فاطمه صدر در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره همکاری کتابخانه ملی ایران با کشورهای دیگر در حوزه نسخه‌های خطی عنوان کرد: تعداد زیادی نسخه خطی دیجیتالی را پیش از این کتابخانه ملی در قالب میکروفیلم از کشورهای مختلف ازجمله هند گردآوری کرده‌ بود و با توجه به اینکه اکنون میکروفیلم دیگر تولید نمی‌شود در تلاش هستیم این نسخه‌ها را تبدیل به نسخه و فایل دیجیتال کنیم. برای پیشگیری از تخریب همچنین ساماندهی نسخه‌های خطی که به‌صورت میکروفیلم وجود دارند؛ در تلاش هستیم این فایل‌ها  را با دستگاه‌های خاص دیجیتال‌سازی کنیم.

وی درباره نسخه‌های خطی دیجیتال موجود در یک مرکز ایرانی کشور هند گفت: به‌تازگی نیز در دیداری که مسئولان کتابخانه ملی با مسئولان مرکز میکرو فیلم نور هند داشتند؛ فهرست منابعی که از نسخه‌های خطی در هند داشتند و در قالب میکرو فیلم تهیه کرده‌ بودند را در اختیار کتابخانه ملی قرار دادند. کتابخانه ملی نیز براساس فهرست منابعی که در اختیار دارد؛ باید گزینش کند تا مشخص شود شرایط مبادله منابع چگونه است؛ زیرا درشرایط کنونی در بحث نسخه‌های دیجیتال مسئله مبادله مطرح است. البته یک تعداد از نسخه‌های خطی که فایل میکرو‌فیلم آن‌ها از سوی مرکز میکرو فیلم نور تهیه شده بود نیز برای کتابخانه آستان قدس ارسال شده است.

صدر درباره این موضوع که کتابخانه ملی ایران روی کدام کشورها برای مبادله منابع دیجیتال حساب ویژه‌ای باز کرده است، عنوان کرد: در همه کشورها منابع دیجیتال از نسخه‌های خطی وجود دارد اما در کشورهایی مانند هند و پاکستان به دلیل اینکه بیشترین مرجعیت زبان فارسی در شبه قاره هند بوده؛ این کشورها دارای بیشترین منابع در بخش نسخه‌های خطی هستند؛ به‌عنوان مثال در شهرهای مختلف پاکستان نسخه‌های خطی زیادی وجود دارد و اغلب این منابع در شرایط خوبی نگهداری نمی‌شوند و در همان دیدار، رایزنان با رایزن فرهنگی ایران در پاکستان درباره چهار شهر پاکستان که نسخه‌های خطی بیشتر دارد، صحبت شد.

وی با بیان اینکه نسخه‌های خطی موجود در پاکستان هنوز فهرست‌‌نویسی نشده و به همین دلیل آمار دقیقی از تعداد نسخه‌های خطی موجود در این کشور وجود ندارد، گفت: پراکندگی زبان فارسی در شبه قاره هند ازجمله پاکستان و بنگلادش دامنه بسیار وسیعی دارد به همین دلیل ممکن است نسخه‌های خطی فارسی زیادی وجود داشته باشد که متعلق به ایران باشد یا حتی برخی نسخه‌های خطی عربی نیز ممکن است متعلق به ایران باشد.
 
صدر با بیان اینکه یکی از بندهای مشترک در تفاهم‌نامه‌هایی که اخیرا با کشورهای مختلف منعقد می‌شود، بحث مبادله منابع دیجیتال است، گفت: در دیدار رایزنان فرهنگی با رئیس کتابخانه ملی که به تازگی به کشورهای مختلف اعزام شدند، یکی از نکات مهمی که رئیس کتابخانه ملی تاکید کرد این بود که رایزنان فرهنگی تلاش کنند، فهرست منابع نسخه‌های خطی که در کشورهای مختلف وجود دارد، ازسوی آن‌ها استخراج و در صورت داشتن فایل دیجیتال این منابع امکان مبادله این فایل‌ها با مراکز مربوطه فراهم شود. اخیرا نیز مذاکره‌ای با یکی از کتابخانه‌های عراق داشتیم و این کتابخانه خواستار دریافت تعدادی از منابع دیجیتال کتابخانه ملی شده، در مقابل کتابخانه ملی ایران نیز تقاضای در اختیار گرفتن تعدادی از منابع دیجیتال این کتابخانه را کرده است.

منابع خطی افغانستان در دست قاچاقچیان

معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی ایران درباره نسخه‌های خطی ایران در افغانستان نیز اظهار کرد: این کشور اکنون شرایطی دارد که منابع و نسخه‌های خطی‌اش در حال غارت است  و به دلیل مشکلاتی که در سطح دولتی دارند، خیلی امکان رایزنی با این کشور در بحث نسخه‌های خطی وجود ندارد، حتی بسیاری از موزه‌های این کشور نیز در حال غارت است و شرایط به‌گونه‌ای است که بسیاری از منابع ارزشمند موزه‌ای و خطی افغانستان در دست قاچاقچیان است.
 
وی درباره وجود نسخه‌های خطی موجود در کشورهای دیگر مانند ترکیه و عراق گفت: در کشور ترکیه منابع خطی زیادی وجود دارد که غالبا فهرست‌نویسی و دیجیتال‌سازی شدند. عراق نیز دارای نسخه‌های خطی زیادی است، به طوری‌که در همه کتابخانه‌های ائمه‌(ع) در عراق و عتبات عالیات، نسخه‌های خطی زیادی نگهداری می‌شود.

معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی ایران افزود: مثلا سال گذشته با مسئولان کتابخانه‌های حرم حضرت عباس(ع) و حرم حضرت امیرالمومنین(ع) دیدارهایی داشتیم. در این دیدار آن‌ها تقاضای کمک در زمینه فهرست‌نویسی منابع خطی و داشتن تعدادی از منابع خطی دیجیتال را از کتابخانه ملی داشتند؛ البته یک مرکز در عراق نیز مشغول جمع‌آوری نسخه‌های خطی شیعی دیجیتال است و کتابخانه ملی ایران نیز با این موسسه رایزنی‌های کرده است تا امکان مبادله منابع دیجیتال میان کتابخانه ملی و این مرکز فراهم شود.
 
صدر با بیان اینکه منابع نسخه‌های خطی در هیچ کجای دنیا اکنون به‌طور کامل فهرست‌نویسی نشدند و تا زمانی که  این منابع فهرست‌نویسی نشوند، امکان تشخیص دقیق آمار نسخه‌های خطی وجود ندارد، گفت: ممکن است در یک جلد از نسخه خطی، عنوان پنج نسخه خطی دیگر هم درج شده باشد و از طرف دیگر، آمار نسخه‌های خطی کشورها درصورتی مشخص می‌شود که کتابخانه، موسسه و دانشگاه مربوطه، درباره آمار نسخه‌های خطی و تعداد منابع دیجیتال‌‌سازی‌شده آن کشور اعلام عمومی کرده باشد.