به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر، معجم معنايي معارف و مفاهيم قران كريم به حساب مي‌آيد كه به شيوه‌هاي نو و به صورت الفبايي ـ موضوعي، سامان يافته است.
اثر پربرگ «فرهنگ قرآن» كليد راهيابي آسان قرآن‌پژوهان به موضوعات و مفاهيم قرآن كريم است. سنگ نخست اين بناي رفيع به همت آيت‌الله هاشمي رفسنجاني نهاده شد. وي در پس اين انديشه و باور كه چينش آيات در ذيل واژگان قرآني ما را به همه معارف قرآن رهنمون نمي‌سازد، طرحي نو درافكند. در اين طرح با نگاهي فراگيرتر از معجم‌هاي لفظي قرآن، آيات به صورت روشمند در ذيل موضوعات طبقه‌بندي شده‌اند.
فراهم آوردن چنين معجمي كه بسيار فراتر از معجم‌هاي لفظي است و به صورت جامع و آسان، اطلاعات و آموزه‌هاي قرآني در هر موضوع را در اختيار مخاطب قرار مي‌دهد، كاري بس دشوار، ظريف و نيازمند تبيين قواعد و اصولي است تا انتخاب مدخل، (موضوع) برداشت‌ها و طبقه‌بندي به صورت هماهنگ انجام شود.
بخشي از اصولي كه در شكل‌گيري اين اثر مورد توجه بوده و به تفصيل در مقدمه جلد اول آمده‌اند، بدين شرح است:
الف) اصول و ضوابط مدخل‌گزيني:
1ـ ملاك انتخاب در مدخل‌ها، قرآني بودن و داشتن اطلاعات ـ‌هرچند اندك‌ـ است، به طوري كه ذيل برخي از مدخل‌ها، يك آيه و يا حتي بخشي كوتاه از يك آيه ذكر شده است.
2ـ در فارسي يا عربي بودن، بيشتر به شناخته بودن آنها براي مخاطبان فارسي زبان توجه شده است.
3ـ اعلام مصرح در قرآن و اعلام غير مصرح كه بر اساس روايات و كتاب‌هاي تفسير و اسباب نزول، مراد اشاره‌هاي قرآن‌اند،مدخل قرار گرفته‌اند.
4ـ موضوعات علوم قرآن كه در قرآن كريم به آنها اشاره شده باشد و از معارف قرآني قلمداد شود، مدخل قرار گرفته‌اند؛ مانند محكم و متشابه و نسخ.
ب) اصول و ضوابط برداشت از آيات:
1ـ در برداشت از آيات، چينش و نظم كنوني آيات مورد توجه بوده است، چنان‌كه برخي روايات، نظم فعلي آيات را توقيفي مي‌دانند.
2ـ در برداشت‌ها از روايات شان نزول و روايات تفسيري نيز استفاده شده است. البته مشروط به آن‌كه با مباني شناخته شده ديني سازگاري داشته باشد.
3ـ در برداشت‌ها مبنا بر اين بوده كه ظاهر كلمات قرآن بر اساس فهم عرف، داراي حجيت و قابل استناد است. دعوت قرآن از مردم براي انديشه‌ورزي در آيه‌هاي خود و توصيه به آنان براي عمل به مفاد آنها، همچنين رواياتي كه مسلمانان را به مراجعه به قرآن و سنجش روايات بر اساس آيات دعوت مي‌كنند، دليل گويايي بر اين مبناست.
4ـ در اين اثر سعي بر آن بوده است كه به همه ابعاد كاركرد زبان عربي توجه شود و بر اساس اين قواعد، برداشت‌هاي مختلف صورت پذيرد.
5ـ به سياق آيات در برداشت‌ها توجه شده است.
6ـ برداشت‌ها در اين مجموعه بر اساس قرائت مشهور، يعني روايت «حفص از عاصم» است.
7ـ در گزارش‌هاي قرآني از پيشينيان، باور و مبنا بر آن است كه هر آنچه قرآن نقل كرده و آن را نقد نكرده، مورد پذيرش قرآن بوده است.
8ـ برخي از دريافت‌ها و برداشت‌ها، با نظر به روايات، شان نزول‌ها، لغت، احتمال‌ها، تقديم و تاخير آيه‌ها، قرار گرفتن جمله‌اي در سياق جمله يا جمله‌هايي ديگر، القاي خصوصيت و مانند آنها استفاده شده است. به همين جهت، دليل برداشت از آيه به صراحت بيان شده تا ابهامي باقي نماند.
پ) اصول و ضوابط طبقه‌بندي اطلاعات:
1ـ مدخل‌ها در اين مجموعه به صورت الفبايي تنظيم شده‌اند.
2ـ در ذيل مدخل‌ها، سرفصل‌هاي اصلي و عناوين فرعي ذيل آن نيز به روش الفبايي طبقه‌بندي شده‌اند.
3ـ در بسياري از موارد، عناوين فرعي در رديف سرفصل‌هاي اصلي، در جايگاه الفبايي خود آمده و ارجاع داده شده‌اند؛ مثلا «آب و آباداني» گرچه فرعي «نقش آب» است، ولي به دليل اهميت، در جايگاه الفبايي خود آمده و به «نقش آب» ارجاع شده است.
4ـ در ذيل برخي از مدخل‌هاي عام، مانند «آشاميدني‌ها» و «اخلاق» كه خود، مشتمل بر مدخل‌هاي متعددي است، تنها به ارائه اطلاعات كلي مدخل‌هاي مربوط پرداخته شده و مباحث مربوط به مصاديق و مدخل‌هاي ريز به مدخل‌هاي مربوط ارجاع شده است، مثلا اطلاعات آب، شراب، و ... در آشاميدني‌ها نيامده، چنان‌كه اطلاعات دروغ، غيبت، و ... در «اخلاق» نيامده است، بلكه به جايگاه الفبايي خود ارجاع شده است.
جلد بيست و يكم فرهنگ قرآن با كلمه «علم» آغاز و با كلمه «فاطمه(س)» به پايان مي‌رسد.
چاپ اول كتاب «فرهنگ قرآن» در شمارگان 1000 نسخه، 516 صفحه و بهاي 125000 ريال راهي بازار نشر شد.
سه‌شنبه ۳۱ شهریور ۱۳۸۸ - ۱۰:۵۹
نظر شما