌هایی وجود دارد که هنوز شروع نکردیم و واقعا هم ضرورت دارد که روی آن کار کرد.