به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، همایش ملی «جهان ایرانی: ماد و هخامنشی» از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، گروه پژوهشی باستانکاوی تیسافرن، پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری و موزه ملی ایران برگزار شد. در این همایش ۳۴ ایرانشناس درباره جهان ایرانی و نیز دوره ماد و هخامنشی در تالار اندیشگاه فرهنگی و تالار فرهنگ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران سخنرانی میکنند. مسعود میرزایی، مصطفی دهپهلوان، شاهین آریامنش، ژاله آموزگار، حکمتاله ملاصالحی و محمدرحیم ربانیزاده، سخنرانان ویژه این همایش ایرانشناسی هستند.
دهپهلوان با بیاناینکه متخصصان حوزه باستانشناسی، تاریخ، ایرانشناسی و … باید قدری از انزوای علمی خودشان بیرون بیایند و به جهان ایرانی نیز بیندیشند گفت: متخصان امروز نه تنها در مقابل مردم و جامعه بلکه در مقابل مدیران سیاسی کشور نیز مسئولاند و نباید اجازه ندهند که ایران و جهان ایرانی به بیراهه و گمراهی برود.
مصطفی دهپهلوان رییس پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری که در همایش ملی «جهانی ایرانی: ماد و هخامنشی» سخن میگفت بیان کرد: این روزها خیلی نگران جهان ایرانی هستیم؛ با مرور تاریخ درمیابیم که چه اندازه این جهان ایرانی مورد هجمه قرار گرفته و همچنان محکم ایستاده است.منتها آدمی دلش آنجا به درد میآید که برخی از این هجمهها از سمت فرزندان ایران است که همچون مور و ملخ به جان آن افتادهاند.
او با انتقاد از اینکه ما چرا به این اندازه خام و از سواد و آگاهی میراثی بهدور هستیم افزود: شاید متخصصان حوزه باستانشناسی، تاریخ، ایرانشناسی و … باید قدری از انزوای علمی خودشان بیرون بیایند و به جهان ایرانی نیز بیندیشند. ما در قبال جامعهمان مسئولیم و جامعه تا نخواهد و به این درک از آگاهی نرسیده باشد نمیتواند از میراث نیاکانش حفاظت کند.
دهپهلوان در پاسخ به این پرسشها که جهان ایرانی کجاست و چیست؟ و در چه زمانی و با چه نگاهی ما باید به آن بیندیشیم؟ اظهارکرد: جهان ایرانی به مثابه یک روح از چین تا مدیترانه است. در برخی مواقع از این سوی میز میافتیم و گاهی از آنطرف؛ گاهی متعصبانه از این موضوع صحبت میکنیم و گاهی به سادگی ازآن عبور میکنیم.
رییس پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری افزود: امروز هر چه بیشتر به نشستهایی نیاز داریم که پژوهشگران بتوانند درآن گرد هم بنشینند و بحثها و جدلهای عالمانه داشته باشند تا ما نخست تکلیف خود را در مورد جهان ایرانی و موضوعاتی از این قبیل بدانیم و آن را در جامعهمان نهادیه سازیم، در آن صورت میتوانیم جامعه را با جمع بندیهای عالمانه در حوزه بحثهای علمی و فرهنگی جهان ایرانی همراه کنیم. جهان ایرانی تنها ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی نیست، جهان ایرانی دوره سلوکی، آمدن اعراب مسلمان، قاجار، پهلوی و ورود فرنگیها را نیز شامل میشود و اینکه جهان ایرانی در مواجهه با این عوامل چه واکنشی داشته است.
این باستانشناس، در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر اینکه ما باید جهان ایرانی را ببینیم و آسیبشناسی کنیم تصریحکرد: در دانشگاههای نسل چهارم و پنجم نوع نگاه به پژوهش متفاوت شده و جامعه در این دانشگاهها مسئلهای بسیار جدی و رکن اصلی آن مسئولیت اجتماعی است به این معنی که متخصصان برای جامعه چه اندازه زمان گذاشتهاند؟ پرسشی که همواره باید از خویش بپرسیم.
رییس پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری بیان کرد: اینکه امروز فرزندان این وطن در سودای پول و مادیات تیشه به ریشه ایرانشان میزنند نشان از گونهای جهل فرهنگی است.
دهپهلوان در پایان سخنانش گفت: متخصان امروز نه تنها در مقابل مردم و جامعه بلکه در مقابل مدیران سیاسی کشور نیز مسئول هستند و نباید اجازه دهند که ایران و جهان ایرانی به بیراهه و گمراهی برود و امیدوارم بتوان با بحثهای عالمانه و روشن کردن مسیرهای درست برای مدیران سیاسی جهان ایرانی را به سمت صلح و همبستگی برد.
جهان ایرانی فراتر از زبان فارسی است
شاهین آریامنش، دبیر علمی همایش «جهان ایرانی: ماد و هخامنشی» در این همایش درباره جهان ایرانی گفت: فرهنگ و تمدنِ پربار ایرانی که به هزارههای دور بازمیگردد، سالیانی است پرتوهای درخشان و رخشانش جهان را روشنی بخشیده است. فرهنگ و تمدن ایرانی همچون لاجورد شَهوار بدخشان ثمرۀ تابش خورشید است و سعی باد و باران. ازاینرو شناخت و شناساندن و پاسداری از فرهنگ و تمدن بِشکوه و گرانسنگ جهانِ ایرانی، خویشکاری همۀ ایرانیانی است که دل در گرو این آب و خاک و میراث آن دارند.
او افزود: ایران چیست و جهان ایرانی و ایرانیمأب کجاست؟ درباره ایران و جهان ایرانی و جهان ایرانیمأب شاید بیش از اینکه ایرانیان به پژوهش پرداخته باشند ناایرانیان به پژوهش پرداختهاند. اصطلاحهایی چون Iranian World یا Persian World یا Persianate World اصطلاحهایی است که برخی از پژوهشگران ناایرانی در کتابها و مقالهها از آن بهره گرفتهاند، بااینحال تعریفی از جهان ایرانی نشده است. شاید جهان ایرانی چنان نمایان و آشکار است که نیازی نبوده تا تعریفی جامع از جهان ایرانی بیان شود. نویسندگان چندی در قلمرو ادبیات و زبان فارسی بودهاند که به جهان ایرانی پرداختهاند و آن را بررسی کردهاند، بااینحال به جهان ایرانی از چشمانداز باستانشناسی و تاریخ کمتر پرداخته شده است.
این پژوهشگر بیان کرد: برخی زبان فارسی را شناسۀ جهان ایرانی قلمداد کردهاند و هرجا که زبان فارسی رفته و گسترش پیدا کرده، آنجا را جهان ایرانی نامیدهاند، بااینحال باید توجه داشت که جهان ایرانی فراتر از زبان فارسی است. چنانکه در برخی از سرزمینها، زبان فارسی سخنور ندارد اما زبانهای دیگر ایرانی، در سرزمینهای دوردست دیده میشود همچون زبان آسی با گویشهایش همچون ایرونی و دیگوری که در قفقاز سخنور دارد. افزون بر زبان، نشانههای دیگری جز زبان هست همچون معماری و هنر و چیزهایی از این دست که در سرزمینهای دیگر آشکار و نهان دیده میشود که نشاندهندۀ جهان ایرانی است، ازهمینرو باید به همۀ نشانههای جهان ایرانی نگریست.
آریامنش درباره قلمرو جهان ایرانی گفت: ایران و جهان ایرانی را شاید بتوان در سه قلمرو دید و نگریست. قلمرو نخست سرزمین امروزی ما ایران است که میتوان همۀ ویژگیهای ایرانی را کمابیش یکجا در آن دید. قلمرو دوم، سرزمینهایی است که زمانی بخش از قلمرو سیاسی ایران بودهاند و اگرچه امروز جزیی از ایران نیستند، ویژگیهای فرهنگ ایرانی را کمابیش در خود دارند. قلمرو سوم نیز سرزمینهایی است که هرگز بخشی از قلمرو سیاسی ایران نبودهاند اما وامدار ویژگیهای ایرانی همچون فرهنگ و هنر و معماری و چیزهایی از این دست بوده و هستند.
او افزود: جهان ایرانی و ایرانیمأب، جهان سیاسی نیست بلکه جهان فرهنگ است. جهان ترنم ماندگار خسروانی سرودها و گلبانگهای پهلوی است که هنوز نیز در ختا و ختن پژواک گنجِ زندگان نیوشنده دارد و نیوشاگان. جهان نقش است و نقاشی که هنوز نیز در سغد و سمرقند، نگارینه دارد و نگارگران.
دبیر علمی همایش جهان ایرانی: ماد و هخامنشی بیان کرد: جهان ایرانی را جهانی بس شکوهمند و بشکوه و گرانسنگ دانست و گفت: این شکوه فروغین و فرهمند را پژوهشها و بررسیها و کاوشهای باستانشناسی و تاریخی و زبانی بیش از پیش از هزارتوی رازآمیز روزگار بیرون کشیدهاند و هر روز جلوهای از آن در چهارگوشۀ جهان رخ مینماید و خویشکاری ما پاسداری از این فرهنگ و تمدن گرانسنگ جهانِ ایرانی است. آن هم در هنگامۀ ایرانستیزیهای خودی و ناخودی.
او گفت: درد امروز ما ایراننشناسان و ایراننشناسی است. شماری از خرفسترانی که در آنسو و اینسوی آبها، بدون آگاهی و دانستن از تاریخ ایران و جهان ایرانی، با گرایشهای ایرانستیزانه به تحلیلهای تاریخی خامدستانه میپردازند و از هر گونه تاختن به فرهنگ و تاریخ ایران از کهنروزگار تا امروز دریغ نمیکنند و با تیشهها، ریشههایمان را نشانه میگیرند، ازهمینرو امروز بیش از پیش و بیش از دیروز و پریروز نیاز است تا به تاریخ خود نگاهی بیکینه داشته باشیم و هستی میهنی خود را بیش از پیش گرامی بداریم.
آریامنش در پایان سخنانش گفت: همایش جهان ایرانی: ماد و هخامنشی، آغاز همایشهای جهان ایرانی است که برآنیم در ماهها و سالهای آینده آن را گسترش داده و به دورههای دیگر جهان ایرانی بپردازیم. با مادان و هخامنشیان آغاز کردیم که مادان و هخامنشیان سرسپرده به ایران بودند، امروز نیز از پس این همه سال، ما ایرانیان سرسپرده به ایرانیم.
نظر شما