به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، شيخ حر عاملی، معروف به «شيخ حر» منسوب به خاندان «بنی‌الحراسات» هشتم رجب سال 1033 هجري قمري در یکی از روستاهای جبل عامل لبنان به نام «مشغری» به دنيا آمد. او ابتدا در محضر پدر سپس در حضور جد مادری‌اش «شيخ عبدالسلام» فراگيری مقدمات را آغاز كرد. نسب وی به «حر بن رياحی» شهيد واقعه كربلا مي‌رسد.
او تا چهل سالگی در کشور سوریه و منطقه جبل عامل، نزد استادان شیعی آموزش دید و بعدها به عراق و خراسان عزیمت کرد.
شيخ حر عاملی در طول اقامت خود در جبل عامل دو بار به سفر حج مشرف شد و در سال 1072 هجري قمري به زيارت حضرت امام رضا(ع) آمد و به دليل اين كه محيط اين منطقه و به طور كلی ايران را مناسب ترويج دين ديد، همان‌جا اقامت گزيد. هجرت شيخ پس از چهل سال تعليم و تعلم در وطن صورت گرفت. او در اصفهان با علامه مجلسی همنشين بود و هر دو برای هم اجازه نقل روایت صادر کرده‌اند. سپس به مشهد رفت و پس از مدتی «قاضی القضاة» و «شیخ الإسلام» خراسان شد.
شيخ طي توقف در مشهد شاگردان زيادي از جمله شيخ مصطفي حويزي، دو فرزند وي، سيد محمد نائيني، محمد بديع‌رضوي و ملا محمدصالح قزويني را تربيت كرد.
تأليفات شيخ حر عاملی بالغ بر پنجاه و پنج كتاب و رساله است، كتاب‌هاي «الجواهر السنیّة فی الأحادیث القدسیّه»، «هدایة الأمة»، «اثباة الهدا»، «امل الآمل»، «الفصول المهمة فی أصول الائمّه» و «الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة» از ديگر آثار اين شيعه‌شناس قرن يازده هجري قمري به شمار مي‌روند.
كتاب «وسائل‌الشيعه» مهمترين كتاب شيخ محسوب می‌شود؛ به‌گونه‌اي كه «شیخ حر» را با آن و آن را با «شیخ حر» می‌شناسیم. این اثر یکی از کتاب‌های مرجع در زمینه احادیث اهل بیت (علیهم السلام) است که از اعتبار و اعتماد خاصی در میان کتاب‌های حدیثی برخوردار است.
اين كتاب مشتمل بر 35850 حدیث است كه با مراجعه به کتاب‌هاي اربعه و بیش از 180 کتاب حدیث دیگر، که قسمتی از آنها جزء کتاب‌هاي قدماء و «اصول اربعماة» بود، به سبک خاصی تأليف شده است. شيخ با تأليف اين كتاب، تحولی در مجامع فقهی ايجاد كرد. وي برای جمع‌آوری و تدوين احاديث اين كتاب، بيست سال از عمر خود را سپری كرد.
شیخ حر سه بار این کتاب را از نظر گذراند و خودش نخستین کسی بود که بر آن تعلیقه نوشت و نام آن را «تحریر وسائل الشیعه و تحجر مسائل الشریعه» گذاشت. این کتاب ابتداء در سه مجلد سنگی بود و سپس در بیست مجلد در آمد که مرجع استفاده همه علمای بعد از اوست.
علت اهميت اين كتاب، معتبر بودن احاديث مندرج در آن و جامعيت آن است. در اين كتاب، نويسنده روش خاص خود را بكار گرفته و احاديث فقهی كه فقها در استنباط احكام شرعی به آن نيازمندند و بر آنها تكيه می‌زنند را جمع‌آوری كرده است. بيش از بيست هزار حديث در اين اثر جاي دارد كه شيخ حر از مصادر و كتاب‌هاي معتبر شيعه نظير «اصول كافی»، «من لايحضره الفقيه»، «استبصار»، «تهذيب» و كتاب‌هاي ديگر كه شمار آنها به هفتاد منبع و مأخذ می‌رسد، جمع آورده است.
شيخ حر اين كتاب را با احاديثی در مقدمه عبادات افتتاح كرده است. تقسيم‌بندی اين اثر به سبك كتاب‌هاي فقهی از بحث طهارت تا مبحث بيان ديه‌ها بررسي مي‌شود.
«شیخ حر عاملی» در تدوین کتاب‌های روايی و حدیث از روش‌های برجسته و علمی خاصی استفاده می‌کرد. «دسته‌بندی احادیث همراه با تدوین آن در موضوعات مختلف فقه، اصول فقه، عقاید قرآن، رجال، اخلاق و طب»، «استفاده از نسخه‌های متعدد و عبارات متفاوت احادیث» و «جمع‌آوری احادیثی که در وادی پراکندگی پنهان مانده است» از جمله روش‌هاي تأليفي اين راوي حديث اند.
جمع‌آوری احادیثی که از قول خداوند متعالند به صورت کتابی با نام «جواهر السنیه» از برجسته ترين آثار شيخ است كه در قسمتی از مقدمه آن آمده است: «البته اینها در میان علماء به احادیث قدسی معروف هستند، هر چند من پیشتر ندیده بودم که آنها را در یک کتاب جمع و نشر کرده باشند از همین رو علاقه‌مند شدم به این که، نخستین کسی باشم که آنها را در یک کتاب جمع کرده است.»
«تحقیق درباره احادیث مشکل و پیچیده و آسان کردن فهم آنها» و «اثبات موضوعات مختلف دینی و بررسی و نقد شبهات آنان با استفاده از احادیث کتاب‌هايی چون "الاثنی عشریه فی الرد علی الصوفیه"، "کشف التعمیه فی حکم التسمیه" و ... در اثبات متواتر بودن قرآن» از ديگر ويژگي‌هاي تأليفي اين انديشمند اسلامي شناخته مي‌شود.
اين استاد فقه شيعي به بررسی مشکلات جوامع حدیثی شیعه نيز مي‌پرداخت، در اين زمينه که در مقدمه كتاب «وسائل الشیعه» نوشته است: «کسی که کتب حدیثی را مطالعه کند، درمی‌یابد که احادیث نقل شده در آن جوامع حدیثی، چنین اشکالاتی دارد؛ طولانی بودن کتاب‌ها، تشتت اخبار و روایات، صعوبت تحصیل، اختلاف در روایات، زیادی در تکرار حدیث، کم بودن احادیث در باب مسائل شرعیه و...»
شيخ حر دفتر نگارش خود را با «کلام خدا» دعاهاى «امام سجاد عليه السلام» آغاز مي‌کرد و از پى آن ده‌ها کتاب ارزشمند را به جامعه شيعى تحويل داد. نکته‌اى که در بيشتر آثار شيخ حر ديده مى‌شود، تقسيم بندى فصل‌ها و بخش‌هاى آنهاست که به عدد معصومين(ع) يا ائمه اطهار(ع) به دوازده يا چهارده قسمت فصل بندى و تقسيم كرده است . اين امر نشان از عشق و علاقه او حتى به عددى است که يادآور وجود آن بزرگواران است.
شيخ حر عاملی بيست و يكم رمضان 1104 هجري قمري در هفتاد و يك سالگی چشم از جهان فرو بست و پيكرش در ايوان حجره‌ای از حجره‌های صحن شريف امام رضا(ع)، جنب مدرسه «ميرزا جعفر» به خاك سپرده شد.
كتاب‌هاي فراواني در سال‌هاي اخير درباره آثار، انديشه‌ها و اقدامات اين انديشمند اسلامي تأليف و منتشر شده‌اند كه برخي از اين آثار عبارتند از:
ـ الغدیر، رحله التاریخ و المستقبل/ شیخ قاسم محمدمصری عاملی، احمد مصری (مترجم) / دار الغدیر / 1383
ـ الکشکول/ محمدبن حسین شیخ بهایی، بهاءالدین محمد عاملی/ مکتبه الحیدریه / 1385
ـ چهل حدیث آداب معاشرت؛ برگرفته از وسایل الشیعه شیخ حر عاملی(ره)/ حجت نیکخواه/ تکسوار حجاز / 1387
ـ اعتقادات شیخ بهایی متن عربی؛ رساله الاعتقادات شیخ بهاءالدین محمد عاملی (953 - 1030ه.ق) همراه سه ترجمه و شرح فارسی آن/ محمدبن حسین شیخ بهایی، جویا جهانبخش (به اهتمام) / اساطیر / 1387
ـ طلوع کوکب در شهر حلب؛ مناظره پدر شیخ بهایی با یکی از علماء اهل سنت / حسین بن عبدالصمد عاملی، محمدرضا کریمی(مترجم) / دلیل ما / 1387
ـ چهل حدیث آداب معاشرت؛ برگرفته شده از وسایل الشیعه شیخ حر عاملی(ره) / حجت نیکخواه / تکسوار حجاز/ 1387
پنجشنبه ۱۹ شهریور ۱۳۸۸ - ۰۸:۰۰
نظر شما