مرتضي كاخي، پژوهشگر ادبي در سالروز درگذشت علامه قزوينی وی را يكی از برجستهترين محققان ادبي معاصر دانست و اظهار داشت: با توجه به منابع و نسخههاي محدودی كه در آن زمان، قزويني از اشعار حافظ در دست داشته، هنوز هم تصحيح او از «ديوان حافظ» بينظير و از معتبرترين نسخههاي موجود است./
وی ادامه داد: به جرات میتوان گفت که او یکی از برجستهترین محققان ادبی و فرهنگی در قرون اخیر بوده و هر آنچه حاصل کارش بوده بیهیچ تردیدی از سوی اطرافیانش و افرادی که در چنین زمینههایی فعالیت میکنند، مورد توجه و استناد قرار گرفته است.
کاخی در توضیح بیشتر این امر گفت: من تاکنون از هیچ یک از اديبان معاصر ندیده و نشنیدهام که در استناد به تحقیقات او دچار شبههای شوند و بخواهند به آثار و مراجع دیگر در این زمینه رجوع کنند.
وی با تاکید بر تسلط کامل قزوینی به زبانهای فارسی، عربی و فرانسه اظهار داشت: محققان ادبی ما کمتر به زبان خارجی تسلط دارند؛ اما قزوینی با داشتن این تسلط در تحقیقات خودش به طور مستقیم به منابع مراجعه و مطالب را بدون محدودیتهای زبان در ترجمه، دریافت میکرد.
این پژوهشگر با اشاره به تصحیح قزوینی از «چهار مقاله نظامي عروضی سمرقندي» و «دیوان حافظ» توضیح داد: قزوینی در این تصحیح مسایل و نکتههایی را درباره خیام مطرح میکند که تا آن زمان هيچ فردي ازآن اطلاع نداشته است؛ از سوی دیگر با توجه به متنهایی که در زمان قزوینی موجود بوده، تصحیح و گردآوری اي که او از دیوان حافظ انجام داده، بینظیر و در حال حاضر نیز یکی از معتبرترین نسخههای حافظ است.
وي در پايان با تاكيد مجدد بر بينقص بودن تحقيقات علامه قزويني دليل اين امر را چنين مطرح كرد: تسلط بر ۳ زبان، داشتن معلومات زياد در ادبيات فارسي، تسلط به روش تحقيق محققان ايراني و اسلامي و تلفيق آن با شيوه محققان اروپايي و برخورداری از قريحه تحقيق، از جمله عوامل موثر در استحكامبخشی به آثار تحقيقي او بوده اند.
میرزا محمدخان قزوینی(۱۲۵۶-۱۳۲۸)، معروف به علامه قزوینی، پژوهشگر فرهنگ و ادب ایران بود. در محله دروازه قزوین تهران به دنیا آمد و پدرش و اجدادش هم از اهل قلم و فرهنگ بودند. او صرف و نحو و فقه و کلام و حکمت را نخست نزد پدر و سپس نزد استادان دیگر مانند شیخ فضلالله نوری و میرزا حسن آشتیانی و ملا محمد آملی آموخت.
از جمله آثار به جاي مانده از او ميتوان به تصحیح «مرزباننامه»، «المعجم فی معاییر اشعارالعجم»، «چهار مقاله نظامی عروضی سمرقندی»، «تاریخ جهانگشای جوینی»، «دیوان حافظ»، «شدالازار فی حطالاوزار عن زوارالمزار» و «سیاستنامه» اشاره كرد.
او در دوران طولانی اقامتش در خارج، با ایرانشناسان و پژوهشگران نامداری مانند «کلمان هوار»، «آدریان باربیه دومنار»، «ادوارد زاخائو»، «اویگن میتووخ»، «هارتمان» و «ادوارد براون» آشنایی و همکاری و سپس، مکاتبه داشت.
علامه محمد قزوینی در ۶ خرداد سال ۱۳۲۸ در سن ۷۲ سالگي در تهران درگذشت و در شاهعبدالعظیم در کنار مزار شیخ ابوالفتوح رازی دفن شد.
نظر شما