به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، متن سخنرانی محمدمهدی اسماعیلی در این اجلاس به شرح زیر است:
 
جناب آقای سالم بن محمد المالک
مدیر کل محترم آیسسکو
جناب آقای عبدالرحمن آل ثانی
وزیر محترم فرهنگ دولت قطر
وزرای محترم فرهنگ کشورهای عضو
نمایندگان محترم کشورهای اسلامی
سلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته
 
وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا  وَاذکُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَیکُم إِذکُنتُم أَعداءً فَأَلَّفَ بَینَ قُلوبِکُم فَأَصبَحتُم بِنِعمَتِهِ إِخوانًا وَکُنتُم عَلى شَفا حُفرَةٍ مِنَ النّارِ فَأَنقَذَکُم مِنها  کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُم آیاتِهِ لَعَلَّکُم تَهتَدونَ
( آل عمران، 103)
 
ابتدا لازم می دانم از رئیس محترم اجلاس بابت ابتکار برگزاری این رویداد سپاسگزاری کنم و سلام دولت و ملت کشورم را به همۀ اعضای محترم ابلاغ نمایم و برای اجلاس دوازدهم، آرزوی موفقیت نمایم.
 
همکاران عزیز، خانم ها و آقایان
 زمان کنونی از چند جهت، زمان بسیار مهمی برای جهان و به خصوص جهان اسلام است. از یک سو دوران کنونی، دوران تغییر، گذر و انتقال است که اقتضائات دوران ثبات برای دوران گذر نیز باید تغییر کند و اقدامات نوینی پیش بینی شود. از سوی دیگر باید توجه شود که بر اثر تغییرات، اساس آموزه های اسلامی، نباید از دایرۀ اصلی برون افتد.

جهان، اکنون در شرایطی به سر می برد که به رغم بهره مندی بشر از فناوری های نوین، که آسایش و سرعت را به ارمغان آورده است، اخلاق و معنویت که کانون تزریق آرامش است، در معرض خطر قرار گرفته است. رسوخ و نفوذ فرهنگ های بیگانه، سبب گردیده از زبان، فرهنگ و هنر بومی ملت ها، معنویت زدایی و هویت زدایی شود. اگر همین روند ادامه یابد، ملت ها در آینده برای درک میراث مکتوب و پایه های هویت ملی خود، به تفسیر و تبیین دیگران نیازمند خواهند بود. این در حالی است که با توجه به گسترش جهالت مدرن و پیدایش گروه های افراطی و تکفیری از یک سو و اسلام‌ستیزان از سوی دیگر، بیش از هر زمان دیگری نیاز به اخلاق و معنویت وجود دارد.

اساساً دوری از اخلاق و معنویت سبب پیدایش گروه های افراطی و تکفیری و نیز اسلام ستیزان گشته است. جسارتی که در روزهای گذشته در سوئد و جاهای دیگر به ساحت قرآن کریم شد، نشان از آن دارد که ناخرسندان از اتحاد و یکپارچگی جهان اسلام، برای ایجاد تفرقه و مشغولیت ذهنی و انحراف اذهان مسلمانان به هرکاری دست می زنند. آیا این اقدامات دلیلی به جز دوری از اخلاق و معنویت دارد؟

برای مثال، مسئلۀ قدس شریف که «قدس الاقداس» مسلمانان جهان و سایر ادیان است و نیز فلسطین و میراث فرهنگی، دینی و تمدنی و در یک کلمه هویت گهربار آن، سالیانی است مورد آماج تخریب، انهدام و نابودی همه جانبۀ صهیونیست های بی هویت، قرار گرفته که باید در قبال چاره جویی برای نجات آن اقدام جدی و عاجلی در دستور کار این اجلاس قرار گیرد و این در حالی است که موضوع فلسطین مدت هاست به علت رفتار تجاوزگرانه و سرکوبگرانۀ رژیم کودک کش صهیونیسم و در خلاء اتحاد به کلمۀ رمز آغاز بحران عظیمی در جهان تبدیل شده که معلوم نیست پایانی داشته باشد.

قدس و مسجدالاقصی به سبب جایگاه معنوی و والایش، باید از رقابت ها و خصومت های دینی یا تاریخی دور بماند و رژیم صهیونیسم براساس مقررات یونسکو، کنوانسیون ژنو، قواعد آمرانۀ حقوق بین الملل، قطعنامه های شورای امنیت ملل و حقوق بشر، باید از ایجاد هرگونه تغییر در شرایط آن خودداری کند. متأسفانه رفتاری که امروز، این رژیم خونخوار در قدس و در قبال مردم به پاخاستۀ فلسطین دارد، این نماد و مظهر وحدت ادیان و فرهنگ های توحیدی ابراهیمی را به نشانی برای اختلاف و ستیز، نابردباری دینی، تقابل و نفی یکدیگر تبدیل کرده و اگر این سیاست توسعه طلبانه و ناقض مقررات بین المللی ادامه یابد و همچنان بر پایۀ تفکرات نژادپرستانه و آپارتایدگونه استمرار پیدا کند، قطعاً در آیندۀ نزدیک شاهد انفجار عظیم اجتماعی در جهان اسلام و کل جهان خواهیم بود.

مسلمانان قطعاً با هرگونه تلاش برای تخریب مسجدالاقصی، قبلۀ نخست آن ها، و محل عروج پیامبر اسلام به آسمان به سبب جایگاهی که این شهر به علت جلجلۀ مسیح و کلیسای قیامت نزد مسیحیان جهان دارد مخالف اند و هیچکدام از پیروان دو دین در برابر تغییر شرایط این مکان مقدس ساکت نخواهند ماند.

دوستان فرهیخته و محترم مستحضرند که جنگ های دینی به علت باورهای ریشه دار اجتماعی، بدترین و طولانی ترین جنگ های جهان بوده و هست و وظیفۀ این سازمان این است که از  پیدایش هرگونه جنگ دینی از طریق محکومیت رفتارهای جنگ طلبانۀ رژیم صهیونیستی و تلاش در جهت رفع چنین بحرانی جلوگیری نماید که در غیر این صورت ممکن است جان بسیاری از انسان ها به مخاطره افتد.

 مسئله فلسطین مدت هاست قلب مسلمانان را جریحه دار ساخته و این در حالی است که جوامع اسلامی با بهره گیری از قدرت اتحاد خود، می توانند حمایت از فلسطینیان و فرهنگ و تمدن اسلامی در معرض خطر در منطقۀ فلسطین را در دستور کار قرار دهند.

از سویى دیگر برای حفظ میراث فرهنگى فلسطینیان و نشان دادن جنایتهای رژیم صهیونیستی و مظلومیت و مقاومت شجاعانه ملت فلسطین و حفظ هویت مسجد مبارک الاقصى و قدس شریف می‌بایست روایت کرد و این روایت توسط فیلم‌های نویسندگان و ادباء محقق می‌شود.

در این جا از کشورهای اسلامی حاضر می‌خواهم تا به حرکتی که توسط جایزه جهانی ادبیات فلسطین و توسط فعالان نشر و ادباء و اتحادیه‌های ادبی کشورهای اسلامی که در سال گذشته میلادی اولین دوره آن با حضور کشورهای مختلف در بیروت پایتخت لبنان آغاز شده است بپیوندند اگر ما امروز در بیان روایت کوتاهی می‌کنیم دشمن اذهان دنیا و نسل بعد را با دروغ‌ها و روایت‌های تحریف شده خویش بر خواهد کرد و ادباء، شعراء و روایتگران زبردست ما با کمک دولت‌های اسلامی می‌توانند با پیوستن به نهضت ادبی جایزه جهانی ادبیات فلسطین روایت‌گر صدای مظلومیت و مقاومت شجاعانه ملت فلسطین و قدس شریف باشند و همه ما سهمی در روشنگری افکار جهانی و مستند نمودن این برهه ۷۵ ساله از تاریخ فلسطین داشته باشیم.

  اختلال در سبک زندگی جوامع و زیست کودکان و جوانان مسلمان در فضای مجازی و برون¬رفت از فضای حقیقی، زمینۀ تأثیرگذاری فرهنگ بیگانه را بیش از پیش در جوامع اسلامی فراهم کرده است. حفاظت از فرهنگ اسلامی و بومی و گسترش معنویت در جهان اسلام و همچنین بازیابی دوران شکوه تمدن اسلامی، نیازمند اقدامات نوین فرهنگی است که موضوع اصلی این اجلاس است. اکنون متأسفانه جوان مسلمان در معرض هجوم فرهنگ بی هویتی و فرهنگ های خنثی قرار گرفته است و هیچ اهرم حفاظتی نیز وجود ندارد تا او را از هجوم حفاظت نماید. تمام این هجمه ها، قوۀ تشخیص را هدف گرفته اند و جوانان ما را در سردرگرمی ‌فروبرده‌اند.
 
این در حالی است که قرآن کریم می‌فرماید:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا إِن تَتَّقُوا اللَّهَ یَجعَل لَکُم فُرقانًا» (انفال 299)
 خداوند در نتیجۀ رعایت تقوای الهی یعنی پایبندی به اوامر و پرهیز از مناهی، وسیلۀ تشخیص حق از باطل را به انسان عطا می کند. بازگشت به فرهنگ اسلامی تنها راه مقابله با تهاجم فرهنگی است.

 گذر از موقعیت کنونی که دوران انتقال و کوچ از دوره مدرنیسم به پسامدرنیسم است، نیازمند بهره گیری از خرد، ارادۀ جمعی و تبادل تجربیات است. هیچ‌گاه جهان، مانند امروز در حال تغییر نبوده است؛ بنابراین نیازمند انسجام و یکدلی بیشتر برای پیشبرد اهداف جهان اسلام هستیم.  
 
جناب آقای رئیس
حضار محترم
برای حفاظت از داشته‌های فرهنگی، هنری، اخلاقی و معنوی خود، نیازمند آنیم که ایده‌ها و فعالیت‌های خود را از طریق گفت‌وگوهای فرهنگی به اشتراک بگذاریم و در جهت بهره‌مندی از توان یکدیگر بکوشیم.

بنابراین پیشنهاد می نمایم دبیرخانۀ گفت وگوهای فرهنگی ذیل دبیرخانۀ اصلی آیسسکو تشکیل شود و گفت‌وگوهای نخبگان فرهنگی در این چارچوب شکل بگیرد، زیرا از طریق آن، هم آشنایی‌ها فزونی می‌یابد، هم تبادل تجارب اتفاق می‌افتد و هم تازه‌های علمی و فرهنگی مبادله می‌شود.

جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد در صورت تصویب، آغازگر دور اول این گفت‌وگوها باشد.

اکنون این تعاملات درونی میان وزرای فرهنگ کشورهای اسلامی، از هر زمان دیگری ضروری تر  به نظر می رسد. مسائل مشترک فرهنگی و هنری فراوانی بین ما وجود دارد که تنها با مذاکره و یکدلی قابل حل هستند و اقناعی که به دنبال گفت وگو پدید می آید ماندگارتر و اثرگذارتر است.

قدرت آیسسکو در مسائل فرهنگی، قدرت بزرگی است که اگر به همت والای مدیرکل محترم آیسسکو، به سمت سوددهی به جهان اسلام هدایت شود، آثار ماندگاری را در پی خواهد داشت.

در راستای همگرایی جامعه قرآنی، جمهوری اسلامی ایران درنظر دارد در روزهای 21 و 22 اکتبر سال جاری اولین «کنگره بین‌المللی اندیشمندان قرآن پژوه» را در ایران برگزار کند. ما برای وزرای فرهنگ و امور دینی کشورهای مسلمان دعوتنامه رسمی ارسال کرده‌ایم که امیدوارم تاکنون به دستشان رسیده باشد ولی می‌خواهم از این فرصت استفاده کنم و مجدداً از همه بزرگواران برای شرکت در این کنگره دعوت به عمل آورم.

به گزارش ایبنا؛ به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در پایان بار دیگر از جناب آقای سالم بن محمد‌المالک و تمامی اعضای محترم صمیمانه تشکر می‌کنم و از میزبانی دولت محترم قطر و وزارت فرهنگ قطر بسیار سپاسگزارم.