سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محمدمهدی سیدناصری، پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان: این یادداشت را بر اساس کتاب خود با موضوع کودکان نسل اینترنت نوشته و به موضوع مهم چت جی‌پی‌تی و نقش والدین در صیانت فرهنگی از کودکان نسل آلفا و کودکان و فناوری‌های نوین خواهم پرداخت.
چت جی‌پی‌تی یک چت ربات پرطرفدار هوش مصنوعی است که در میان کاربران تمام گروه‌های سنی محبوبیت پیدا کرده است. با این حال، با توجه به اینکه بسیاری از کودکان اکنون از چت بات‌ها به عنوان منبع سرگرمی و یادگیری استفاده می‌کنند، نگرانی‌هایی در مورد ایمنی ChatGPT برای کودکان مطرح شده است. این نکته را نباید فراموش کرد که چت جی‌پی‌تی به طور خاص برای کودکان طراحی نشده است و مهم است که توجه داشته باشید که هنوز در حال توسعه است. به عنوان یک مدل زبان، ChatGPT بر مجموعه داده عظیمی از متن در اینترنت آموزش داده شده است که شامل طیف وسیعی از محتوا، از جمله مواردی است که ممکن است برای کودکان مناسب نباشد. بنابراین، تعامل کودکان با چت جی‌پی‌تی بدون نظارت بزرگسالان توصیه نمی‌شود. حال در این فضای بی‌انتها و پرخطر برای کودکان وظایف نهاد خانواده برای نظارت بر کودکان چیست؟
چت جی‌پی‌تی یک ربات هوش مصنوعی است که محبوبیت بالایی توسط کاربران در تمام رده‌های سنی کسب کرده است؛ اما با توجه به اینکه این روزها کودکان از ربات‌ها به عنوان یک منبع برای یادگیری، آموزش و حتی سرگرمی استفاده می‌کنند، نگرانی‌هایی درباره امنیت و سلامت چت جی‌پی‌تی در مقام یک منبع شکل گرفته است. برای توضیح ChatGPT به کودکان، می‌توانید به آنها بگویید که این یک برنامه رایانه‌ای است که از هوش مصنوعی جهت برقراری ارتباط با مردم استفاده می‌کنند. مانند صحبت کردن با روباتی است که می‌تواند حرف‌های شما را بفهمد و به آن پاسخ دهد. چت جی‌پی‌تی می‌تواند به شما کمک کند در مورد موضوعات مختلف بیاموزید، به سوالات خود پاسخ دهید و حتی در انجام تکالیف کمک کند. با این حال، از آنجایی که این یک ماشین است، ممکن است همیشه اطلاعات دقیق یا ایمن ارائه نکند؛ بنابراین مهم است که از آن مسئولانه و با نظارت بزرگسالان استفاده شود. علاوه بر این، می‌توانید با فرزندان خود در مورد خطرات و مزایای بالقوه استفاده از فناوری مانند چت جی‌پی‌تی گفت‌وگو کنید.
خانواده رکن بنیادین پرورش جسمی، روحی و اجتماعی کودک است و تربیت فرزندان از دشوارترین، حساس‌ترین و پرثمرترین وظایف بشری به‌ویژه والدین است که نتیجه نهایی آن، هم به خانواده و هم به جامعه بازمی‌گردد. در عصر حاضر دنیای دیجیتال نیز عضوی جدایی‌ناپذیر از زندگی کودکان شده است و ناگزیر کودکان در این دنیا رشد می‌کنند، پس رویکرد سلبی و نادیده گرفتن به معنای پاک کردن صورت مسئله است و باید گفت در عصری که فضای مجازی و امکانات دیجیتال یکی از نیازهای اساسی بشر شده و حتی وسیله‌ای برای امرار معاش بسیاری از خانواده‌ها به شمار می‌رود، تلاش برای نادیده گرفتن آن تقریباً محال و دور از منطق است. چرا والدین نگرانی‌هایی درباره چت جی‌پی‌تی دارند؟
دلایل زیادی برای این نگرانی‌ها توسط والدین وجود دارد که عبارت‌اند از:
۱- تقلب: چت جی‌پی‌تی به عنوان یک هوش مصنوعی مطالبی غیرقابل تشخیص با دست‌نوشته انسان درست می‌کند و در این قالب به این معناست که دانش‌آموزان و دانشجویان در تکالیف و امتحانات خود می‌توانند به این وسیله تقلب کنند.
۲- اطلاعات نادرست و غیرواقعی: چت جی‌پی‌تی از آنجایی که ناظری برای تایید قطعی بودن متن ندارد می‌تواند مطالب غیرواقعی را به خورد کودکان دهد.
۳- محتوای نامناسب: چت جی‌پی‌تی به بانک‌های اطلاعاتی بزرگی دسترسی دارد که این پایگاه‌ها شامل محتواهایی است که برای کودکان در سنین مختلف می‌تواند آسیب‌زا و نامناسب باشد.
۴- اعتیاد: چت جی‌پی‌تی می‌تواند اعتیادآور باشد. دانش‌آموزانی که زمان زیادی را در استفاده از چت جی‌پی‌تی می‌گذرانند نسبت به تکالیف مدرسه، زندگی اجتماعی و سلامت جسمانی خود می‌توانند بی‌توجه شوند.
۵- حریم شخصی: چت جی‌پی‌تی اطلاعاتی از کاربران خود ذخیره می‌کند که می‌تواند برای ردگیری آنان یا هدف قراردادن این کاربران با تبلیغات خاصی مورد استفاده قرار گیرد.
۶- امنیت: چت جی‌پی‌تی کماکان در وضعیت گسترش و توسعه قرار دارد و این احتمال وجود دارد که در این مراحل باعث آسیب زدن به کاربران خورد شود. برای مثال ممکن است که چت جی‌پی‌تی مطالب توهین‌آمیز یا زیان‌آوری به مخاطب خود ارائه کند.
ارتباط گرفتن و صحبت والدین با فرزندان خود درباره خطرات و مضرات استفاده از چت جی‌پی‌تی امری ضروری و حیاتی است. نهاد خانواده می‌بایست فرزندان خود را زیر نظر داشته باشند تا اطمینان خاطر حاصل کنند از استفاده امن کودکان از این چت بات نوظهور.
در اینجا به چند نکته برای خانواده‌هایی که می‌خواهند فرزندان‌شان به طور امن از محیط چت جی‌پی‌تی استفاده کنند اشاره خواهیم کرد:
- توضیح چیستی چت جی‌پی‌تی و نحوه کارکرد آن روش خوبی برای شروع می‌تواند باشد.
- هرچه سریع‌تر موضوع را مطرح کنید: بسیار مهم و حیاتی است که موضوع درباره چت جی‌پی‌تی را زود مطرح کنید، حتی قبل اینکه فرزندتان شروع به استفاده از ان بکند. این روند به آنها کمک می‌کند تا خطرات احتمالی و فواید این تکنولوژی نوظهور را راحت‌تر درک کنند.
- صادق باشید: با فرزندان خود درباره خطرات احتمالی چت جی‌پی‌تی صادق باشید. سعی نکنید تا مسائل را سطحی جلوه بدهید یا جوری نشان دهید که خطری وجود ندارد.
- نظارت بر استفاده کودک خود داشته باشید: برای اطمینان حاصل کردن از اینکه کودک‌تان به طور صحیح از چت جی‌پی‌تی استفاده می‌کند، مراقب باشید و نظارت مستمر بر محتوای ارائه شده داشته باشید. این می‌تواند شامل بررسی و وارسی کردن پیام‌ها و وبسایت‌های بازدیدشده توسط فرزندتان باشد.
- درباره امنیت فضای مجازی با کودک خود صحبت کنید: لازم است که با فرزند خود درباره‌ی فضای مجازی و امنیت حاکم بر آن صحبت کنید.
- محدودیت‌هایی برای استفاده از چت جی‌پی‌تی تعیین کنید: درست همانند هرگونه فعالیت آنلاین دیگر در فضای مجازی، محدودیت‌های زمانی برای استفاده از چت جی‌پی‌تی معین کنید. این مسئله جلوی اعتیاد و گذران وقت بیش از اندازه را می‌گیرد.
- گفت‌وگوهای فرزند خود را بازرسی کنید: می‌تواند فکر خوبی باشد که صحبت‌های فرزند خود را در چت جی‌پی‌تی بررسی کنید. بالاخص زمانی که او دارد با افراد غریبه و ناآشنا هم‌صحبت می‌شود. این چارچوب کمک می‌کند تا مطمئن شوید که فرزند شما توسط کسی مورد آزار قرار نمی‌گیرد و محتوای نامناسبی که شما نخواهید در اختیار او قرار نخواهد گرفت.
- از چت جی‌پی‌تی به‌جهت اهداف تحصیلی استفاده کنید: چت جی‌پی‌تی می‌تواند یک ابزار قابل استفاده جهت یادگیری و کمک به فرزندتان برای کمک به حل تکالیف‌شان، یادگیری مسائل جدید یا تمرین مهارت‌های نوشتاری آنان باشد.
- از چت جی‌پی‌تی برای خلق اهداف استفاده کنید: شما می‌توانید با استفاده از چت جی‌پی‌تی به کودک خود کمک کنید تا داستان، شعر یا حتی موسیقی بنویسند.
- از چت جی‌پی‌تی همراه با کودکان خود استفاده کنید: با این روش هم به صمیمت میان خود و فرزندتان کمک می‌کند و همچنین به ایشان کمک می‌کند تا از چت جی‌پی‌تی به طور امن استفاده کنند.
در آخر می‌بایست گفت که در موضوع فناوری‌های نوظهور نباید از نقش والدین و مربیان و معلمان غافل بود؛ زیرا با بالا بردن سواد دیجیتالی خود، می‌توانند از خطرات احتمالی این تکنولوژی آگاه باشند و اقدامات لازم را برای ایمن نگه داشتن کودکان انجام دهند، در ضمن به عنوان مثال چت بات جی‌پی‌تی در عین حال که تأثیرات مخرب و منفی می‌تواند داشته باشد، می‌تواند مکانی عالی برای کاوش و یادگیری و بالا بردن سطح مهارت‌های اجتماعی و فردی کودکان باشد. یادمان باشد تکنولوژی بیشتر از آنکه ذاتاً فناورانه باشد ماهیتی اخلاقی و فرهنگی و انسانی دارد و تکنولوژی به خودی خود مخرب نیست و نحوه استفاده از آن بسیار مهم است؛ زیرا کلان روایت دنیای ما انسان‌ها تکنولوژی است و هر روز و هر لحظه شاهد ظهور پدیده‌های جدید تکنولوژیک هستیم.
نظر شما