سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): جریان عمومی علم در ایران در حوزه علوم انسانی به شدت تحت تاثیر ناشران غیردانشگاهی است. نه تنها در حوزۀ ترجمه بلکه در خصوص کتاب‌های تالیفی هم وضع به همین منوال است تا آنجا که حتی اساتید دانشگاه و اعضای هیئت علمی هم برای انتشار پژوهش‌های خود دست به دامن ناشران غیردانشگاهی می‌شوند. به همین دلیل بازار کتاب‌های حوزۀ علوم انسانی در کشور هم ملک طلق ناشران غیردانشگاهی شده و ناشران دانشگاهی بهره مالی چندانی از اقتصاد صنعت نشر کسب نمی‌کنند. دلایل این مهم چیست و این وضعیت چه آسیب‌هایی را اولاً متوجه جریان عمومی علم در ایران و ثانیاً اقتصاد فرهنگی نشر دانشگاهی می‌کند؟ نشر دانشگاهی حوزه علوم انسانی در خارج از کشور چه وضعیتی دارد و آیا این روند میدان‌داری ناشران غیردانشگاهی در حوزه علوم انسانی طبیعی است؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها در پرونده‌ای با عنوان «چرا ناشران غیردانشگاهی میدان‌دار جریان عمومی علم شده‌اند؟» به سراغ اهالی علوم انسانی رفتیم.

رسول رسولی‌پور، عضو هیئت علمی فلسفه دانشگاه خوارزمی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)با اشاره به عمومی کردن مفاهیم دانشگاهی گفت: نشر میلکان که نشر بسیار موفقی در حوزه روانشناسی بوده است، خیلی از مفاهیمی را که ما باید از دانشکده‌های روانشناسی بگیریم، این نشر این مفاهیم را در دسترس عامه مردم قرار داده و آنها را عمومی (popular) کرده است. یا مثلاً نشر اطراف در حوزه‌های فرهنگی، سیاسی ، فلسفی، دینی خیلی توانسته است نقش داشته باشد. مجله و کتب منتشر شده توسط نشر ترجمان نیز همین نقش را ایفا می‌کنند.

او افزود: من فکر می‌کنم یک فاصله‌ای میان محصولات و کتب تولید شده توسط دانشگاه و انتظاراتی که جامعه دارد، وجود دارد. جریاناتی که در سطح اجتماعی باید ایجاد بشود توسط نشر دانشگاهی آغاز نمی‌شود. همانطور که ارتباط دانشگاه با صنعت و نیازهای جامعه مورد انتقاد قرار گرفته و عقب مانده است و تلاش برای پر کردن این فاصله مثمر ثمر واقع نشده است، این فاصله (gap) در حوزه نشر هم صورت گرفته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: نشرهای دانشگاهی بیشتر کتاب‌های درسی (text) خودشان را تولید می‌کنند. موفق‌ترین و شناخته‌شده‌ترین‌شان انتشارات «سمت» است اما مورد اقبال کسانی که در نمایشگاه کتاب حضور دارند، نیست. این کتب دانشگاهی در واقع ضرورتی است برای گذراندن واحدهای دانشگاهی اما کسی که برای خودش و آشنایی با موضوعات فرهنگی، سیاسی، دینی می‌خواهد کتابی تهیه کند از نشرهای غیردانشگاهی استفاده می‌کند. نشرهای عمومی نقش آگاهی‌بخشی را بازی می‌کنند.

رسولی‌پور گفت: این از نظر من هم یک ضعف است و برکتی و فرصتی برای نشرهای دیگر است. در خارج از ایران نیز تقریباً، شرایط به همین منوال است. من در دانشگاه نوتردام چند سالی تدریس می‌کردم، آنجا هم نشرهای دانشگاهی بیشتر کتاب‌های درسی (text) را چاپ می‌کنند که مخاطب این کتب، دانشجویان هستند. مسئله در جریان گذاشتن مخاطب عمومی در مسئله‌های دینی، فلسفی، فرهنگی، یک هنر و فن است که این فن در انتشارات عمومی و روزنامه‌ها بیشتر اجرا می‌شود. در کل، شرایط ناشران دانشگاهی با خارج از کشور خیلی متفاوت نیست.