سيداحمد سيدعلي‌زاده پژوهشگر معماري با بيان اين مطلب به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) گفت: در اين كتاب داستاني نزديك به واقعيت برگرفته از احاديث، آيات قرآن كريم، ضرب‌المثل‌ها، اشعار رايج و معروف ايراني به همراه برخي از اصطلاحات يزدي از نگاهي نو به زبان گذشتگان به رشته تحرير درآمده است.

وي به ويژگي اصلي اين كتاب اشاره كرد و گفت: در اين كتاب به معرفي فرهنگ، هنر، آداب و رسوم، اماكن تاريخي، بناهاي باستاني و ويژگي‌هاي رفتاري مردمان كوير پرداخته شده است.
 
اين پژوهشگر كه كتاب «مسجد جامع كبير يزد» را در دست نگارش دارد خاطرنشان كرد: كتاب «ديوارهاي بلند كاهگلي» گوياي خاطرات كودكي برخي از بزرگان ماست و همچنين دنيايي از گذشته‌اي نه چندان دور به‌شمار مي‌آيد كه خود يادگاري هستند كه هر زمان از آن ياد كني زنده خواهند شد.

وي در ادامه سخنانش يادآور شد: اين كتاب يادآور خاطرات بزرگ مردان كهن تاريخ، شير زنان سخت‌كوش كوير و روايت تاريخ سال‌هاي 1320 خورشيدي به بعد از ابراهيم مقني‌باشي نقل شده كه برگرفته از زندگي مردمان بلاد دارالسياده (يزد) بوده است.

سيدعلي‌زاده به نكته‌اي در گردآوري اين كتاب اشاره كرد و گفت: روايت چاپ نخست اين كتاب، از زبان مقني‌باشي بوده كه با تغييرات بسياري تاريخ كوير ايران را با استفاده از احاديث و ضرب‌المثل‌ها تصحيح كرده و به ويرايش دوم رسانده است. همچنين از ويژگي‌هاي بارز اين كتاب روايت داستان‌گونه آن به‌شمار مي‌آيد كه با معماري و بناهاي كهن و تاريخي يزد درآميخته است.

وي به واژه «كاريز» كه در اين كتاب آمده اشاره كرد و گفت: در اين كتاب كاريز به شكل داستان گونه‌اي روايت شده و در بخش ديگر كتاب به شكل آكادميك و از ديدگاه معماري شرح داده شده است كه نخستين و بلندترين چاه حفر شده را چاه مادر و يک سري چاه‌هايي را در امتداد هم حفر شده و آنها را در زيرزمين به هم وصل مي‌کنند به نام «کاريز» مشهور است كه در طول مسير آسياب‌هاي آبي، سرداب، پاياب، آب انبار بر حسب نياز به جمعيت منطقه نيز بستگي داشته است.

وي در ادامه سخنانش به بخشي از كتاب اشاره كرد و گفت: در كتاب «ديوارهاي بلند كاهگلي» بخشي از يك صفحه كتاب به صورت داستان به رشته تحرير درآمده ولي در اين روايت داستان‌گونه خواننده بناهاي كهن، مساجد قديمي، كوير و... را در ذهن خود به تصوير مي‌كشد و در بخش زيرين صفحه كتاب نيز به معرفي واژه‌هاي معماري، اصطلاحات يزدي، ضرب‌المثل‌ها و... مي‌پردازد.

اين پژوهشگر به نمونه‌اي در اين زمينه اشاره كرد و گفت: در بخشي از كتاب آمده است كه «يادش به خير روزايي که پا بِرهنه تو کوچه پس کوچه‌هاي پُر پيچ و خَم آروک يا به قول يزديا، کوچه «آشتي کنون» با اون ديواراي بلندش، تو آفتاب داغ و نفس‌گير کوير مي‌دويديم، گهگاهي هم زير ساباط، طاق و تَويزه‌ها يا زير سايه‌سارِ بادگير اُتراق مي‌کرديم.»
مولف در پاورقي كتاب به توضيح ساباط به طور كامل مي‌پردازد و از منظر معماري آن واژه را شرح مي‌دهد كه جزو اول آن «سا» به معناي آسايش و جزو دومش پسوند «باط» يا «بات» نمودار ساختمان، بنا، آبادي و عمارت است و در آخر بسياري از واژه‌ها چون رباط، کاربات، خرابات و جزو اينها آمده و روي هم رفته بجاي آسايشگاه و استراحتگاه امروز بکار مي‌رفته است.

در بخش ديگر كتاب نيز شرح مي‌دهد كه ساباط دالان مسقف بين دو خانه که به عنوان معبر از آن استفاده مي‌شود و سايه انداز کوچه است. به طور معمول طرفين آن طاق‌هايي وجود دارد كه حمايل ضربي، پشت بند محرابي شکل ميان دو ديوار، که در کوچه‌هاي قديم يزد به کثرت ديده مي‌شود.

ويرايش دوم «ديوارهاي بلند كاهگلي» به دو زبان فارسي و انگليسي در 157 صفحه، شمارگان 4000 نسخه و بهاي 2هزار تومان از سوي نشر «العترة» در دسترس علاقه‌مندان به فضاهاي تاريخ معماري ايران به رويات داستان‌گونه قرار دارد.