به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد علمی «پیش‌انگاره‌های هستی‌شناختی علم سلوک» در ادامه برگزاری نشست‌های تخصّصی در حوزه مطالعاتی امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی و با همکاری انجمن علمی عرفان اسلامی برگزار شد.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام علی فضلی به معرفی کتاب خود پرداخت. او از تقسیم فلسفه عرفان به سه قسم فلسفه عرفان نظری، فلسفه علم سلوک و فلسفه تجربه عرفانی سخن گفت و افزود: برای شکل‌گیری فلسفه علم سلوک، روش فلسفه اسلامی را برای تبیین انتخاب کردیم و به خصوص حکمت متعالیه نقطه عزیمت عمل سلوکی است که به ضرورت آن اشاره کردیم که مهمترین برهان ضرورت آن برهان ملاصدراست.

فضلی مدیر گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: «ساختار و مسائل عمل سلوکی دارای سه رابطه وجودی است با معرفت، نظام هستی و با حقیقت قلبی». او از نظریه سلوکی اتحاد عمل و عامل سخن به میان آورد.

حجت الاسلام مصطفی فرهودی از منتقدان دعوت شده به این نشست گفت: بحث سیر و سلوک بحثی عرفانی است ولی مؤلف با روش صدرایی فلسفی آن را تبیین نموده است، انتظار می‌رفت که از ساز و کار عرفانی بهره گرفته می‌شد نه فلسفی.

فرهودی عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: در این پژوهش، علم سلوک با عمل سلوکی خلط شده است و اندیشه و نظر و علم سلوک، کمتر مطرح شده، همچنین جای پرداخت به لوازم علم سلوکی خالی است. قلم مؤلف نیز مقداری سخت‌خوان است.

محمد رودگر به عنوان دیگر منتقد حاضر در نشست گفت: نوآوری و خلق اصطلاحات جدید در این پژوهش قابل تحسین است. البته برخی با این اصطلاحات جدید مخالفت جدی دارند و کتاب از این منظر بسیار قابل نقد است.

رودگر عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی افزود: توجه به انواع سنت‌های سلوکی می‌توانست گسترش یابد و به سنت‌های مختلف پرداخته شود. همچینن علم سلوک ماهیتش یک بحث عرفانی است ولی با مبانی عرفانی به آن پرداخته نشده و با مباحث فلسفی طرح مسئله شده است، آن هم بدون بیان نقطه عزیمت. در این بحث به سنت سلوکی در مشرب صدرایی پرداخته شده که محدود است و گاه غیرمستند و ذوقی. درمقدمه کتاب علت ورود اینگونه به بحث مطرح نشده و بهتر بود مطرح می‌شد و باید محدوده بحث مشخص می‌شد.

رودگر همچنین به مباحث مغفول در این پژوهش اشاره کرد و گفت: سلوک در عوالم و حضرات، سلوک در اسماء (از منظر ابن عربی)، سلوک با اصالت احوال و اوقات یا سلوک بر محوریت مقامات و تأثیر شیوۀ سلوک هستی‌شناسانه بر نوع تقریر از وحدت عرفانی در سنت‌های مختلف سلوکی و… از مواردی هستند که در این پژوهش جا داشت به آنها پرداخته شود.