به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در ایلام، مریوان حلبچه‌ای در این نشست با عنوان اینکه ۷ بار این رمان قطور را خوانده، عنوان کرد: یکی از شاخصه‌های مهم آثار بختیار علی در ۱۴ رمانی که از وی منتشر شده، نقد فاشیسم و ویژگی ضد جنگ بودن این آثار است.
روایت انفال کردهای عراق در یک رمان جاده‌ای
وی «شهر موسیقیدانهای سپید» را یک رمان جاده‌ای دانست و گفت: این رمان از بغداد و تولد حزب بعث تا نسل کشی‌های این حزب علیه کردها موسوم به انفال را روایت می‌کند و ضد جنگ بودن به شاخصه اصلی آثار بختیار علی تبدیل شده و بازگوکننده تنهایی و زیست انسان‌های اهل هنر و فرهنگ در جهانی است که سراسر نابرابری و ستم است و نویسنده این دغدغه را دارد که انسان در کشورهایی مانند خاورمیانه که لبریز سرکوب و سانسور هستند، بتواند انسانیت خود را حفظ کند.
این مترجم کُرد تصریح کرد: رمان «شهر موسیقیدانهای سپید» درخصوص انفال است و همچنین رمان «تصاحب تاریکی» از بختیار علی در خصوص نسل‌کشی کردهای درسیم ترکیه است و ترجمه رمان «بندر فیلی» نیز از همین نویسنده در خصوص نسل کشی کردهای فیلی عراق به زودی روانه بازار کتاب ایران خواهد شد.
وی ضمن تقدیر از شهر کتاب ایلام برای میزبانی این برنامه، عنوان کرد: نشست‌های معرفی کتاب و نقد آثار بختیار علی در استان‌های مختلف برگزار شده و بسیار خوشحالم که فرصتی دست داد تا در جمع مردم فهیم و اهل مطالعه استان ایلام حضور پیدا کنم.
وی استان ایلام را برادر و وطن خود دانست که در آن احساس غربت ندارد و گفت: تلاش خواهیم کرد برای انتشار «بندر فیلی» اثر بختیار علی که بخش بزرگی از آن به مردم ایلام ارتباط دارد در استان برنامه ای خوب و یک رونمایی برگزار کنیم.
موفقیت مترجم در ترجمه کلمات گفتمان‌محور
ادریس محمدی منتقد ادبی و مترجم آثار عربی نیز در این نشست ادبی به نقش مترجم در انتقال مفاهیم و گفتمان ملت‌های مختلف اشاره کرد و گفت: در بررسی آثار بختیار علی نباید نقش مترجم آثار وی در ایران آقای مریوان حلبچه‌ای را فراموش کرد چرا که تلاش‌های سخت‌کوشانه و دقیق این مترجم است که بختیار علی و جهان کلمات و مفاهیم و اندیشه‌های او را در زبانی دیگر و کشوری دیگر زنده کرده است.
او گفت: واژه به واژه هر زبان، حاوی گفتمان، هویت، عاطفه و احساس است و مترجم باید بتواند پل بین زبان مبدأ و مقصد را به عنوان دو ملت برقرار کند و مفاهیم و انسان‌ها را به هم پیوند بزند که مریوان حلبچه‌ای به خوبی توانسته است این کار را انجام دهد.
محمدی تصریح کرد: نمایش یک گفتمان در زبان دیگر تسری بخش ایدئولوژی های جامعه ای در جامعه دیگر است و مریوان حلبچه ای در ترجمه آثار بختیار علی به خاطر تجربه زیسته خود در دو فرهنگ فارسی و کردی و از طرفی تسلط به هر دو زبان کردی و فارسی، در این زمینه نیز موفق بوده و در ترجمه آثار بختیار علی به زبان فارسی خصوصاً در برابر کلمات گفتمان محور موفق عمل کرده است.
پاسداشت زیبایی‌ها بزرگترین مقاومت است
این منتقد ادبی سپس به بررسی برخی مولفه‌های رمان «شهر موسیقیدانهای سپید» اثر بختیار علی پرداخت و گفت: برجسته بودن گفتمان زنانه و زن به مثابه یک عامل فعال و همچنین مسأله استعاره‌ها نه به معنای قدیمی آن بلکه به صورت امروزی آن، در این رمان پررنگ است.
وی افزود: استعاره ها در این رمان هستی‌شناختی است و نویسنده در مادی سازی مفاهیم درونی و عاطفی مانند خشم‌های فروخفته از آسیب‌هایی که در محیط دیده، موفق عمل کرده است.
محمدی خاطرنشان کرد: در بخشی از رمان «شهر موسیقیدانهای سپید» با برخی مکان‌ها برخورد می کنیم که روی نقشه وجود ندارد و در این شهر همه چیز حالت متضادی به خود گرفته و در قالب کاراکترها ریخته شده است.
او گفت: بختیار علی در برابر این پرسش که آدم‌های زخم خورده از نسل کشی و زخم ستم‌ها، چگونه باید با این دردها مواجه شوند، معتقد است که نباید این خشم‌ها را بر سر دیگران خالی کنیم بلکه باید با زیبایی به مواجهه با آن رفت.
وی تاکید کرد: از دیدگاه نویسنده رمان «شهر موسیقیدانهای سپید»، بزرگترین مقاومت، مقاومت در برابر ظلم و ظالم نیست بلکه مقاومت در پاسداشت زیبایی هاست و با خشم زیاد نباید به مقابله با ظلم‌ها رفت بلکه باید با هنر و نقاشی و موسیقی و فرهنگ و… در برابر این ظلم‌ها باید مقاومت کرد.
محمدی عنوان کرد: اگر چه قدرت همواره در دست پادشاهان و امرا بوده است اما در تاریخ اسمی از پادشاهان و جلادها نیست بلکه افرادی که در برابر آنها مقاومت کرده‌اند، نام آنها باقی مانده و مقاومت در رمان «شهر موسیقیدانهای سپید» در قالب موسیقی و هنر است و هنر مثل یک نخ تسبیح، جامعه را در کنار هم قرار داده و حفظ می‌کند.
مخاطب کُرد در آثار بختیار علی با خودش آشنا می‌شود
حسین شکربیگی نویسنده و شاعر ایلامی نیز در این نشست به بررسی برخی خصوصیات رمان «شهر موسیقیدانهای سپید» پرداخت و گفت: این رمان درخصوص انفال است و تجربه ای از نوعی داستان نویسی متفاوت است که مخاطب کردزبان با خواندن این رمان می تواند بیشتر با خودش آشنا بشود.
وی افزود: زندگی ما کردها، حتی به صورت خام نیز، هم شعر و هم داستان است و یک کُرد چه در ایلام باشد و چه در فرانکفورت آلمان، دارد با چیزی می جنگد و روحش انبانی از دردهای مختلف است که در این کتاب رگه‌های قدرتمندی از این غم‌ها و خشم‌ها را می‌توان به وضوح دید.
شکربیگی تاکید کرد: هدف مخاطب از خواندن رمان در وهله اول، لذت بردن از رمان است و نباید لذت بردن از ادبیات را امری مبتذل و سطح پایین دانست چرا که مخاطب با لذت بردن از رمان است که می تواند به پیام‌ها، مفاهیم، دردها و آلام طرح شده توسط نویسنده در رمان برسد که درخصوص رمان «شهر موسیقیدانهای سپید» باید گفت که در بخش‌هایی از آن، داستان خوب پیش نمی رود و مخاطب را خسته می‌کند و گویی حرف‌هایی که نویسنده داشته آنقدر زیاد و مهم بوده که نتوانسته جلوی نوشتن‌شان را بگیرد و در این مواقع داستان ضربه می خورد.
وی ضمن اشاره به اینکه برخی منتقدین، آثار بختیار علی را داستان شاعرانه می دانند، خاطرنشان کرد: وقتی از داستان شاعرانه سخن می‌گوییم، یا از یک تصویر شاعرانه یا موقعیت شاعرانه و یا یک زبان شاعرانه حرف می‌زنیم اما برای داستان بودن یک اثر، همین کافی نیست و نوشتن تصاویر شاعرانه و موقعیت‌های شاعرانه، بدون داستان به معنای واقعی کلمه، نمی تواند یک رمان را موفق گرداند.
تنیده شدن افسانه سیزیف در رمان «شهر موسیقیدانهای سپید»
خانم امیری دیگر منتقد ادبی نیز در سخنانی پیرامون رمان «شهر موسیقیدانهای سپید» ادبیات را برای تمام مردم دنیا سازنده گفتمانی مشترک دانست و گفت: جنس جنگ و آسیب‌های ناشی از آن را همه مردم دنیا می شناسند و به نوعی تمام ملت‌ها در دوره های مختلف با آن درگیر بوده و هستند و باید گفت که جنگ در آثار بختیار علی تمام نمی‌شود و به این واسطه است که خوانندگان آثارش خصوصاً این رمان که در خصوص انفال مردم کُرد است، او را می فهمند و مورد استقبال مردم است.
او گفت: بختیار علی کسی است که اسطوره ها را خوب می‌شناسد و در رمان «شهر موسیقیدانهای سپید» می‌توانیم افسانه سیزیف را در ساختار و در شخصیت‌ها و روح کلی داستان ببینیم.
وی افزود: در این رمان با تنیده شدن نوای موسیقی در دو شخصیت کتاب مواجهیم و گویی نوای هنر موسیقی، راهی برای رهایی آدم‌ها از تلخی‌های جنگ است.
نظر شما