پروفسور «يدالله فريد» پدر جغرافياي ايران، اسفند 1308 خورشيدي در شهر تبريز زاده شد و با نيم قرن تحقيق و تدريس در زمينه جغرافي، آثار بيشماري نظير «جغرافياي جمعيت»، «جغرافيا و شهرشناسي» و «جغرافياي تغذيه» نوشت. وي نخستين کتاب درباره «مسايل شهري ايران» را سال 1349 منتشر کرد.\
نويسنده كتاب «جغرافيا و شهرشناسي»، پس از اخذ ليسانس براي ادامه تحصيل به فرانسه رفت و با تحصيل در دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه سوربن پاريس با درجه ممتاز (Tres Honorable) موفق به اخذ درجه دكتري جغرافياي انساني با گرايش شهري شد.
سال 1342 سرآغاز همكاري وي با دانشگاه تبريز بود كه تا سال 1375 خدمات ارزندهاي را در تربيت نيروهاي تحصيلكرده دانشگاهي، به ويژه دورههاي تحصيلات تكميلي كارشناسي ارشد و دكترا در رشته جغرافيا ارايه كرد.
نويسنده كتاب «جغرافياي جمعيت» که از اساتيد برجسته جغرافياي ايران بود، در سال 1385 به عنوان چهره ماندگار منتخب جغرافيدانان کشور انتخاب و کتاب «شناختشناسي و مباني جغرافيايي انساني» وي در سال 1380 به عنوان کتاب سال برگزيده شد و به همين مناسبت از رئيس جمهوري ايران لوح سپاس دريافت کرد.
يك ماه پس از درگذشت دكتر فريد، كتابخانه شخصي وي توسط «جواد فريد»؛ (فرزندش)، به دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهر اهدا شد. اين كتابخانه، مشتمل بر دو هزار جلد كتاب نفيس، ناياب و تخصصي در زمينه جغرافيا و حاصل نيم قرن فعاليت علمي آن استاد در مراكز علمي دانشگاهي است.
همچنين خانواده زندهياد «فريد» براي ارج نهادن به اين عمل فرهنگي، كتابخانه تخصصي رشته جغرافيا را در ساختمان دانشكده علوم انساني اين دانشگاه كه به نام استاد فريد نامگذاري شد افتتاح كردند تا دانشجويان و پژوهشگران رشته جغرافيا بتوانند از منابع ارزنده آن بهره ببرند.
خانواده فريد دستنوشتهها و بيش از 300 عنوان مدارك علمي پدر جغرافياي ايران را نيز به كتابخانه اختصاصي دانشگاه آزاد اهر اهدا كردند. به گفته دکتر علي رضايي، رييس دانشگاه آزاد اهر، شادروان «فريد» يكي از ذخيرههاي علمي و از چهرههاي ماندگاري بود كه با وجود تقاضاي متعدد مراكز بزرگ دانشگاهي و علمي كشور براي استفاده مطلوب از تجربيات علمي آن استاد، خدمت در مناطق محروم را براي بهرهمندي علاقهمندان، اساتيد و دانشجويان علم جغرافيا براي خود برگزيد.
اين استاد فرزانه تجربه نيم قرن تلاش علمي خود را در طبق اخلاص نهاد، تا تشنگان تحقيق و پژوهش از اندوختههاي علمي و تجربيات يك عمر خدمت صادقانه آن استاد بهرهمند شوند.
همچنين رئيس دانشگاه آزاد اهر، نامگذاري دانشكده علوم انساني اين دانشگاه و كتابخانه اختصاصي گروه جغرافيا به نام آن استاد فقيد را به دليل سپاسگزاري از خدمات بيش از يك دهه خدمت در دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهر كمترين اداي دين در حق وي دانسته است.
از اين استاد نامدار 24 مقاله علمي و پژوهشي در نشريات معتبر بينالمللي چاپ شده و نيز 13 عنوان كتاب منتشر كرده كه 3 عنوان آن توسط دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهر به چاپ رسيده است.
زنده ياد «فريد» نخستين کتاب درباره «مسايل شهري ايران» را در سال 1349 منتشر کرد و کتابهاي ارزشمندي چون «جغرافياي جمعيت»، «جغرافيا و شهرشناسي»، «جغرافياي تغذيه»، «سير جغرافيا در قلمرو انساني»، «کاربرد جغرافيا در روش تحقيق شهر و روستا»، «مقدمهاي بر روش تحقيق شهرهاي ايران»، «انگلستان و بازار مشترک از ديدگاه جغرافيا»، «تحقيقات جغرافيايي» و مقالههاي مختلف در زمينه جغرافيا و همچنين ترجمه کتاب «انسان و محيط زيست» از ديگر آثار او به شمار مي رود كه از بين آنها كتاب «شناختشناسي و مباني جغرافيايي انساني» وي به عنوان كتاب سال 80 انتخاب شد.
كارنامه جغرافياي ايران حاصل سالها تلاش و تحقيق ارزشمند اين استاد است و كتابهاي فراوان و با ارزشي كه هر يك از آنها گنجينهاي براي شناخت جغرافياي انساني، شهري و روستايي ايران است، ارزش اين آثار را دوچندان ميكند. فريد در طول زندگي علمي خود آثار گرانبهايي در زمينه جغرافياي ايران از خود به يادگار گذاشته است و هركه بخواهد در مسايل شهري ايران و سير جغرافياي اين مرز و بوم كاري انجام دهد ناگزير است تا از اين آثار بهره جويد و اين خود بهترين راه براي زنده نگاه داشتن ياد آن بزرگمرد است.
سرانجام پروفسور «يدالله فريد» كه به عنوان يكي از چهرههاي ماندگار از سوي رييس جمهوري اسلامي ايران مورد تجليل قرار گرفته بود در نيمه نخست مردادماه درگذشت و در قطعه هنرمندان وادي رحمت تبريز به خاک سپرده شد.
نظر شما