سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - سید احمد میرزاده: اکنون که به پایان روزهای کاری دولت سیزدهم رسیده‌ایم جا دارد از کارگزاران فرهنگی این دولت قدردانی کنیم. من به عنوان کسی که هم به جامعه اهل قلم تعلق دارم، هم عضو فعال یک تشکل فرهنگی باسابقه یعنی انجمن قلم ایران هستم و هم عمری را در کار نشر گذرانده‌ام همواره به رفتار کارگزاران فرهنگی کشور به‌ویژه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد دقت داشته‌ام و از این جهت معتقدم در نگاهی منصفانه، کارنامه معاونت فرهنگی دولت سیزدهم معدل بالایی می‌گیرد. در نظر بگیریم که این دوره همزمان با شرایط اقتصادی نسبتاً دشواری بود و همه می‌دانیم مدیریت فرهنگی در چنین شرایطی چقدر سخت است.

در نخستین دوره‌های برگزاری نمایشگاه کتاب در این دولت برخی دوستان اهل قلم، کم‌لطفی‌هایی کردند و با برخی پیش‌داوری‌ها در فضای مجازی و …خواستند رفتاری قهرگونه با نمایشگاه کتاب در پیش بگیرند. خوشبختانه عملکرد برگزارکنندگان نمایشگاه نشان داد که چتر معاونت فرهنگی چتری است گسترده بر سر فرهنگ و همین رفتار سبب شد که در دوره‌های بعد همین دوستان، فعالانه در نمایشگاه شرکت کنند.

برخی بازدیدکنندگان از نمایشگاه نیز بی‌توجه به زحمت بسیاری که برگزاری رویداد باعظمتی مثل نمایشگاه بین‌المللی کتاب دارد - رویدادی که بی‌تردید بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی کشور محسوب می شود- از فضای نمایشگاه به عنوان فرصتی برای جنجال‌های سیاسی استفاده کردند؛ اما خوشبختانه درایت مسئولان فرهنگی سبب شد درگیر حواشی نشوند و تمرکز خود را بر برنامه‌ریزی برای شرکت آسان و گسترده ناشران، نمایش قدرت نشر ایران و توسعه چشمگیر رویدادهای فرهنگی نمایشگاه بگذارند.

از جمله اقدامات ارزنده معاونت فرهنگی در این دوره افزایش چشمگیر نشست‌های کتاب‌محور بود. این نشست‌ها هم در نمایشگاه‌های کتاب سه سال اخیر ظهور و بروز داشت و هم در تمام سال در سرای اهل قلم و هم در قالب حمایت از تشکل‌های ادبی سرتاسر کشور خود را نشان می داد.

توجه به معیشت هنرمندان و توسعه صندوق هنر از اقدامات باارزشی بود که در این دوره نسبت به آن اهتمام جدی شد.

مشکلات اقتصادی همیشه نخستین ضربه را بر پیکر فرهنگ وارد می‌کند. ناشران و کتابفروشان با گران‌شدن مواد اولیه و درنتیجه بهای تمام‌شده کتاب با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند. واسطه‌ها در هر کسب‌وکاری معمولاً سودبران اصلی‌اند و معمولاً در تدابیر اقتصادی تلاش‌ها بر حذف واسطه هاست؛ اما من شخصاً معتقدم موزعان کتاب (شرکت‌های پخش کتاب) را به چشم واسطه و دلال نباید نگاه کرد. آن‌ها بخش بسیار مهمی از زنجیره نشر هستند و خود شایسته حمایت‌اند؛ افرادی‌اند که با دغدغه‌های فرهنگی به کاری سخت و جانکاه مبادرت کرده‌اند؛ اما بسیاری از این تلاش‌های سخت همه برخاسته از ضرورت فرهنگی ناشی از ضعف سیستم کتاب‌رسانی در کشور ماست. لذا هر تدبیری که بتواند به امر کتاب‌رسانی کمک کند شایسته قدردانی است؛ طرح «بازار کتاب» را از این منظر باید بررسی کرد.

در این دوره اتفاقات بسیار فرخنده‌ای در حوزه فرهنگ رخ داد که برخی از آن‌ها حاصل سلوک اخلاقی معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و حاصل ابتکار یا نگاه گسترده آن‌ها به مقوله فرهنگ بود؛ عزیزانی که همچون اغلب کارگزاران دولت سیزدهم مدیر پشت میزنشین نبودند. چنان نبود که فعالان فرهنگی تشکل‌های فرهنگی برای دیدار با معاونت فرهنگی لازم باشد پشت در اتاق او صف بکشند و منتظر نوبت باشند؛ بلکه معاون فرهنگی با برنامه‌ریزی منظم و به شکل داوطلبانه به تشکل‌های فرهنگی سر می‌زد و دیدارهای بسیار صمیمانه‌ای با اهالی قلم در محل کارش داشت.

به عنوان مثال از آنجا که خود، عضو هیئت‌مدیره انجمن قلم ایران هستم به خاطر دارم که آقای احمدوند خودش پیگیر بازدید از مجموعه انجمن قلم بود و همراهِ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران از دفتر انجمن قلم بازدید کردند، پای صحبت هیئت‌مدیره انجمن نشستند و هم نکاتی را برای رشد انجمن پیشنهاد دادند و هم برای کمک به انجمن اعلام آمادگی کردند. فارغ از محتوای چنین بازدیدهایی، اینکه معاون وزیر شخصاً از تشکل‌های فرهنگی بازدید می‌کرد و در جریان مسائل مؤسسات ناشران اهالی قلم و… قرار می‌گرفت، امری ارزشمند بود. ممکن است گفته شود این‌گونه اقدامات وظیفه ذاتی معاون فرهنگی است؛ اما به نظر من در دوره‌های پیشین به این کیفیت چنین ارتباط نزدیک و صمیمانه‌ای برقرار نمی‌شد.

یکی از ویژگی‌های معاونت فرهنگی در دوره اخیر توجه خاص به مقوله ادبیات کودک و نوجوان بود. معاون امور فرهنگی بعد از آقای پرویز، شاید نخستین معاون وزیری بود که ارتباطات نزدیک و گسترده‌ای با بدنه ادبیات کودک داشت؛ چراکه فعالان این عرصه را به نام و کار و کارنامه می‌شناخت. با حمایت معاونت فرهنگی برخی از جشنواره‌های کم‌جان، خاموش یا رو به خاموشی ادبیات کودک، دوباره جان گرفتند. یکی از آن‌ها جشنواره کتاب سلام بود که بی‌حمایت معاونت فرهنگی چه‌بسا احیای مجدد آن امکان‌پذیر نمی‌شد.

تأسیس بخشی ویژه در خانه کتاب و ادبیات ایران برای ادبیات کودک و نوجوان، نشان از اهمیت این مقوله در معاونت فرهنگی دارد. حمایت و اهتمام ویژه به مقوله آموزش از جمله طرح فراگیر «قاصدک» برای تربیت شاعر و نویسنده کودک که منجر به پرورش تعداد درخور توجهی شاعر و نویسنده جدید در این عرصه شد، یکی از این فعالیت‌های ارزنده است. آقای احمدوند این برنامه را شخصاً زیرنظر داشت و در اختتامیه مرحله اول دوره اول در قم شرکت کرد و با تمام فعالان نشر و ادبیات در قم دیدار و گفت‌وگو کرد.

از اقدامات بنیادین معاونت فرهنگی در این دوره که ان‌شاءالله برکات خود را در آینده نشان خواهد داد، تأسیس جشنواره بزرگ کتاب کودک و نوجوان است؛ جشنواره‌ای همه‌جانبه با ابعاد آموزشی، پژوهشی، تولیدی، تشویقی و… که به‌واقع جای آن در عرصه فرهنگی کشور خالی بود.